1.  การสังเกตด้วยสายตา แบ่งได้หลายลักษณะดังนี้

   • การเปลี่ยนแปลงของสี เช่นมะเขือเทศ เมื่ออายุเก็บเกี่ยวที่เหมาะสม จะเริ่มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเขียวอมแดง มากน้อยขึ้นอยู่กับสายพันธุ์  และพริกหวานที่เปลี่ยนจากสีเขียว เป็นสีเขียวอมแดงและจนถึงสีแดง

   • ขนาด พิจารณาจากขนาดของใบและผล ว่าได้ขนาดตามต้องการ เช่นแตงกวาเก็บเกี่ยวเมื่อหนามยังไม่หลุด มะเขือเก็บเกี่ยวเมื่อขั้วกลีบเลี้ยงของผลยังไม่ลัดแน่น ผักกินใบเก็บเกี่ยวเมื่อใบอวบใหญ่  ผักกินดอกเก็บเกี่ยวเมื่อดอกยังไม่บานหรือดอกอัดเบียดกันแน่น เช่น บร็อคโคลี่   กะหล่ำดอก

2. การใช้วิธีการทางกายภาพ   เป็นการพิจารณาดูการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของพืชผัก เช่นผักกินใบต่าง ๆ ใบจะอวบมีนวลได้แก่คะน้า  ผักกินผล  เช่น  ฟักแฟงจะมีเกิดนวลที่ผล หรือแตงเทศจะเกิดรอยแตกที่ขั้วผล

3. การใช้ประสาทสัมผัส  ได้แก่ การชิมรส  การฟังเสียง  การดมกลิ่นและอื่นๆ  ซึ่งนอกเหนือจากการสังเกตด้วยสายตา

   • การชิมรส ใช้กับพืชผักกินผลและกินรากเช่น แตงโม   ข้าวโพดหวาน แครอท  มันเทศ

   • การฟังเสียง ใช้กับแตงโมเป็นส่วนใหญ่

   • การดมกลิ่น ใช้กับ แตงเทศ  แตงไทย

4. การประมาณอายุหลังจากวันปลูกถึงวันเก็บเกี่ยว    ภายใต้การเจริญเติบโตที่เหมาะสม โดยอายุการเก็บเกี่ยวขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ว่าเป็นพันธุ์หนักหรือพันธุ์เบา และจะต้องพิจารณาถึงสภาพภูมิอากาศและฤดูกาลด้วย  โดยการปลูกผักภายใต้สภาพอุณหภูมิต่ำ  เช่น  ในช่วงฤดูหนาว อายุการเก็บเกี่ยวพืชผักมักจะยืดยาวออก ไปมากน้อยขึ้นอยู่กับชนิดของผัก   แต่เมื่อปลูกในสภาพปกติที่เหมาะสม  จะสามารถประมาณอายุของพืชผักแต่ละชนิดได้  (ตามตาราง) (คลิกเพื่อเปิดตาราง)

5. การประมาณอายุจากวันที่ดอกได้รับการผสมเกสรจนถึงวันแก่เก็บเกี่ยว ซึ่งสามารถประมาณอายุเก็บเกี่ยวพืชผักชนิดต่าง ๆ (ตามตาราง) (คลิกเพื่อเปิดตาราง)

6. การวิเคราะห์ทางเคมี  เป็นการวิเคราะห์สารเคมีภายในผลิตผล เช่น ปริมาณน้ำตาล ปริมาณกรด ปริมาณแป้ง ตัวอย่างได้แก่ การตรวจสอบปริมาณน้ำตาลกับถั่วลันเตาพันธุ์หวาน และข้าวโพดหวาน การตรวจสอบปริมาณกรดกับมะนาว การตรวจสอบปริมาณแป้งกับพืชผักประเภทลำต้นใต้ดิน

7. การวัดปริมาณน้ำ ใช้เป็นดัชนีกำหนดอายุความแก่-อ่อน ของพืชผักเกือบทุกชนิด แต่ใช้ได้ดีกับข้าวโพดหวาน

8.  การวัดปริมาณเสี้ยน (fiber content) ใช้บอกความแก่อ่อนของพืชผักได้  ผักที่อ่อนจะมีปริมาณเสี้ยนน้อยกว่าผักที่แก่ โดยพิจารณาว่าผักที่แก่พอเหมาะในการเก็บเกี่ยว ไม่ควรมีเสี้ยนเกินร้อยละ 1

9. การคำนวณ เนื่องจากการวัดจำนวนวันหลังจากปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวอาจผิดพลาดได้  เนื่องจากสภาพสิ่งแวดล้อมที่ไม่แน่นอน และฤดูกาลต่างกัน จึงใช้วิธีคำนวณระยะเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมจากการสะสมความร้อน (heat  units) ซึ่งได้จากการสะสมอุณหภูมิที่สูงกว่าอุณหภูมิต่ำสุดที่พืชผักชนิดนั้น ๆ ต้องการในการเจริญเติบโตในแต่ละวันมีหน่วยเป็น degree  days

หมายถึงการปฏิบัติการหลังการเก็บเกี่ยวพืชผักแล้ว ถ้าการปฏิบัติการขั้นนี้ไม่ดีพอ  ก็จะทำให้ผลผลิตมีคุณภาพลดลง ซึ่งการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวดังกล่าวได้แก่

1.  การทำความสะอาดพืชผัก   ได้แก่การล้างทำความสะอาด โดยเฉพาะผักกินใบ  กินรากและกินหัว หรือผักกินผลบางชนิด ซึ่งการล้างทำความสะอาดจะทำให้ผักขายได้มีราคา และช่วยให้ผักมีสภาพสด

2.  การตัดแต่ง  เป็นการตัดแต่งภายนอกเพื่อให้ผักมีคุณภาพดีเป็นที่ดึงดูดสายตาแก่ผู้ซื้อ   เช่นผักพวกกะหล่ำ  ผักกินรากต่าง ๆ ควรตัดแต่งส่วนที่เน่าเสียและเป็นโรคออก

3.  การคัดขนาดหรือคัดชั้น (grade) ผักทุกชนิดควรได้รับการคัดแยกขนาดและคุณภาพออกจากกันโดยทันทีในขณะเก็บเกี่ยวหรือหลังการเก็บเกี่ยว  เพื่อประโยชน์ในการจัดตั้งราคาขายให้กับผู้ซื้อ และสะดวกต่อผู้ซื้อว่าต้องการราคาและคุณภาพของผักอย่างไร  ซึ่งการคัดขนาดและคุณภาพของผัก นิยมคัดจาก  ขนาด  รูปทรง   ความสม่ำเสมอ  สี   ความสุกแก่ของผัก 

4.  การมัด  พืชผักบางชนิดหลังจากตัดแต่ง   ล้าง   คัดขนาดแล้วควรจะต้องมีการมัดเพื่อสะดวกในการขนส่ง และจัดจำหน่าย และต้องทำการชั่งน้ำหนักเสียก่อนให้เท่า ๆ กัน เช่น ถั่วฝักยาว  หอม กระเทียม

5. การบรรจุหีบห่อ  ภาชนะที่ใช้บรรจุหีบห่อควรคำนึงถึงความสามารถรักษาคุณภาพของพืชผักได้   ประเภทของภาชนะบรรจุ  มี 4  ชนิดคือ

   •  เข่ง เป็นภาชนะบรรจุที่ใช้กันมาก เพราะมีราคาถูก  หาซื้อได้ง่าย บรรจุได้มาก ระบายอากาศได้ดี  และเปียกน้ำได้  แต่ข้อเสียคือโครงสร้างไม่ค่อยแข็งแรง  อาจมีน้ำหนักมากเกินไปเพราะทำจากไม้ไผ่ที่เกษตรกรในชนบทสานขึ้นมาเพื่อเป็นรายได้เสริมในครอบครัว ผู้ซื้อในต่างประเทศบางรายไม่ยอมรับ

   • พลาสติก  เป็นสารสังเคราะห์พวกโพลีเมอร์  มีความแข็งแรงและเหนียว  ระบายอากาศได้ดี และเปียกน้ำได้ สามารถนำไปใช้ในการบรรจุหีบห่อได้หลายลักษณะ  เช่นตะกร้า  ถาดพลาสติก  ฟิลม์พลาสติก มีข้อเสียคือต้องผลิตเป็นจำนวนมาก  หากผลิตจำนวนน้อยหรือเปลี่ยนรูปแบบจะเสียค่าใช้จ่ายสูง

   • ลังไม้  เป็นภาชนะบรรจุที่มีความแข็งแรง  ระบายอากาศได้ดี  ข้อเสียคือผิวไม้แข็งและไม่เรียบ  อาจทำความเสียหายต่อพืชผัก  น้ำหนักมาก 

   • กล่องกระดาษ เป็นภาชนะที่ผิวเรียบ   สามารถพิมพ์ชื่อสินค้าให้สวยงาม  เพื่อดึงดูดผู้ซื้อได้ง่าย  มีรูปแบบให้เลือกมากมาย  ป้องกันการกระแทก ไม่กินเนื้อที่ในการขนส่ง  การทำลายเมื่อไม่ใช้ทำได้ง่าย  ไม่มีปัญหาและมลพิษและเป็นที่ยอมรับของต่างประเทศ  ข้อเสียคือ ช่องระบายอากาศของกล่องมีจำกัด เสียความแข็งแรงได้ง่ายเมื่อถูกน้ำ

เทคนิคในการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร มีหลายขั้นตอน แต่ที่สำคัญจะเป็นแรงจูงใจสามารถทำผลิตภัณฑ์ ต่าง ๆ ให้เกิดประโยชน์คุ้มค่า คุ้มราคา และผลิตภัณฑ์นั้นจะต้องมีความอร่อย ไม่ใช่ทำครั้งแรกอร่อยทุกคน ติดใจในรสชาติ สามารถทำรายได้ให้มากมาย พอเริ่มมีคนรู้จัก คุ้นตา ชินต่อรสชาติ ก็จะเริ่มทำผลิตภัณฑ์เพื่อให้มี ผลกำไรมาก ๆ ความสำคัญของรสชาติอาจด้อยไป จะทำให้ทุกคนเสื่อมความศรัทธาได้ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ จะต้องคำนึงถึง 

1.  ความซื่อสัตย์ต่อตนเองและลูกค้า 

2.  ต้องมีการวางแผนผลิตสินค้านั้นล่วงหน้า และเหมาะสมกับฤดูกาล เพื่อสินค้านั้นจะมีต้นทุนต่ำขายได้ ราคาสูง 

3.  ต้องมีความสนใจ และตั้งใจต่อการทำผลิตภัณฑ์นั้น เพื่อให้มีความสม่ำเสมอของรสชาติและคุณภาพที่ดี 

4.  ต้องคำนึงถึงความสะอาดความปลอดภัยเสมอ 

5.  ต้องมีความรู้ในสารปรุงแต่งอาหารที่ใช้อย่างแม่นยำ 

6.  การคัดเลือกวัตถุดิบเพื่อการแปรรูปจะต้องมีลักษณะและคุณภาพตรงตามชนิดของอาหาร และต้องคำนึง ถึงเวลา แรงงาน และค่าใช้จ่ายในการเตรียมวัตถุดิบด้วย