วัดพระธาตุจอมปิง ตั้งอยู่ที่หมู่ 8 บ้านพระธาตุจอมปิง ตำบลนาแก้ว อำเภอเกาะคา อยู่ห่างจากอำเภอเมืองลำปางไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ 26 กิโลเมตร ตามตำนานกล่าวว่าสร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าติโลกราชแห่งอาณาจักรล้านนาไทย วัดพระธาตุจอมปิงเป็นวัดโบราณ วัดนี้มีความมหัศจรรย์ของการเกิดเงาสะท้อนเป็นภาพสีธรรมชาติขององค์พระธาตุ ผ่านรูเล็กบนหน้าต่างมาปรากฏบนพื้นภายในพระอุโบสถตลอดเวลาที่มีแสงสว่างทั้งกลางวันและกลางคืน

พระนางจามเทวี ขณะมาสร้างวัดพระธาตุลำปางหลวง เสร็จแล้วก็ได้มาสร้างวัดพระธาตุจอมปิงอีกวัด จากนั้นวัดก็ร้างไป ต่อมาท่านนันทปัญญา พี่เลี้ยงของพระเจ้าลกคำ (เจ้าติโลกราช เจ้าเมืองเชียงใหม่) ได้มาทำการบูรณะซึ่งเมืองนี้มีชื่อว่า เมืองจุมภิตาราม ท่านนันทปัญญามีเพื่อนชื่ออ้ายจอมแพร่ ทั้งสองได้สร้างวัดคนละวัดวัดที่อ้านจอมแพร่สร้างคือวัดจอมปิงลุ่มปัจจุบัน วัดที่ท่านนันทปัญญาสร้างชื่อวัดจอมพี่เลี้ยง (วัดพระธาตุจอมปิง)

ถึงพุทธศักราช 2000 ได้เกิดศึกพระยาใต้(สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถแห่งกรุงศรีอยุธยา)ยกทัพมาประชิดเมืองลำปาง เจ้าหมื่นด้งนครไม่อยู่ไปราชการที่เชียงใหม่ เหลือแต่พระนางจามเทวีกำลังตั้งครรภ์เจ้าหาญแต่ท้อง ได้แต่งกายเป็นชายออก ไปสู้รบจนกองทัพพระยาใต้พ่ายไป เมื่อเจ้าหมื่นด้งนครและเจ้าติโลกราชทราบ ก็ยกกองทัพจากเมืองเชียงใหม่มาช่วยสถานที่รบเรียกว่า "มหาสนุก" และได้ฉลองชัยชนะที่วัดนี้ พระนางได้สร้างเจดีย์ไว้องค์หนึ่ง ส่วนสัณฐานดังกองข้าวเปลือก ได้ตั้งชื่อเสียใหม่ว่า "วัดจอมพิงค์ชัยมงคล" จนเพี้ยนมาเป็น จอมปิงในปัจจุบัน