‘Çalışan, Değerli, Emekçi Kadın’
Öz
Kadın erkek ayrımı yapmaksızın gerek kendi işinin başında olan gerekse bağımlı olarak çalışan herkesin eş problemleri olduğu bir gerçektir. Mesleğimizi severek bile yapsak mesleğin yükü omuzlarımızda koca bir hörgüç gibi durmakta. Ancak yalnızca mesleğin üzerimizdeki baskısını değil biz Kadın Mali Müşavirlerin Gelecek kaygısı, Mesleğimizin hangi yöne evrileceği, Çocuklarımızın gelişimi ve eğitimi, Hastalığı sağlığı, Ev işleri, Yemek derken, çalışma hayatımızın dışında bir çok baskıyı hissediyoruz. Bu sebeple bu yazının teması ‘Çalışan, Değerli, Emekçi Kadın’ arkadaşlarıma destek amaçlı yazılacaktır.
‘Kadın ve Erkek denen bir kuşun kanadı neden birbirinden ayrıştırılmaya çalışılıyor.’ Çalışan bir kadının işi dışında; evinde ve sosyal yaşantısında da beklenen birçok iş yükü vardır. Bunun görmezden gelindiği noktada alışılagelmiş bir cam tavan sendromu oluşuyor diyebiliriz.
Cam Tavan Konusuna yapılan araştırmalardan destek alarak çok kısa değinmek istiyorum.
“Kadın muhasebe meslek mensuplarının karşı karşıya kaldıkları cam tavan algılarına yönelik 2012-2022 yılları arasında yapılan çalışmalar; literatüre, teoriye ve uygulamaya katkı yönünden analiz edilmekte ve analiz sonuçları açıklanmaktadır.”
Tudor ve Faragalla (2018,ABD) ya göre; “Annelik, ayrımcılık, cam tavan, çifte standart ve görünürlük eksikliği gibi bazı faktörlerin kadın muhasebe meslek mensuplarının kariyer gelişimini etkilediği tespit edilmiştir.” (Çalışma; “Women Career Paths in Accounting Organization s: Big4 Scenario”)
Taparia ve Lenka (2022) ya göre; “Sosyal normlar ayrıca “yöneticiyi düşün erkek düşün” klişesi ve ayrımcı kurumsal politikalar şeklinde örgütsel engeller yaratır. Bu örgütsel engeller, kadınların özgüvenini daha da azaltmakta ve iş-aile çatışmasını abartmaktadır. Katı yasa ve politikaların olmaması şeklindeki politika engelleri de kadın çalışanlar için bir cam tavan oluşturmaktadır. Cam tavan, örgütsel ve bireysel düzeyde sonuçlar olarak sınıflandırılan çeşitli sonuçlara yol açar. Çalışma aynı zamanda eğitim düzeyi, yaş, sosyal sınıf, medeni durum ve annelik durumu gibi bağlamsal değişkenlerin cam tavan yaratmada farklı faktörlerin rolüne yönelik algıları etkilediğini vurgulamaktadır.” (Çalışma; Seçilmiş veri tabanları (Scopus, EbscoHost ve Proquest) kullanılarak cam tavan literatürünü n sistematik incelemesi (1984-2013)
Ayşegül CİĞER Gizem ÇOPUR VARDAR (2019) a göre; “Cinsiyete göre bireysel ve toplumsal faktörler, iş yeri değiştirme sayısına göre örgütsel ve toplumsal faktörler, medeni durum ve çocuk sahibi olma durumuna göre ise bireysel ve toplumsal faktörler açısından farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.” (“Kadın Muhasebe Meslek Mensuplarına İlişkin Cam Tavan Algısı: Antalya İli Örneği”)
Esra YILDIZ -Aykut BEDÜK (2020) e göre;” Cam tavan sendromu algısının kadın mali müşavirlerde ve muhasebe çalışanlarında iş tatminini etkilediği, demografik değişkenlere göre bu durumun pek fazla farklılık göstermediği tespit edilmiştir.”( “Kadın Mali Müşavirler ve Muhasebe Çalışanlarında Cam Tavan Sendromunun İş Tatminine Etkisi”)
Dr. D. Ali KIZILYALÇIN (2021) e göre; “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler, Yeminli Mali Müşavirler odaları yönetim kademeleri içinde kadınların oranı; yönetim kurullarının yüzde 10,06’sı, denetleme kurullarının yüzde 20,38’i ve disiplin kurullarının ise yüzde 17,37’si kadın üyelerden oluşmaktadır. Yapılan çalışmaların da ortaya koyduğu gibi bunun önemli sebeplerinden biri kadınların ev işleri ile meslekleri arasında bir denge kurmaları konusunda yaşadıkları zorluklar şeklindedir.” (“Muhasebe Mesleğinde Kadınlar ve Muhasebeci Kadın Akademisyenler” (“Muhasebe Mesleğinde Kadınlar ve Muhasebeci Kadın Akademisyenler”)
Ele alınan çalışmalar içerik ve uygulama bakımından bütünleşik olarak incelendiğinde ortaya çıkan ortak bulgular;
Kadınların muhasebe mesleği içerisinde cinsiyet özelliklerinden dolayı cam tavana karşı koymak adına dünyanın hemen her yerinde mücadele içerisinde olunduğu,
Ailevi değerlerin kadınların iş yaşamları ve kariyerleri üzerinde önemli etkilere sahip olduğu,
Cinsiyetçi iş politikalarının kadınları pozisyon ve kariyer olarak geride bıraktığı,
İnanç ve kültürel değerlerin organizasyonel politikalar bağlamında kadınların işe alınma, seçilme ya da terfileri üzerinde bölgelere göre farklı etkilerinin olabileceği,
Muhasebe mesleğinin eril özelliklere sahip bir meslek olarak benimsenip kadınlar tarafından kabul görebildiği, vi. Cam tavanın aşılması konusunda kadınların annelik durumlarının kritik role sahip olduğu,
Cam tavanın oluşmasında kadınların meslekte yükselme beklentilerinin de zayıf olmasının bir etken olarak öne çıktığı, biçiminde sıralanabilmektedir.
Uluslararası alanda kadın muhasebe meslek mensupları ve cam tavan üzerine yapılan çalışmaların derin bir geçmişe sahip olduğu ve gelecekte meslek içerisindeki konumlarının ve rollerinin geliştirilmesi bağlamında önemli araştırmalar yapıldığını ifade etmekte yarar görülmektedir.
Fikri yapı inşa etme derdi olan kadınlar olursak belki o vakit birtakım düşüncelerin, alışıla gelmişliklerin, yorgunlukların, aksi duygu ve düşüncelerin önüne geçebiliriz. Çok büyük bir söz oldu değil mi? Halbuki biz Onurla çalışıp gururlu olanlarız.
Bazen hayatın bir köşesinde durup beklemek o kadar zor oluyor ki. Hedeflerin var, hayallerin var, geleceğe dair planların var. Annelik vasfını edindikten sonra zorlayıcı koşullar, artık eskisi gibi olmayacak hayatından bir kopuş süreci, bebeğine alışma süreci var. Alışma süreci diyorum çünkü çok büyük değişimler yaşıyoruz. En çok anneler ve anne adayları anlar bu söylediklerimi, çünkü müşterek hayatın evrimleşen kısmı annede kalıyor. Çünkü biz kadınlar da doğuştan anne olmuyoruz. Bizlere de hemen yüklenmiyor, onlarla birlikte öğrenip, emekleyip, koşuyoruz sonrasında. Birtakım işlerden, güçlerden, kariyerden bir süre de olsa kopuş yaşanıyor. Ve özveri süreci başlıyor.
En büyük sıkıntı aslında, çalışan ve çalışmak mecburiyetinde olan anneler için vicdani kısım baş gösteriyor. Vicdanın öyle bir baş kaldırıyor ki, sanırım sonrası ufak tefek ve güçlü kalmaya çalışan her annenin içindeki histeri krizlerine neden oluyordur. Vicdanın en büyük yükünü birlikte büyümek isteği taşıyor. Sonrasında kaçırılan güzel anlar, zor zamanında dakikasında yanında olabilecek miyim düşüncesi. İlk gülüşü, ilk öpücük atışı, ilk kelimesi, ilk cümleleri vs. uzatılabilir. Ve kaçırılacak birçok anı. Kaçıran da çok anne vardır, benim gibi belli bir yaşa kadar benimle büyüsünler diyen anne de.
Ve ne oluyor biliyor musunuz? Mesleğimiz an kaçırmaya gelmiyor. Bu sefer işin farklı bir boyutu, gerçekten tokat gibi yüzünüze çarpıyor. Ve bir arafta kalıyor insan. Peki şimdi ne yapmam lazım, nereden başlamam lazım, bilgi ve birikimimi taze tutabildim ama üzerine çok yenilik, çok değişiklik geldi. Ve uzun uzun düşünceler sonucunda ne yapmak istediğine karar vermek zor oluyor. Anne olarak, kadın olarak, sorumluluklar düşünüldüğünde ise şahsen bazı yasalara, yönetmeliklere, bazı yaptırımlara boyun eğmek zorunda kalmak beni aşırı mutsuz ediyor. Örnek vermek gerekirse; Büro Edinme Zorunluluğu
Madde 14 – (Değişik: R.G-21/11/2007-26707)
Her meslek mensubu meslekî faaliyetine başlamadan önce bağlı olduğu oda bilgisinde iş yeri açmak zorundadır.
Büro standartları ve buna ilişkin usul ve esaslar Birlik Genel Kurulu’nda belirlenir. Açılan işyerleri bağımsız büro şeklinde olup, başka bir serbest meslek faaliyeti veya ticarethane ile iç içe olamaz. Meslekî faaliyetler aynı zamanda ev olarak kullanılan ikametgâhlarda yürütülemez. Bir meslek mensubunun birden fazla bürosu olamaz. Birlikte çalışan meslek mensupları da ayrı büro edinemezler.”
Mesela Kadın ve Anne Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere bazı haklar tanınmasını isterdim. Home Office çalışma imkânı sunulsa misal. Bence bu konuya önyargılı bakmayı bırakmalıyız. Elbette diğer Smmm arkadaşlar Büro Edinme zorunluluğunu yerine getirmişken aynı haklara sahip olmayı beklemiyorum. Beklentilerimin de kısıtlı olması gerekir ve öyle de düşünüyorum. Şöyle ki; Defter sayısında sınırlama, Taban ve Tavan Kazanç Matrahlarının belirlenmesi (Aşan kısmı için ceza-i değilde vergisel yükümlülük doğurulabilir). Aklıma gelen şu anda yalnızca bu kısıtlamalar.
Ancak geleceğimin nasıl şekilleneceğini çocuk olmadan önce bilirken, planlarken şu anda büyük bir kararsızlığın içine düşmek istemezdim. Ne çalışma hayatıma Ne Anneliğime Ne yaşama Ne de Uyumaya ara vermek istemezdim.
Yıl 2023; ve biz hala Cam Tavan Sendromunu, Anne olmanın ve Kadın olmanın zorluklarını tartışabiliyoruz. Türmob 2023 Yılı Üye İstatistiklerinde, Cinsiyet Dağılım Tablosunda; Kadın ve Erkek Meslek Mensuplarının sayısını görebiliriz.
TÜRMOB VERİLERİ 1
Bugün hala kadın olarak, Anne olarak tutunmaya çalıştığım mesleğimin artılarını eksilerini tam anlamıyla paylaşabilmiş olamasam da gerek araştırma verilerini kullanarak Dünyadan gerek Türmob verilerini kullanarak ülkemizden gerekse kendi fikirlerimi harmanlayıp geçmişte yaşadığım ve gelecekte yaşayacağım sıkıntıları ufak tefekte olsa paylaşmak istedim. Saygı ve sevgi ile.
SMMM. Meltem ÖZTEKİN
Samsun Smmmo E-Dergi ÇAlışması
Mayıs-Haziran 2023 Sayı 3 Sayfa 26-28.
Kaynakça
-Gammie, E., & Whiting, R. (2013). Women accountants: Is the grass greener outside the profession?. The British Accounting Review, 45(2), 83-98.
-Kestane, A. ve Telli F. (2022). Kadın muhasebe meslek mensuplarının cam tavan algıları: Bibliyometrik analiz. İşletme ve Girişimcilik Araştırmaları Dergisi, 2022(1), 20-35
-“Resmî Gazete Tarihi: 03.01.1990 Resmî Gazete Sayısı: 20391 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (1)
Page updated
Report abuse