พิพิธภัณฑสถานเมืองตราด

พิพิธภัณฑสถานเมืองตราด ตั้งอยู่ที่ถนนสันติสุข อำเภอเมือง จังหวัดตราด พิพิธภัณฑสถานประจำเมืองแห่งนี้ใช้อาคารศาลากลาง จังหวัดหลังเดิมเป็นพิพิธภัณฑ์ฯ เป็นแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และวิถีชีวิตเมืองตราด รวมทั้งเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ ส่งเสริม เผยแพร่มรดกทางศิลปวัฒนธรรมของชาติและเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางด้านวัฒนธรรม โดยแต่เดิมอาคารหลังนี้ใช้เป็นสถานที่ราชการ ของจังหวัดตราด มีลักษณะเป็นอาคารไม้ชั้นเดียวใต้ถุนสูง

แต่ต่อมาเมื่อศูนย์ราชการได้ย้ายไปที่ทำการใหม่ อาคารหลังนี้ก็ถูก ปล่อยให้ว่างเปล่าเป็นเวลานานจนสภาพอาคารเสื่อมโทรมไปหมดทั้งหลัง ต่อมากรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ได้ขึ้นทะเบียนศาลากลาง จังหวัดตราดหลังเก่าให้เป็นโบราณสถาน ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อ ๑๘ ธ.ค.๒๕๓๙ เล่มที่ ๑๑๓ ตอน พิเศษ ๕๐ง หน้า ๓ และเมื่อวันที่ ๑๐ เมษายน ๒๕๔๗ อาคารศาลากลางจังหวัดตราดหลังเก่าซึ่งเป็นโบราณสถาน ได้ถูกเพลิงไหม้เกือบทั้งหลังเหลือไว้แต่เสา โดยฝีมือของคน สติฟั่นเฟือนที่เข้ามาพักอาศัยหลับนอนปี พ.ศ.๒๕๔๘ ข้าราชการ ประชาชนชาวตราดได้ร่วมกันพิจารณาเห็นว่า น่าจะบูรณะอาคารศาลากลางจังหวัดตราด หลังเก่าที่ถูกไฟไหม้ขึ้นมาใหม่ ให้คงรูปแบบเดิมเพื่อจัดตั้งเป็น พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและวิถีชีวิตชาวจังหวัดตราด โดยขอให้กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม เป็นผู้ออกแบบ และประมาณการค่าใช้จ่ายทั้งหมด ซึ่งกรมศิลปากร ได้ดำเนินการบูรณะ ซ่อมแซม ปรับปรุงอาคารหลังเก่าได้เสร็จสิ้นเรียบร้อยเมื่อเดือนกันยายน ๒๕๔๙และ ภายในห้องนิทรรศการประกอบด้วย ๖ หัวข้อ ได้แก่

๑)มรดกธรรมชาติและวัฒนธรรมแห่งตราด ห้องแรกมรดกธรรมชาติและวัฒนธรรม

๒)ผู้คนเมืองตราด จัดแสดงเรื่องภูมิศาสตร์ ภูมิอากาศ ทรัพยากรธรรมชาติ วัฒนธรรมและกลุ่มชาติพันธุ์

๓) ลำดับทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์เมืองตราด จัดแสดงเรื่องราวของจังหวัดนับแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์และต้นสมัยประวัติศาสตร์ สุโขทัย อยุธยา รัตนโกสินทร์ ช่วงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

๔) เหตุการณ์สำคัญในสมัยสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เหตุการณ์สำคัญในสมัยสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อาทิ การพระราชทานพระแสงราชศาสตราประจำเมือง การเสด็จประพาสเมืองตราด ฯลฯ