SUBITZA-NOAIN
Subitzako herrixkatik abiatuta igoko gara lehenbizi Erreniegako tontorrera, baina hara iritsi baino lehentxeago Gurutze Santuaren (luberri) baselizatik igaroko gara. Hemen izango dugu eguneko aldaparik luze eta gogorrena. Lehenengo eta 2. kilometroen inguruan aldapa dexente tentetuko zaigu, baina batean zein bestean 200 metro inguruko tarteak izango dira. Dirudienez tontorrera bertara ez gara iritsiko, hango tramankuluak babesteko hesituta (mendikat) dagoelako, eta ingurutik igaroko beharko dugu.
Handik aurrerakoa goitik beherako bidea izango da gehienbat, aldapa koxkorren bat edo beste kenduta (horietako bat 13. kilometroaren inguruan). Besteak beste, Erreniegako erromesen monumentua (wikipedia) eta hobietako memoriala (espaciosdememoria) ikusi ahal izango ditugu.
Erreniega Mendilerroko Hobien kolektiboaren obra da 2017an inauguratutako memoriala. Erdian harri bat dago, Peio Iraizozek landutakoa eta desagertutako pertsona guztiak gogorarazten dituena, eta beste 19 inguruan, espiral ireki moduan, jatorrizko herri bakoitza irudikatzen dutenak. Inauguratu ondoren, 2017an, eraso bandalikoa jasan zuen.
Oraindik bide erdia baino gehiago faltako zaigu, baina itxuraz bederen bide erraza izango dugu, nagusiki goitik beherako joera duena. Beherako bide horretan, istorio polita duen Ganbelako (deia) iturritik igaroko gara. Amaiera aldera, Noainera iritsi baino lehentxeago, Noaingo guduaren oroigarria (wikipedia) ikusiko dugu: Joxe Ulibarrena artistaren 11 metroko irudia.
Gehiago/Más
Gehiago/Más
SUBITZA-NOAIN
Subitza herri txikia dugu. 2007ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, 162 biztanle ditu.
Noain Iruñerriaren hegoaldean kokaturik dago, Nafarroa Garaiaren erdigunean eta Iruñetik bost kilometrora.
Noaini buruzko lehen dokumentua 1067. urtekoa da. Historikoki herritar gehienak nekazariak izan dira, eta Alaitz mendizerrako larreez baliatzen ziren. XX. mendean industriaren garapenarekin batera, lantegi handiak altxatu ziren.
1512an Fernando Katolikoak, Nafarroako Erresuma konkistatu ondoren, Gaztelako koroaren barruan sartu zuen 1515ean. Hirutan saiatu ziren Nafarroako erregeak Erresuma berreskuratzen. Horretarako iparraldetik bidali zuen André Foixkoak zuzendutako 12.000 oinezko, 800 lantza eta 29 artilleria-piezak osatutako armada. Gainera, Iruñea, Lizarra, Tafalla eta Tuteran hasitako altxamenduaren laguntzaz, gaztelarrak bota zituzten Nafarroatik.
Behin Nafarroa berreskuratuta, Andre Foixkoa Logroñorako bidea hartu eta hiria setiatu zuen. Bitartean, Gaztelako Erresumak hiru armada prestatu zituen. Ekainaren 11n nafar-gaskoiek atzera egiten hasi ziren ekainaren 30ean Getzera iritsi ziren arte. Armada inperiala 30.000 lagun baino gehiagok osatua zen Gaztelako kondestablea zen Iñigo Fernandez de Velascok zuzenduta.
Nafar-gaskoien armadak askoz soldadu gutxiago zituen, agian 8.000 eta 10.000 artean. Nafarrek hasi baino lehen zenbait akats egin zituzten, adibidez bidean zeuden errefortzuak heldu arte ez itxarotea (Iruñea eta ingurunetik 6.000 lagun eta Tafallatik beste 2.000). Nafarrek aurrea hartu zuten, arratsaldean erasotuz, gaztelarrak ustekabean harrapatu eta hasieran zigor latza ezarriz. Nafar-gaskoien artilleriak gaztelarrak zeuden landak bipildu zituzten. Hala ere, Gaztelako Almirantearen zaldunek egoera aldatu zuten, Erreniega (wikipedia) azkar zeharkatuz eta nafar-gaskoien hegala eta atzeguardia erasotuz. Gaztelako Erresumako oinezkoek, zaldunek hasitakoa bukatu zuten.
Gudua luzea eta odoltsua izan zen. Nafarrek amore eman zutenean, 5.000 erori baino gehiago izan zituzten eta André Foixkoa atxilotu egin zuten.
Bataila honen ondorioz, Gaztelako Erresumak behin betiko konkistatu zuen Nafarroako Erresuma. Hala ere, iheslari batzuk Nafarroa Beherean berrantolatu zuten armada txikiago bat eta Baztango eta Bidasoako ibarrak, Amaiurko gaztelua eta Hondarribia berreskuratu zituzten. Laster galdu zuten berreskuratutakoa.
Noaingo gudua (wikipedia) 1521eko ekainaren 30ean izan zen .
Eguraldia/El tiempo
Hurrengo irteera
Erromesen monumentua Erreniegan
Erreniegako hobietako memoriala
Hona hemen irteera honetarako proposatutako trackaren esteka / Aquí está el enlace del track propuesto para esta salida.
Ibilbidearen zailtasunaren balorazioa
Page updated
Report abuse