จังหวัดสมุทรสาคร เป็นจังหวัดที่มีพื้นที่เรียบชายฝั่งทะเลอ่าวไทย ซึ่งเป็นพื้นที่น้ำเค็ม และเป็นที่ตั้งของชาวตำบล นาโคก จึงมีการทำอาชีพ ทำนาเกลือ มากที่สุดของจังหวัดสมุทรสาคร นาเกลือเป็นอาชีพดั้งเดิมของชาวไทยที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราน ซึ่งควรค่าแก่การรักษา ภูมิปัญญาไว้ ไม่ให้สูญหายไป แต่ด้วยประสบปัญหาหลายด้าน ทำให้คนรุ่นใหม่ขาดแรงจูงใจ ที่จะมาสืบทอดต่อเส้นทางสายนาเกลือ จึงดูเหมือนค่อยๆเลือนหายไปจากสังคมไทย และวิถีนาเกลือก็กำลังจะสูญหายไป เพราะทุกวันนี้ ชาวนาเกลือมีจำนวนลดลง พอสิ้นฤดูฝน ชาวนาเกลือจะเริ่มต้น ฤดูการผลิตเกลือตั้งแต่เตรียมนา กำจัดสิ่งสกปรก ปรับดิน และ กลิ้งนา ให้แน่นเรียบโดยใช้รถไถ จากนั้น จะเปิดกักน้ำเก็บไว้ในนาจนมีความเค็ม ในระดับที่เหมาะสม โดยการทยอยเปิดน้ำเข้านาแปลง ต่างๆตามลำดับ ท้องถิ่น ถ้าน้ำทะเลขึ้น นาเกลือผืนที่อยู่ปลายสุดของลำรา จะต้องได้รับน้ำก่อนส่วนผู้ที่อยู่ใกล้กว่า จะ สูบน้ำได้ทีหลัง เพื่อป้องกันการแย่งน้ำกัน น้ำทะเลที่ผันมา ตามคลองส่งน้ำ จะถูกสูบเข้าไปเก็บ ที่วังน้ำ จากนั้นจะถูกผันเข้านา ประเทียบ และนาตากเพื่อตากแดด ให้น้ำระเหยออก ถัดไปเป็นนาเชื้อ ซึ่งเตรียมน้ำให้มีความเค็มจัด ในระดับที่เหมาะสมจะเป็นเกลือ และสุดท้ายปล่อยน้ำเข้านาปลง ซึ่งเป็นพื้นที่ตกผลึก เกลือ กระบวนการตกผลึก หรือ การปลงใช้เวลา 15 วันก็สามารถรื้อเกลือไปขายได้ เกลือรุ่นแรกของปีจะออกช่วง เดือนมกราคม

และได้ผลผลิตเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในฤดูแร้งที่มีแดดจัด ชาวนาเกลือจึงหยุดทำนาเกลือในช่วง ฤดู ฝน เพราะเกลือกับฝนเป็นของ ไม่ถูกกันแต่หากมีฝน หลงฤดู มาในช่วงทำนาเกลือ ถือเป็นเรื่องที่ โชคร้ายมาก เพราะฝนตกลงมาเพียงไม่กี่นาที ก็ สามารถทำให้กองเกลือ ที่กำลังจะขาย ละลายกลายเป็นน้ำได้ภายใน พริบตา และไม่สมารถนำเกลือ นั้น มาตกผลึกใหม่ได้อีก จึงต้องเริ่มทำความสะอาดนา และปล่อยน้ำ เข้านาปลงใหม่ เหตุนี้ชาวนาเกลือ จึงมีการพยากรณ์ อากาศที่ค่อนข้างแม่นยำมาก คือรางบอกฝนตามภูมิปัญญา สืบทอดกันมาทั้งนี้ ที่กล่าวมาข้างต้นอาชีพการทำนาเกลือ เป็นอาชีพ ที่ ทำรายได้ขึ้นมาได้ลำบาก ข้าพเจ้าด้วยการเป็นตัวแทน การเขียนบทความนี้ จึงอยากเป็นกระบอกเสียง เล็กๆ บอกความรู้สึกผ่านปลายปากกา สู่คนรุ่นหลังของชาวไทย ให้อนุรักษ์ และเห็นคุณค่า ของ วิถีชาวนาเกลือ

ผู้ให้ข้อมูล : นางสมฤดี ดิษแพ

ผู้เรียบเรียง : นางบุบผา เสมานารถ

ผู้เขียน : นางบุบผา เสมานารถ