มาตรฐานสินค้าเกษตร

หมายถึง  ระเบียบหรือแนวทางปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับคุณลักษณะต่างๆของตัวสินค้าเกษตร  วิธีและขั้นตอนการผลิต  รวมถึงการดำเนินงานเกี่ยวกับสุขลักษณะ  ความปลอดภัย  มาตราฐานจะต้องเกิดจากการร่วมกันระหว่างผู้ผลิต  ผู้บริโภค  และต้องได้รับการยอมรับจากทั้ง 2 ฝ่าย เพื่อให้มาตราฐานถูกนำมาใช้เป็นบรรทัดฐานในการดำเนินการทางการผลิตสินค้าเกษตรนั้นๆ 

วัตถุประสงค์และขั้นตอนการกำหนดมาตรฐานสินค้าเกษตร 

เพื่อเป็นเครื่องมือในการปรับปรุงคุณภาพมาตรฐานสินค้าเกษตรให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด และมาตรฐานสากลเพื่อเป็นการคุ้มครองเกษตรกรและผู้บริโภคให้ได้รับความเป็นธรรม ในด้านราคาที่จำหน่ายหรือซื้อเพื่อเป็นเครื่องมือในการอำนวยความสะดวกทางการค้าเพื่อเป็นเครื่องมือในการเจรจาทางการค้า 

ขั้นตอนการกำหนดมาตรฐานสินค้าเกษตร

การกำหนดมาตรฐานสินค้าเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นอำนาจของคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพมาตรฐานและตรวจสอบสินค้าเกษตร ซึ่งได้กำหนดหลักเกณฑ์ และขั้นตอนการกำหนดมาตรฐานสินค้าเกษตรไว้ ดังนี้

1. หลักเกณฑ์ในการคัดเลือกสินค้าที่จะกำหนดมาตรฐาน มีหลักเกณฑ์ในการคัดเลือกสินค้า ดังนี้

- เป็นสินค้าที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รับผิดชอบในการดูแลทั้งระบบคือ ทุเรียน ลำไย กล้วยไม้ และยางพารา

- เป็นสินค้าส่งออกที่มีมูลค่าการส่งออกสูง

- เป็นสินค้าที่มีปัญหาด้านคุณภาพ

- เป็นสินค้าที่มีผลกระทบต่อเกษตรกรจำนวนมาก

- เป็นสินค้าที่องค์การระหว่างประเทศกำหนดมาตรฐานแล้ว แต่ประเทศไทยยังไม่นำมาใช้

- เป็นสินค้าที่ภาคเอกชน และผู้บริโภคต้องการให้มีการกำหนดมาตรฐาน

- เป็นสินค้าที่คณะกรรมการฯ ต้องการให้มีการกำหนดมาตรฐาน

2. องค์ประกอบคณะอนุกรรมการวิชาการมาตรฐาน เพื่อยกร่างมาตรฐาน คณะอนุกรรมการวิชาการมาตรฐาน ประกอบด้วย

- นักวิชาการ แต่งตั้งจากผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้และประสบการณ์ด้านมาตรฐาน และการค้าหรือการ

อุตสาหกรรม ซึ่งอาจมาจากหน่วยงานของรัฐหรือภาคเอกชน

- ผู้ผลิต แต่งตั้งจากผู้ผลิต หรือผู้แทนสถาบันของผู้ผลิตที่มีความรู้และประสบการณ์เกี่ยวกับมาตรฐาน

- ผู้ใช้ แต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้และประสบการณ์ด้านมาตรฐาน และการค้าหรือการอุตสาหกรรม ซึ่งอาจมาจากหน่วยงานของรัฐหรือภาคเอกชน

- จำนวนผู้ทรงคุณวุฒิที่จะแต่งตั้งในแต่ละกลุ่มไม่จำเป็นจะต้องเท่ากัน ให้ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมและดุลยพินิจของคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพมาตรฐานและตรวจสอบสินค้าเกษตร

3. การจัดทำร่างมาตรฐาน 

(1)ศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับมาตรฐานและกฎระเบียบทั้งในและต่างประเทศเพื่อประกอบการพิจารณาจัดทำมาตรฐานสินค้าให้สอดคล้องกับมาตรฐานสากล

(2) ศึกษาผลกระทบ ผลดี ผลเสีย และความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติ

(3) รับเอามาตรฐานระหว่างประเทศมาประยุกต์ใช้ตามความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของประเทศไทย

(4) ในกรณีที่จัดทำมาตรฐาน โดยไม่มีมาตรฐานระหว่างประเทศตามข้อ (1) หรือในกรณีที่ไม่รับเอามาตรฐานระหว่างประเทศตามข้อ (3) มาใช้ ให้ระบุความจำเป็นที่จะต้องจัดทำมาตรฐานนั้น หรือเหตุผลและความจำเป็นที่จะต้องจัดทำมาตรฐาน นั้นแตกต่างจากมาตรฐานระหว่างประเทศ

(5) จัดทำคู่มือแนวทางการผลิตให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด

4. การจัดสัมมนารับฟังความคิดเห็นต่อร่างมาตรฐาน

คณะอนุกรรมการวิชาการตามข้อ 2 ได้จัดทำร่างมาตรฐานเสร็จแล้ว

สำนักมาตรฐานและตรวจสอบสินค้าเกษตร ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น กรมวิชาการเกษตร กรมประมง กรมปศุสัตว์ กรมส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมสหกรณ์ จัดให้มีการสัมมนารับฟังความคิดเห็นต่อร่างมาตรฐานขึ้นในจังหวัดที่เป็นแหล่งผลิตต่าง ๆ พ่อค้า ผู้ประกอบการโรงงาน เข้าร่วมพิจารณาให้ข้อคิดเห็นปรับปรุงแก้ไข เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าสามารถนำไปปฏิบัติได้จริง

5. การพิจารณาของคณะกรรมการ

เมื่อร่างมาตรฐานผ่านการสัมมนารับฟังความคิดเห็นแล้วอาจถูกนำกลับไปพิจารณาแก้ไขในคณะอนุกรรมการอีก ถ้ามีการแก้ไขในสาระสำคัญจากการประชุมสัมมนา เมื่อคณะอนุกรรมการวิชาการฯ ได้ให้ความเห็นชอบเป็นครั้งสุดท้ายแล้ว สำนักมาตรฐานและตรวจสอบสินค้าเกษตร จะนำเสนอคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพมาตรฐานและตรวจสอบสินค้าเกษตร เพื่อให้ความเห็นชอบ และนำเสนอกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

6. การประกาศเป็นมาตรฐานสินค้าเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ร่างมาตรฐานสินค้าเกษตรที่ผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมการฯ จะนำเสนอรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เพื่อลงนามในประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นมาตรฐานสินค้าเกษตร และประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับประกาศทั่วไป