คู่มือสหกิจศึกษา คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยแม่โจ้
ความหมาย
แนวคิดหลักที่ทำให้เกิดรูปแบบของการดำเนินงานสหกิจศึกษาประกอบด้วยสองแนวคิด คือ
การตระหนักถึงความสำคัญของการเตรียมความพร้อมด้านการประกอบอาชีพ (Career Development) และการเข้าสู่ระบบการทำงานของบัณฑิต (Employability) ก่อนสำเร็จการศึกษา
การพัฒนาคุณภาพบัณฑิตตามความต้องการของตลาดแรงงาน สหกิจศึกษา เกิดจากสถานประกอบการให้ความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเพื่อให้โอกาส นักศึกษาได้ปฏิบัติงานจริงในสถานประกอบการเป็นระยะเวลา 16 สัปดาห์ ก่อนจบการศึกษา เพื่อให้นักศึกษามีโอกาสได้รับความรู้ ทักษะ และประสบการณ์จากการทำงานจริง นักศึกษาสามารถนำมาพัฒนาตนเองให้เป็นบัณฑิตที่มีคุณภาพตามความต้องการของตลาดแรงงาน เป็นการรวมโลกของการศึกษากับโลกของความเป็นจริงเข้าด้วยกัน
วัตถุประสงค์
เตรียมความพร้อมของนักศึกษาด้านการพัฒนาอาชีพ (Career Development) พร้อมเสริมทักษะและประสบการณ์ให้พร้อมที่จะเข้าสู่ระบบการทำงาน
เพิ่มเติมประสบการณ์ทางด้านวิชาการ วิชาชีพ และการพัฒนาตนเองแก่นักศึกษาในรูปแบบที่มีคุณค่าเหนือกว่าการฝึกงาน
เปิดโอกาสให้สถานประกอบการทั้งภาคเอกชนและภาครัฐได้มีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณภาพบัณฑิต
ให้เกิดการพัฒนาหลักสูตรและการเรียนการสอนที่ทันสมัย
เพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างสถานประกอบการ และสถาบันอุดมศึกษาผ่านนักศึกษาสหกิจศึกษาและคณาจารย์นิเทศ อันจะนำไปสู่ความร่วมมือที่กว้างขวางยิ่งขึ้น
ความสำคัญของสหกิจศึกษา
สหกิจศึกษาทวีความสำคัญมากขึ้น มีสถาบันอุดมศึกษาในประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก ใช้สหกิจศึกษาเป็นแนวทางการจัดการศึกษาระดับปริญญากว้างขวางขึ้นในเกือบทุกสาขาวิชา โดยมีเป้าประสงค์ตรงกัน คือ การเสริมคุณภาพบัณฑิต ผ่านประสบการณ์ทำงานในสถานประกบการเพื่อการพัฒนาคุณภาพบัณฑิต ตามมาตรฐานวิชาการและวิชาชีพ รวมทั้งตรงกับความต้องการของตลาดแรงงาน ถือเป็นส่วนสำคัญของการเตรียมบัณฑิตให้พร้อมที่จะเลือกอาชีพ และเข้าสู่ระบบการทำงานทันทีที่จบการศึกษา ทำให้บัณฑิตสหกิจศึกษา “รู้จักตน รู้จักคน และรู้จักงาน”
ประโยชน์ของสหกิจศึกษา
ด้านนักศึกษา
ได้ประสบการณ์วิชาชีพตรงตามสาขาวิชา
มีผลการเรียนในสถาบันอุดมศึกษาหลังสหกิจศึกษาดีขึ้น
เกิดการพัฒนาตนเอง มั่นใจในตนเองมากขึ้น
เกิดทักษะการสื่อสารรายงานข้อมูล
มีโอกาสได้รับการเสนองานก่อนสำเร็จการศึกษา
เลือกงานสายอาชีพได้ถูกต้อง
ได้รับค่าตอบแทนขณะศึกษา
เป็นบัณฑิตที่มีศักยภาพและความพร้อมในการทำงานสูง
ด้านสถาบันการศึกษา
เกิดความร่วมมือทางวิชาการและความสัมพันธ์ที่ดีกับสถานประกอบการ
ได้ข้อมูลย้อนกลับมาปรับปรุงหลักสูตรและการเรียนการสอน
ช่วยให้สถานศึกษาได้รับการยอมรับจากตลาดแรงงาน
ด้านสถานประกอบการ
มีนักศึกษาช่วยปฏิบัติงานตลอดปี
พนักงานประจำมีเวลาที่จะทำงานสำคัญได้มากขึ้น
ใช้เป็นวิธีคัดเลือกพนักงานได้ถูกต้องเหมาะสมยิ่งขึ้น
มีโอกาสสร้างความร่วมมือทางวิชาการกับสถานศึกษา
เกิดภาพพจน์ที่ดีด้านการส่งเสริมการศึกษา
ลักษณะงานที่เป็นสหกิจศึกษา
นักศึกษาปฏิบัติงานตามโครงการที่ทางสถานประกอบการ และอาจารย์ที่ปรึกษาเห็นชอบ โดยมีพนักงานที่ปรึกษาดูแลระหว่างการปฏิบัติงาน
นักศึกษามีหน้าที่รับผิดชอบที่แน่นอน (งานมีคุณภาพ) อาจได้รับมอบหมายงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมได้
ทำงานเต็มเวลาเสมือนเป็นพนักงานชั่วคราว
ระยะเวลาปฏิบัติงาน 1 ภาคการศึกษา (16 สัปดาห์)
อาจมีค่าตอบแทนให้นักศึกษาตามสมควร
มีการนิเทศงานโดยอาจารย์นิเทศงานของหลักสูตรที่นักศึกษาสังกัด
กระบวนการสำหรับสถานประกอบการในการรับนักศึกษาเข้าปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
พนักงานผู้รับผิดชอบกรอกแบบฟอร์มแบบตอบรับนักศึกษาเข้าปฏิบัติงานสหกิจศึกษาและแบบฟอร์มเสนองานแก่นักศึกษาตามคุณสมบัติที่ต้องการ ส่งมายังงานบริการการศึกษาและกิจการนักศึกษา คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ฯ
จัดพนักงานที่ปรึกษาเพื่อดูแลการปฏิบัติงานของนักศึกษาตาม ระยะเวลา
พนักงานที่ปรึกษาประเมินผลการปฏิบัติงานของนักศึกษาทุกสัปดาห์ในระหว่างการปฏิบัติงาน ในสมุดบันทึกการมอบหมายงานของนักศึกษา (สมุดเล่มสีเหลืองอ่อน)
พนักงานที่ปรึกษากรอกแบบประเมินผลการฝึกงานสหกิจศึกษา เพื่อประเมินผลนักศึกษาปฏิบัติงาน (สมุดเล่มสีชมพู) ส่งมายัง งานบริการการศึกษาและกิจการนักศึกษา คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ฯ เมื่อสิ้นสุดระยะเวลาการปฏิบัติงานสหกิจศึกษาของนักศึกษา
คุณสมบัติของนักศึกษาที่จะได้รับการคัดเลือกฝึกปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
เป็นนักศึกษาระดับปริญญาตรีชั้นปีสุดท้าย เรียนตามแผนการศึกษาไม่ติด F หรือ I ในวิชาต่าง ๆ ต้องได้คะแนนเฉลี่ยสะสมไม่ต่ำกว่า 2.00 จนถึงวันยื่นแจ้งความประสงค์ และมีความประพฤติดี ไม่เคยต้องโทษทางวินัยนักศึกษาถึงขั้นพักการศึกษา
ผ่านการอบรมเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนการออกไปปฏิบัติงานสหกิจศึกษาระดับมหาวิทยาลัย จำนวน 15 ชั่วโมง ระดับคณะ จำนวน 15 ชั่วโมง หรือให้อยู่ในดุลยพินิจของคณะกรรมการสหกิจศึกษาประจำคณะ
ผ่านการทดสอบวัดมาตรฐานความรู้ทางด้าน ICT
ผ่านเกณฑ์การเข้าร่วมกิจกรรมเสริมหลักสูตร ทั้ง 3 ประเภท
สามารถเข้าร่วมการฝึกวิชาชีพสาขานั้น ๆ ได้ตลอดระยะเวลาการฝึกอย่างต่อเนื่อง
มีสุขภาพแข็งแรง ไม่มีโรคติดต่อหรือโรคที่สังคมรังเกียจ หรือโรคสำคัญที่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงานสหกิจศึกษาในสถานประกอบการนั้น ๆ
รับผิดชอบในค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องใช้ในการปฏิบัติงานในสถานประกอบการ
การลงทะเบียนสหกิจภาคฤดูร้อน สหกิจศึกษาจะต้องเป็นรายวิชาสุดท้ายที่จะสำเร็จการศึกษา
การลงทะเบียนรายวิชาสหกิจศึกษา
เป็นนักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบสิ่งแวดล้อมชั้นปีสุดท้ายที่มีคุณสมบัติครบตามที่มหาวิทยาลัยกำหนด หรือผ่านการคัดเลือกจากคณะกรรมการสหกิจศึกษาคณะ
นักศึกษาจะต้องลงทะเบียนรายวิชาสหกิจศึกษา ในภาคการศึกษาที่จะไปปฏิบัติงาน ณ หน่วยงานภายนอก จำนวน 16 สัปดาห์ ซึ่งประกอบด้วย 2 ภาคการศึกษา ดังนี้
ภาคการศึกษาที่ 2 ในช่วง เดือน พฤศจิกายน – มีนาคม
ภาคการศึกษาที่ 3 ในช่วง เดือน มีนาคม - กรกฎาคม (สำหรับนักศึกษาตกค้างและนักศึกษาชั้นปีสุดท้าย)
ข้อปฏิบัติของนักศึกษาสหกิจศึกษา
ข้อปฏิบัติของนักศึกษาสหกิจศึกษา
นักศึกษาต้องไปรายงานตัว ณ สถานประกอบการตามกำหนดของคณะ
นักศึกษาต้องเข้าปฏิบัติงานและปฏิบัติตามกฎ ระเบียบ ข้อบังคับของสถานประกอบการนั้นอย่างเคร่งครัด
ในระหว่างการฝึกงานนักศึกษาจะต้องมีความตั้งใจในการปฏิบัติงานอย่างเต็มความสามารถและประพฤติตนสุภาพเรียบร้อย หากประพฤติตนไม่เหมาะสม จนทำให้เกิดความเสียหายแก่มหาวิทยาลัยหรือสถานประกอบการ นักศึกษาจะถูกเรียกตัวกลับและถือว่าไม่ผ่านการปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
กรณีนักศึกษามีความจำเป็นต้องลากิจ จะต้องปฏิบัติตามระเบียบการลา ของสถานประกอบการที่ปฏิบัติงานอยู่
ในกรณีลาป่วยจะต้องมีใบรับรองแพทย์ส่งให้สถานประกอบการที่ปฏิบัติงานอยู่
วันลากิจและลาป่วยรวมกันแล้วต้องไม่เกิน 10% ของระยะเวลาการปฏิบัติงานสหกิจศึกษาทั้งหมด
ในกรณีที่มีความผิดพลาดจากการทำงานจนเกิดความเสียหายหากมีการชดใช้ค่าเสียหายอันเนื่องมาจากนักศึกษาไม่ได้ปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ดูแลนักศึกษาจะต้องเป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่าย
ในกรณีที่นักศึกษาไม่สามารถจะปฏิบัติงานได้ครบตามกำหนดของโครงการหรือเกิดปัญหาอย่างใดอย่างหนึ่งจนไม่สามารถปฏิบัติงานต่อไปได้ให้แจ้งมายังคณะฯ โดยทันที
ถ้ามีการปรับเปลี่ยนรายละเอียดการปฏิบัติงานนอกเหนือจากที่ปรากฏในโครงการที่ได้รับอนุมัติให้นักศึกษาแจ้งรายละเอียดการปฏิบัติงานที่ปรับเปลี่ยนใหม่มายังคณะฯ ทันที
ในกรณีที่นักศึกษาละทิ้งการปฏิบัติงานก่อนกำหนด ให้ถือว่าไม่ผ่านการปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
นักศึกษาต้องไม่เกี่ยวข้องกับการเรียกร้องสิทธิใด ๆ ของพนักงานหรือบุคลากรในสถานประกอบการนั้น ๆ
บทกำหนดโทษ
ในการฝึกอาชีพนักศึกษาผู้ใดที่ฝ่าฝืนข้อปฏิบัตินี้จะได้รับการพิจารณาโทษว่ากล่าวตักเตือนหรือภาคทัณฑ์หรือประเมินผลไม่ผ่านการปฏิบัติงานสหกิจศึกษาและอาจถูกพิจารณาลงโทษทางวินัยตามที่ระบุไว้ในข้อบังคับมหาวิทยาลัยแม่โจ้ว่าด้วยวินัยนักศึกษาอีกส่วนหนึ่งด้วย
กิจกรรมในวิชาสหกิจศึกษา แบ่งออกเป็น 5 ระยะที่ต่อเนื่องกัน คือ
ระยะเตรียมความพร้อมนักศึกษา
การฝึกอบรมสหกิจศึกษาให้นักศึกษาเข้าใจและรับทราบประโยชน์ของการปฏิบัติงานสหกิจศึกษาการพัฒนาบุคลิกภาพ เครือข่ายงานในสาขาวิชาชีพที่นักศึกษาสนใจ เป็นการเตรียมความพร้อมในส่วนตัวนักศึกษาเองที่จะเข้าสู่สังคม และตลาดแรงงาน
ระยะหาตำแหน่งงาน
นักศึกษาติดต่อสถานประกอบการ เพื่อขอสมัครเข้าปฏิบัติงานสหกิจศึกษาเสมือนเป็นพนักงานชั่วคราว ลักษณะงานที่ปฏิบัติได้รับความเห็นชอบและเขียนเป็นโครงการโดยมีพนักงานผู้รับผิดชอบฝ่ายสถานประกอบการและอาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษาจากทางมหาวิทยาลัยเห็นชอบร่วมกัน
ระยะเตรียมตัวก่อนปฏิบัติงาน
จัดฝึกอบรมนักศึกษาด้านการพัฒนาบุคลิกภาพก่อนออกปฏิบัติงาน ได้แก่ เทคนิคการนำเสนองาน วัฒนธรรมองค์กร การเผชิญสถานการณ์ในสถานประกอบการการวางตัวในสังคมในฐานะตัวแทนมหาวิทยาลัยและการฝึกอบรมเตรียมความพร้อมเฉพาะด้านวิชาชีพที่นักศึกษาจะไปปฏิบัติงาน
ระยะปฏิบัติงานที่สถานประกอบการ
นักศึกษาปฏิบัติงานที่สถานประกอบการเป็นเวลา 16 สัปดาห์ ภายใต้การดูแลของพนักงานที่ปรึกษา และอาจารย์ที่ปรึกษาสหกิจศึกษา และมีอาจารย์ไปนิเทศงานอย่างน้อย 1 ครั้ง
นักศึกษาบันทึกการปฏิบัติงานและรายละเอียดตามแบบฟอร์มที่คณะกำหนด
การจัดทำรายงานการปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
ตามหลักสูตรได้กำหนดให้นักศึกษาได้ฝึกฝนทักษะด้านการสื่อสาร โดยกำหนดให้จัดทำรายงานวิชาการ 1 ฉบับ เสนอต่อสถานประกอบการ โดยรายงานฉบับนี้อาจจะประกอบด้วยเนื้อหาที่สถานประกอบการจะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ต่อไปรายงานอาจจะมีลักษณะดังนี้
โครงการหรืองานวิจัย หากงานที่นักศึกษาได้รับมอบหมายเป็นโครงการหรืองานวิจัย นักศึกษาจะต้องทำรายงานในหัวข้อของโครงการหรืองานวิจัยดังกล่าว
กรณีที่งานที่ได้รับมอบหมายเป็นงานประจำ (Routine) เช่น งานในสายการผลิต งานบำรุงรักษา งานตรวจสอบคุณภาพ รายงานของนักศึกษาอาจจะเป็น ดังนี้
รายงานวิธีและขั้นตอนการปฏิบัติงานประจำที่ได้รับมอบหมายทั้งหมด หรือเพียงบางส่วน
รายงานหัวข้อพิเศษ เป็นหัวข้อที่สถานประกอบการสนใจในลักษณะโครงการหรือปัญหาพิเศษให้นักศึกษาค้นคว้า สรุปและวิจารณ์ รวบรวมเป็นเล่มเพื่อใช้ประโยชน์ซึ่งหัวข้อของรายงานอาจจะสัมพันธ์กับงานประจำของนักศึกษาได้
ลักษณะรายงานจะเป็นรายงานที่มีรูปแบบตามรายงานวิชาการ ส่วนภาคผนวกสามารถเพิ่มข้อมูลได้ตามความจำเป็น นักศึกษาจะต้องจัดพิมพ์รายงานดังกล่าวให้เรียบร้อยและส่งให้พนักงานที่ปรึกษา เพื่อตรวจและประเมินผลอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนสิ้นสุดการปฏิบัติงาน ณ สถานประกอบการ
การนิเทศงาน
ระหว่างปฏิบัติงานของนักศึกษา คณะกรรมการสหกิจศึกษาจะขอนัดหมายเพื่อให้อาจารย์ที่ปรึกษาประจำสาขาวิชาเข้ามานิเทศงาน ณ หน่วยงานภายนอก โดยจะมีหัวข้อหารือกับเจ้าหน้าที่ฝ่ายบุคคลหรือพนักงานที่ปรึกษาในระหว่างการนิเทศงานดังนี้
รูปแบบและปรัชญาของสหกิจศึกษา การดำเนินการของโครงการฯ หลักสูตร
ลักษณะงานที่มอบหมายให้นักศึกษาปฏิบัติ
แผนการปฏิบัติงานตลอดระยะเวลาการปฏิบัติงาน
หัวข้อรายงานสหกิจศึกษาและความก้าวหน้า
การพัฒนาตนเองของนักศึกษา
ผลการปฏิบัติงานของนักศึกษาและความประพฤติ
ปัญหาต่าง ๆ ที่สถานประกอบการพบเกี่ยวกับการมาปฏิบัติงานของนักศึกษา
ระยะปฏิบัติงานครบ 16 สัปดาห์
คณะฯ จัดสัมมนาสหกิจศึกษา โดยนักศึกษานำเสนอประสบการณ์การปฏิบัติสหกิจศึกษา และอาจเชิญตัวแทนหน่วยงานภายนอกมานำเสนอผลจากการปฏิบัติงานของนักศึกษา เพื่อเป็นการให้โอกาสนักศึกษาที่สนใจเข้าร่วมเรียนรู้งานสหกิจศึกษา