Croeso i wefan Caffael Iaith y GCA

Yn sgil y pandemig a’i heriau, penderfynwyd ystyried caffael iaith a dulliau trochi o’r newydd fel bod gennym well dealltwriaeth o sut i fynd ati i gefnogi adferiad hyder, defnydd a sgiliau iaith dysgwyr. Dechreuwyd ar gyfnod cyffrous o gydweithio â’n hysgolion rhwydwaith dysgu gyda’r nod o fynd o dan groen datblygiad iaith ymhellach, rhannu arferion cyfredol, adnabod bylchau a datblygu pecyn cymorth cynhwysfawr a fyddai’n sail i drafodaethau proffesiynol ehangach.   

Hyderwn y bydd y wefan hon, sydd yn benllanw ar y cydweithio, o gymorth i ysgolion a chlystyrau wrth iddynt barhau i ystyried eu darpariaeth ar gyfer llythrennedd, ac agweddau ar gynnydd yng nghyd-destun Cwricwlwm i Gymru. Gall hefyd fod o gymorth i egin ganolfannau trochi sydd yn cael eu sefyldu fesul awdurdod lleol. 

Mae yma drysorfa o wybodaeth, o ddeunyddiau darllen ac ymchwil. Rhennir enghreifftiau o arferion da mewn cynllunio bwriadus ar gyfer datblygiad iaith ar lefel ysgol, clwstwr, ac ar draws lleoliadau gwahanol. Mae yma enghreifftiau o flaengareddau ysgol, lleol, cenedlaethol a rhyngwladol penodol. Rhoddir ystyriaeth i addysgeg a methodoleg dysgu iaith. Ystyrir pwysigrwydd defnydd iaith mewn sefyllfaoedd anffurfiol er mwyn atgyfnerthu defnydd geirfa a phatrymau mewn modd hwyliog.

Diolchwn yn ddiffuant i ymarferwyr o’r ysgolion canlynol am eu rhan yn natblygiad y wefan a’r adnoddau cysylltiedig: Ysgol Gymraeg Bro Helyg, Ysgol Gymraeg Bro Teyrnon, Ysgol Gymraeg Casnewydd, Ysgol Gymraeg Y Fenni, Ysgol Gymraeg Y Ffin.

Porwch a mwynhewch!

Elen Roberts

Prif Bartner y Cwricwlwm (Arweinydd Strategol y Gymraeg ac ILlCh)  

Proses yw Caffael Iaith ... proses sy'n cynnwys cyfnodau a chamau cynnydd. Yn y cyflwyniad hwn, sy'n seiliedig ar ffrwyth ymchwil gan ysgolheigion blaenllaw megis Colin Baker a Steven Krashen,   ceir trosolwg o'r cyfnodau a'r camau sy'n rhan o'r broses a chyflwyniad hygyrch i wahanol ddulliau o ddarparu adborth i ddysgwyr sydd ar eu taith caffael iaith. 

Dau o awgrymiadau Estyn er mwyn sicrhau addysg trochi effeithiol ydy:

•  Cynllunio ar gyfer dilyniant a pharhad, a

• Mapio geirfa a phatrymau cystrawennol 

Er ystyriaeth, ceir enghreifftiau o gynllunio ieithyddol mewn gwahanol gyd-destunau isod. Crëwyd  y cynlluniau hyn er mwyn diwallau anghenion ieithyddol y lleoliad(au) penodol a nodir. Ni argymhellir bod lleoliadau eraill yn mabwysiadu'r cynlluniau fel y'u cyflwynir yma ond gellir eu defnyddio i ysgogi trafodaeth a all arwain at lunio map sy'n briodol i ddysgwyr eich lleoliad chi.   

Fel yr esbonir uchod, seilir darpariaeth Trochi Ysgol Gymraeg Y Ffin ac Ysgol Gymraeg Bro Teyrnon ar gynllun Trochi a ddatblygwyd gan Gyngor Dinas Caerdydd. Atgyfnerthir y pecyn Trochi gan adnoddau a gynhyrchwyd gan Dîm y Gymraeg Consortiwm Canolbarth y De. Cysylltwch am fwy o wybodaeth am y cynllun.

Siarbennig! yn Ysgol Gymraeg Y Fenni 

Yn y fideo hwn, mae Carys Glyn yn cyflwyno cynllun Siarbennig. Carys fu'n gyfrifol am ddatblygu'r ddarpariaeth yn yr ysgol. Mae'n ymateb i'r cwestiynau canlynol: 

• Pam cyflwyno Siarbennig?

• Sut est ti ati i gynllunio’r pecyn?

• Beth yw cynnwys y pecyn?

• Beth yw effaith y ddarpariaeth ar ddysgwyr yr ysgol?

• Camau nesaf? Addasu? Ehangu?

• Pa gyngor byddet ti’n ei roi i ysgol sydd am gyflwyo’r pecyn?

Mewn ymateb i bryder ymarferwyr addysgol am safon iaith lafar eu disgyblion yn dilyn Covid-19, mae Tîm Cymraeg Consortiwm Canolbarth y De wedi paratoi rhaglen y Llwyfan Llafar. Bwriad y rhaglen yw cynnig ambell syniad i godi proffil llafaredd ysgol gyfan a rhoi hyder i ddisgyblion ddarganfod eu llais unwaith eto. Mae’r pecyn yn cefnogi llafaredd er mwyn cyflwyno a hynny o ddechrau CC1 hyd at ddechrau CC4. Cydnabyddir â diolch ganiatad Consortiwm Canolbarth y De i gynnwys yr adnodd hwn yn ein pecyn. 

Cynyrchwyd y deunyddiau cynhwysfawr hyn gan ymarferwyr o awdurdodau lleol Castell-nedd Port Talbot ac Abertawe. Cydnabyddir yn ddiolchgar eu caniatad i gynnwys y deunyddiau yn y pecyn hwn. 

Mae'r pecyn yn cynnwys cynllun drilio ar gyfer blynyddoedd gwahanol (Meithrin a Derbyn), Bl. 1-2, Bl. 3-4 a Bl. 5-6. Yn ogystal â chynnig cynllun drilio sy'n gydlynus ac yn cynnwys her cynyddol yn y patrymau a gyflwynir, ceir yma weithgareddau hwyliog a chaneuon sy'n hyrwyddo'r nodwedd ieithyddol dan sylw. 

Adnabuwyd prif anghenion ieithyddol dysgwyr trwy gyfrwng holiadur i ddetholiad o ymarferwyr mewn lleoliadau gwahanol ar draws y rhanbarth. Gwelir yr anghenion a adnabuwyd isod. 

A'r dulliau roedd dysgwyr yn eu ffafrio er mwyn meithrin cywirdeb iaith oedd 

• gemau bwrdd; 

• gemau rhyngweithiol;  

• phenillion / caneuon.

Ym mhob un o'r ffolderi isod, ceir amrywiaeth o weithgareddau sy'n cefnogi'r angen ieithyddol penodol sydd dan sylw.  Cofiwch wirio pecyn Drilio Disglair isod ar gyfer penillion / caneuon hefyd.

A thynnu ar awgrymiadau Estyn er mwyn sicrhau addysg trochi effeithiol eto, argymhellir:

• Canu, chwarae gemau a chymell chwarae rôl; 

• Darparu gweithgareddau mewn modd hwyliog gyda chyflymder bywiog; a 

• Blaenoriaethu medru gwrando a siarad, yna darllen ac ysgrifennu. 

Yn yr adran hon, cewch drysorfa o weithgareddau hwyliog er mwyn cefnogi'r broses caffael iaith. Gwyliwch y fideo i ddysgu mwy am y gweithgareddau a gallwch chi gyrchu'r adnoddau y cyfeirir atyn nhw (a rhagor) trwy'r ddolen isod.