นางมาลี แจ่มแจ้ง

ภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรพื้นบ้านในการดูแลสุขภาพ ก็คือองค์ความรู้อันเกิดผลจากประสบการณ์ การทดลองศึกษากันมาอย่างต่อเนื่องถ่ายทอดเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ทั้งที่เป็นนามธรรมและรูปธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ เกี่ยวกับการใช้สมุนไพรพื้นบ้าน ในที่นี้ได้แก่ พืชวัตถุหรือพืชพรรณไม้ต่าง ๆ ในท้องถิ่นนั้น ๆ ที่นำมาใช้ในการปรุงหรือประกอบเป็นยารักษาโรคพื้นฐานของกลุ่มชาติพันธุ์ สำหรับใช้ในการดูแลสุขภาพ เพื่อรักษาหรือบรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ท้องผูก ท้องเสียถ่ายพยาธิ เป็นไข้ไออาการแก้ปวดเมื่อย (ยากษัยเส้น) ขับปัสสาวะ บรรเทาริดสีดวงทวารหนัก ผื่นคันตามผิวหนัง กลากเกลื้อน หิด ฝี แผลทั่วไป แผลไฟไหม้ แมลงกัดต่อย เจ็บคอ ลิ้นเป็นฝ้า และเพื่อบำรุงร่างกายหรือบำรุงโลหิต

นางมาลี แจ่มแจ้ง เป็นภูมิปัญญาเกี่ยวกับการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ นับเป็นผู้ที่มีความรู้ ความสามารถอีกท่านหนึ่ง นางมาลี แจ่มแจ้ง ความเชื่อที่ท้องถิ่นได้สั่งสมและสืบทอดต่อกันมาโดยเรียนรู้มาจากรุ่นปู่ ย่า ตา ยาย สู่รุ่นลูกหลานและญาติพี่น้องโดยผ่านวิธีการหลายอย่าง เช่น การอนุรักษ์ฟื้นฟูการประยุกต์ และการสร้างใหม่ท้าให้ความรู้เหล่านี้เกิดประโยชน์แก่สังคมปัจจุบัน ทั้งนี้ ความเฉลียวฉลาดในการใช้สมุนไพรพื้นบ้านของคนรุ่นปู่ย่า ตายายหรือบรรพบุรุษจึงนับเป็นเครื่องมือที่สำคัญยิ่งในการป้องกันและแก้ปัญหาสุขภาพของสมาชิกในชุมชนได้เป็นอย่างดีซึ่งผู้คนสมัยก่อนพึ่งพาอาศัยธรรมชาติแทบทุกด้านตั้งแต่อาหารการกินเครื่องนุ่งห่มที่อยู่อาศัย และยารักษาโรค ทั้งนี้พืชสมุนไพรเป็นผลผลิตจากธรรมชาติ ที่มนุษย์ รู้จักน้ามาใช้ เป็นประโยชน์ ในการรักษาโรคภัยไข้ เจ็บตั้งแต่ โบราณกาล ดังนั้นการใช้สมุนไพรพื้นบ้านจึงถือเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ล้ำค่าของสังคมไทยที่เกิดจากความสามารถจำแนก แยกแยะฤทธิ์ และสรรพคุณของสมุนไพรจากธรรมชาติ เพื่อใช้ในการเยียวยารักษาความเจ็บป่วย นอกจากนี้สมุนไพรยังถูกใช้เป็นอาหารเสริมสำหรับคนทั่วไปที่มีสุขภาพปกติ เพื่อทำให้เกิดสมดุลของการทำงานของร่างกายเสริมภูมิต้านทานและป้องกันโรคบางชนิดได้ด้วยภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพ