ประวัติสาขาวิชาอายุรศาสตร์
สาขาวิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้เปิดดำเนินการพร้อมกับการก่อตั้ง คณะแพทยศาสตร์ขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ.2515 สำนักงานสาขาวิชาเริ่มแรกได้ใช้อาคารของ คณะสาธารณสุขศาสตร์ในปัจจุบันซึ่งเป็นที่ตั้งของคณะแพทยศาสตร์ชั่วคราวในสมัยนั้นอาคารของคณะแพทยศาสตร์ถาวรอยู่ในระยะก่อสร้าง เมื่อวอร์ดผู้ป่วยในบล็อค ก. และ ข. สร้างเสร็จสำนักงานสาขาวิชาได้ย้ายมาอยู่ชั้น 6 หอผู้ป่วยพิเศษ 6ข. และได้เปิดหอผู้ป่วยอายุรศาสตร์ขึ้นที่วอร์ดผู้ป่วยใน 4ก. มีห้องตรวจผู้ป่วยนอกอยู่ที่โรงพยาบาลฮัท (Hut) ซึ่งเป็นอาคารบัณฑิตวิทยาลัยในปัจจุบัน มีคณาจารย์ร่วมปฏิบัติงานอยู่ประมาณ 8 คน และดูแลผู้ป่วยแบบอายุรศาสตร์ทั่วไป มีการเรียนการสอนเฉพาะนักศึกษาแพทย์เท่านั้น ต่อมาสำนักงานของสาขาวิชาได้ย้ายลงมาที่หอผู้ป่วย 5ข. พร้อมกับเริ่มจัดตั้งหอผู้ป่วยระยะวิกฤต (ICU) ขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2525 ในบริเวณใกล้เคียงกับสำนักงานสาขาวิชา เมื่อปี พ.ศ.2519 ดำเนินการก่อสร้างอาคาร คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลศรีนครินทร์ได้แล้วเสร็จสมบูรณ์ในปี พ.ศ. 2526 และเปิดโรงพยาบาลศรีนครินทร์อย่างเป็นทางการ สำนักงานของสาขาวิชา จึงได้ย้ายมาอยู่ที่ตั้งถาวร ชั้น 5 อันเป็นที่ตั้งของสาขาวิชาในปัจจุบันการพัฒนาสาขาวิชาเนื่องจากเป็นคณะแพทยศาสตร์ภูมิภาค เริ่มแรกสุดได้มีการรับสมัครและรวบรวมอาจารย์พร้อมกับส่งอาจารย์ไปเรียนต่อในสาขาอายุรศาสตร์ทั่วไป อาจารย์ที่ปฏิบัติงานอยู่ทุกคนจะทำงานอายุรศาสตร์ทั่วไป ต่อจากนั้นสาขาวิชาได้มีนโยบายโดยแบ่งเป็นสาขาวิชา (Division) ขึ้นและได้ขยายสาขาวิชาเพิ่มขึ้นเรื่อยมา จนปัจจุบันมีอาจารย์ประจำ จำนวน 53 คน แพทย์ประจำคณะ 15 คน แบ่งสาขาวิชาออกเป็น 17 อนุสาขาวิชา ได้แก่
1. อนุสาขาวิชาโรคระบบทางเดินอาหารและตับ (Division of Gastroenterology and Hepatology)
2. อนุสาขาวิชาโภชนศาสตร์คลินิก (Division of Clinical Nutrition)
3. อนุสาขาวิชาโรคหัวใจและหลอดเลือด (Division of Cardiology)
4. อนุสาขาวิชาโรคผิวหนัง (Division of Dermatology)
5. อนุสาขาวิชาเวชบำบัดวิกฤต (Division of Critical Care Medicine)
6. อนุสาขาวิชาประสาทวิทยา (Division of Neurology)
7. อนุสาขาวิชามะเร็งวิทยาทางอายุรศาสตร์ (Division of Medical Oncology)
8. อนุสาขาวิชาโรคข้อและรูมาติซั่ม (Division of Rheumatology)
9. อนุสาขาวิชาต่อมไร้ท่อและเมแทบอลิซึม (Division of Endocrinology and Metabolism)
10. อนุสาขาวิชาโรคระบบการหายใจและภาวะวิกฤตโรคระบบการหายใจ
(Division of Pulmonary Medicine and Pulmonary Critical Care)
11. อนุสาขาวิชาโลหิตวิทยา (Division of Hematology)
12. อนุสาขาวิชาโรคไต (Division of Nephrology)
13. อนุสาขาวิชาโรคติดเชื้อและเวชศาสตร์เขตร้อน (Division of Infectious Diseases and Tropical Medicine)
14. อนุอนุสาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ (Division of Geriatric Medicine)
15. อนุสาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้ป่วยนอก (Division of Ambulatory Medicine)
16. อนุสาขาวิชาเภสัชวิทยาและพิษวิทยาคลินิก (Division of Clinical Pharmacology and Toxicology)
17. อนุสาขาวิชานิทราเวชศาสตร์ (Division of Sleep Medicine)
ในปี พ.ศ. 2527 สาขาวิชาอายุรศาสตร์ได้เปิดฝึกอบรมระดับบัณฑิตศึกษา เพื่อผลิตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาอายุรศาสตร์ทั่วไป (ว.ว.อายุรศาสตร์) จนถึงปัจจุบันเป็นจำนวน 37 รุ่น และในปี พ.ศ.2540 ได้เปิดฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านอายุรศาสตร์ต่อยอด (Fellow) จนถึงปัจจุบัน
จำนวนบุคลากร
🔘 อาจารย์ สาย ก
อาจารย์
7 คน
ผู้ช่วยศาสตราจารย์
15 คน
รองศาสตราจารย์
21 คน
ศาสตราจารย์
6 คน
🔘 อาจารย์พิเศษ สายวิชาการ 2 คน
🔘 แพทย์ประจำคณะ 14 คน
🔘 แพทย์ประจำบ้าน 54 คน
🔘 แพทย์ใช้ทุน 68 คน
🔘 สายสนับสนุน 14 คน
จำนวนหลักสูตร 1 หลักสูตร ได้แก่
หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสูงทางวิทยาศาสตร์การแพทย์คลินิก
การปรับปรุงกระบวนการทำงานตามเกณฑ์คุณภาพการศึกษาเพื่อการดำเนินการที่เป็นเลิศ (EdPEx)
ด้าน Education
จากการดำเนินงานของสาขาวิชาอายุรศาสตร์ ทางการศึกษาทั้งก่อนระดับปริญญา และหลังปริญญา คณะกรรมการทำงานได้เพิ่มช่องทางในการรับฟังเสียงของผู้เรียนผ่านหลากหลายช่องทางมากขึ้น ได้แก่ Line แบบประเมินการพูดคุยพบปะ รวมทั้งกลไกของอาจารย์ที่ปรึกษาเพื่อให้ได้มาซึ่งสารสนเทศที่สำคัญ โดยนำสารสนเทศที่สำคัญดังกล่าวมาประชุมหารือเพื่อให้เกิดการปรับปรุงกระบวนการหรือกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อผลลัพธ์ที่ดีขึ้น เช่น นักศึกษาแพทย์ชั้นปี 4 สะท้อนว่ามีเวลาเรียนรู้ด้วยตนเองที่สั้นลงในหลักสูตรฉบับปรับปรุง 2562 ในขณะที่เนื้อหาทางการแพทย์มีปริมาณเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นคณะกรรมการการศึกษาจึงมีมติให้ลดเวลาปฏิบัติงานนอกเวลาราชการ เพื่อนักศึกษามีเวลาศึกษา เรียนรู้ด้วยตนเองเพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ทางการศึกษาก่อนระดับปริญญาได้นำหลักการแนวคิดแพทยศาสตรศึกษา และนโยบาย learning paradigm ที่สนับสนุนการเรียนรู้โดยยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง จึงได้เพิ่มรูปแบบ team-based learning (TBL) ในรายวิชาสำหรับนักศึกษาแพทย์ปี 5 รวมทั้งได้นำการวัดผลรูปแบบที่สอดคล้อง workplace-based practice มาใช้ในรายวิชาปฏิบัติอายุรศาสตร์ จากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ทำให้ผลการสอบไม่ผ่านของนักศึกษามีจำนวนลดลง รวมทั้งความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนการสอนในระดับรายวิชาเพิ่มมากขึ้น
สำหรับการศึกษาระดับหลังปริญญา การประเมินหลักสูตรฉบับ พ.ศ. 2561 พบว่ายังขาดการจัดการเรียนการสอนที่เป็นรูปธรรมเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ที่เกี่ยวข้องกับการเป็นอายุรแพทย์ ได้แก่ การใช้เทคโนโลยี (ICT literacy) การตระหนักรู้ในสถานการณ์ (situation awareness) การวิเคราะห์ปัญหาให้ถูกจุด (critical thinking) การแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ (creativity) การสื่อสารและทำงานร่วมกับผู้อื่น (communication & collaboration) ความเป็นผู้นำ (leadership) ในหลักสูตรปรับปรุงฉบับ พ.ศ. 2565 จึงได้มีการจัดการสัมมนาเชิงปฏิบัติการโครงการ Non-technical skills for patient safety เป็นส่วนหนึ่งของการฝึกอบรม โดยเริ่มขึ้นในปีการศึกษา 2566 เมื่อวันที่ 24-25 มิถุนายน พ.ศ. 2566 โดยมี ผู้เข้ารับการฝึกอบรมเข้าร่วมทั้งหมด 34 คน ผลการประเมินกิจกรรมอยู่ในเกณฑ์ดี-ดีมาก (คะแนนเฉลี่ย 4.31 จาก 5 คะแนน) นอกจากนี้ในกระบวนการรับแพทย์ประจำบ้านในปีการศึกษา 2568 กรรมการการศึกษาหลังปริญญาได้ปรับรูปแบบจาก traditional interview เป็น multiple mini interview เพื่อประเมินความสามารถรอบด้านรวมทั้งเจตคติต่อวิชาชีพของแพทย์ประจำบ้าน ซึ่งผลคาดว่า หลักสูตรได้ผู้เรียนที่มีความพร้อมและความสามารถรอบด้านได้
ด้าน Healthcare
การประเมินการจัดการด้านบริการพบปัญหาเรื่องสาขาวิชามีระบบการจองเตียงผู้ป่วยในที่ไม่สะดวกต่อการใช้งาน ผู้จองเตียงไม่สามารถตรวจสอบยอดการจองเตียงในแต่ละวันได้ด้วยตัวเอง การจองเตียงต้องทำผ่านผู้ที่รับผิดชอบจองเตียงซึ่งมีเพียง 1 คน ทำให้ต้องใช้เวลาในการติดต่อจองเตียงนาน เกิดภาระงานที่เกิดจากการติดต่อประสานงานภายในสาขาวิชาและผู้เข้ารับการฝึกอบรมจึงร่วมกันพัฒนาระบบจองเตียงออนไลน์ที่ทุกคนสามารถส่งข้อมูลการจองเตียงได้ด้วยตนเอง และตรวจสอบยอดการจองเตียงในแต่ละวันได้ ช่วยลดภาระงานที่เกิดจากการติดต่อประสานงาน และทางสาขาวิชาได้มอบรางวัล Innovative man of the year ให้กับผู้เข้ารับการฝึกอบรมที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาระบบจองเตียงออนไลน์นี้ในปีการศึกษา 2566 ได้แก่ นพ.ภูริณัฐ ติกขะปัญโญ
สาขาวิชาได้สนับสนุนการดำเนินการบริการดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็งแบบครบวงจร โดยการพัฒนาและต่อยอดการใช้โปรแกรมสั่งเคมีบำบัด CANRx เพื่อลดความผิดพลาดการสั่งยาเคมีบำบัด รวมทั้งลดระยะเวลารอคอยการรอรับยาเคมีบำบัด ซึ่งผลการดำเนินการดังกล่าวทำให้การบริบาลผู้ป่วยด้วยยาเคมีบำบัดมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น รวมทั้งความพึงพอใจของผู้ป่วยและผู้ดูแลรักษาอยู่ในระดับสูง นำมาสู่การพัฒนา Program specific ของการบริหารยาต้านมะเร็งทางหลอดเลือดดำแบบครบวงจรร่วมกับศูนย์ความเป็นเลิศโรคมะเร็ง โรงพยาบาลศรีนครินทร์ จนได้รับการรับรองจาก สรพ. นอกจากนี้อนุสาขาประสาทวิทยาได้รับการรับรอง re-accredit การดูแลผู้ป่วย stroke จาก สรพ.
ด้าน Research and Innovation
อนุสาขาวิชาโรคข้อและรูมาติซั่ม ได้มีการพัฒนา พัฒนา application เพื่อการบริการด้านสุขภาพในโรคหนังแข็ง โรคหนังแข็ง (systemic sclerosis) เป็นโรคที่พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่สูงกว่าภูมิภาคอื่น ๆ ปัญหาที่มีอยู่ คือ ผู้ป่วยบางคนมีปัญหาฉุกเฉินที่ต้องได้รับการรักษาต่อที่โรงพยาบาลใกล้บ้าน แต่ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาของโรค ความรุนแรง และยาที่ได้รับ ณ ปัจจุบัน ทำให้เกิดการดูแลรักษาไม่ต่อเนื่อง อีกทั้งผู้ป่วยบางรายยังขาดนัด ด้วยเหตุผลหลัก คือ ลืมวันนัด ดังนั้นกลุ่มผู้วิจัยจึงเล็งเห็นความสำคัญในการจัดการข้อมูลด้านการรักษาพยาบาลของผู้ป่วยเพื่อให้แพทย์ผู้ดูแล ทราบถึงสถานะทางสุขภาพของผู้ป่วย ณ ปัจจุบัน และสามารถดูแลรักษาได้อย่างต่อเนื่องเมื่อเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉิน โดยไม่จำเป็นต้องขอประวัติการรักษาที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ เป็นการลดขั้นตอนการเสียเวลา และลดค่าใช้จ่าย นอกจากนี้ ยังวางแผนเป็นตัวช่วยเตือนวันนัดผู้ป่วย เพื่อให้ผู้ป่วยได้ติดตามการรักษาตรงวันนัด เป็นการลดปัญหาการลืมนัด และทำให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่องจึงได้พัฒนา application ดังกล่าวขึ้นและได้นำมาใช้บริบาลผู้ป่วย ทำให้สามารถบริบาลผู้ป่วยได้รอบด้าน (comprehensive care)และต่อเนื่อง นอกจากนี้ อนุสาขาวิชาประสาทวิทยา ได้พัฒนา โปรแกรมตรวจคัดกรองโรคพาร์กินสัน (Program for Screening Parkinson’s disease ซึ่งเป็นโรคที่วินิจฉัยได้ยาก และทำให้เกิดความพิการและส่งผลต่อคุณภาพชีวิต จึงได้พัฒนาโปรแกรมคัดกรองขึ้นเพื่อให้ผู้ป่วยโรคภาคินสันได้รับการวินิจฉัยที่เร็วขึ้น เพื่อให้ได้รับการรักษาที่เร็วขึ้นและส่งผลให้ผู้ป่วยคุณภาพชีวิตดีขึ้น และอนุสาขาวิชาเวชบำบัดวิกฤต ได้พัฒนา Application ในการทำนายพยากรณ์โรค septic shock จากการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพยากรณ์โรค สืบเนื่อง จากการเก็บรวบข้อมูลในปี พ.ศ. 2563-2565 พบว่า ผู้ป่วยเกิดภาวะช็อกจากการติดเชื้อร้อยละ 36.47, 41.82 และ 44.94 ตามลำดับ ส่งผลให้ผู้ป่วยเสียชีวิตร้อยละ 14.29, 19.72 และ 24.13 ตามลำดับ เห็นได้ว่าอุบัติการณ์ภาวะช็อกจากการติดเชื้อ และอัตราเสียชีวิตจากภาวะช็อกจากการติดเชื้อเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและมีแนวโน้มสูงขึ้น จึงได้ทำการศึกษาและพัฒนา Application เพื่อนำผลไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาแนวทางในการเฝ้าระวังและติดตามผู้ป่วยอย่างใกล้ชิดเพื่อป้องกันการเข้าสู่ภาวะช็อกจากการติดเชื้อ ซึ่งจะมีผลลดภาวะแทรกซ้อนและการเกิดอวัยวะล้มเหลวในผู้ป่วยอายุรกรรมที่มีภาวะติดเชื้อ ทำให้การดูแลผู้ป่วยมีประสิทธิภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น
ความภาคภูมิใจ
⚫ ได้รับการคัดเลือกให้เป็น 1 ใน 12 คณะกรรมการวัณโรคดื้อยาระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ขององค์การอนามัยโลก
มีวาระ 2 ปี ตั้งแต่ 1 มกราคม 2566 ถึง 31 ธันวาคม 2567 ได้แก่ ศ.พญ.วิภา รีชัยพิชิตกุล
⚫ ได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติบุคลากรด้านสร้างผลงานทางวิชาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้แก่ ศ.พญ.วิภา รีชัยพิชิตกุล
⚫ ได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติบุคลากรด้านสร้างผลงานทางวิชาการ สมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
ได้แก่ ศ.พญ.วิภา รีชัยพิชิตกุล
⚫ ได้รับรางวัลอายุรแพทย์รุ่นใหม่โดดเด่น ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย ประจำปีพุทธศักราช 2567
ได้แก่ รศ.นพ.อนุพล พาณิชย์โชติ
⚫ ได้รับรางวัลสมาชิกอายุรแพทย์ทรงคุณวุฒิ Masterly Fellow ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย
ประจำปีพุทธศักราช 2567 ได้แก่ ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
⚫ ได้รับรางวัลอายุรแพทย์ดีเด่น ด้านวิชาการ ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย ประจำปีพุทธศักราช 2567
ได้แก่ ศ.นพ.ฉัตรเลิศ พงษ์ไชยกุล
⚫ ได้รับรางวัลอายุรแพทย์ดีเด่น ด้านครูแพทย์ ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย ประจำปีพุทธศักราช 2567
ได้แก่ ศ.นพ.วีรจิตต์ โชติมงคล
⚫ ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่นระดับเพชร มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2566 ตามประกาศมหาวิทยาลัยขอนแก่น
ฉบับที่ 1690/2567 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2567 ได้แก่ ศ.นพ.ฉัตรเลิศ พงษ์ไชยกุล และ ศ.พญ.ชิงชิง ฟูเจริญ
⚫ ได้รับรางวัล Fellow of the European Society of Cardiology (FESC) สมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งยุโรป ประจำปี 2567
ได้แก่ รศ.นพ.วิชัย เส้นทอง
⚫ ได้รับรางวัลนักวิจัยดีเด่น ประเภทอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2567
ได้แก่ รศ.พญ.จาริญญ์ จินดาประเสริฐ
⚫ ได้รับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น ประเภทอายุน้อยกว่า 40 ปี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2567
ได้แก่ ผศ.นพ.นราชัย จุฬานนท์
⚫ ได้รับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น ประเภทอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2567
ได้แก่ ศ.นพ.ฉัตรเลิศ พงษ์ไชยกุล และ ผศ.นพ.อธิบดี มีสิงห์
⚫ ได้รับรางวัลผลงานวิจัยที่ได้รับการอ้างอิงสูงสุด ประเภทผลงาน Review Article คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ประจำปี 2567 ได้แก่ ศ.พญ.ปณิตา ลิมปะวัฒนะ
⚫ ได้รับรางวัลศิษย์เก่าดีเด่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2567 ได้แก่ รศ.นพ.วิชัย เส้นทอง
⚫ ได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติอาจารย์ต้นแบบด้านการสอน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำปี 2568
ได้แก่ รศ.นพ.ศิรภพ สุวรรณโรจน์
จำนวนผลงานวิจัย ปี 2566 - ปัจจุบัน
รายละเอียดผลงาน
2023 (ทั้งปี)
(1 ม.ค.2566 - 31 ธ.ค.2566)
2024 (ทั้งปี)
(1 ม.ค.2567 - 31 ธ.ค.2567)
ระดับชาติ (เรื่อง) 7 6
ระดับนานาชาติ (เรื่อง) 176 124
ลิขสิทธิ์/สิทธิบัตร/อนุสิทธิบัตร ที่ผ่านการรับรองแล้ว (ชิ้น) 2 2