วัดวาลุการาม
ศิลปวัฒนธรรม “วัดวาลุการาม อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย”
วัดวาลุการาม ที่คนคีรีมาศเรียกว่าวัดโตนดเป็นวัดเก่าแก่อายุ 300 กว่าปีมาแล้ว สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย รัชสมัยพระเจ้าเสือ แต่ก่อนวัดนี้มีพระเกจิอาจารย์อยู่สองรูป จำพรรษาอยู่ด้วยกันคนคีรีมาศ เรียกกันติดปากว่า หลวงพ่อใหญ่, หลวงพ่อเล็ก ท่านเป็นอดีตเจ้าคณะอำเภอคีรีมาศทั้งคู่ และเป็นอดีตเจ้าคณะจังหวัดสุโขทัยทั้งคู่เหมือนกัน และที่เหมือนกันที่คนคีรีมาศไม่ทราบ เจ้าคณะจังหวัดนั้นเมื่อว่างลง เจ้าคณะภาคจะมีการแต่งตั้งเจ้าคณะจังหวัด ที่เป็นรองเจ้าคณะจังหวัดอยู่แล้วแทนตำแหน่งที่ว่างลง ตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัดนั้นต้องเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญเท่านั้น แต่กรณีที่ไม่มีก็ต้องเลือกเอา พระครูสัญญาบัตร กรณีนี้เกิดขึ้นที่อ.คีรีมาศ เหมือนกันสองครั้งครั้งแรก หลวงพ่อใหญ่ได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะจังหวัดที่ พระครูคีรีมาศธรรมคุณ ต่อมาถึงได้รับการแต่งตั้งเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ด้วยตำแหน่งพาไป ที่ เจ้าคุณพระประสิทธิโรจนคุณ ต่อมาอีกหลายปีเหตุการณ์นี้ก็เกิดซ้ำกับหลวงพ่อเล็ก ท่านก็ได้รับตำแหน่งเจ้าคณะจังหวัด ที่พระครูพิลาศธรรมคุณและมาได้รับการแต่งตั้งเป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่เจ้าคุณพระมงคลสุนทร
โดยปัจจุบัน พระครูธำรงบุญเขต พระเกจิดังถิ่นสุโขทัย “หลวงพ่อบุญธรรม ฐิตปุญฺโญ” เจ้าอาวาสวัดวาลุการาม ตำบลโตนด อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย ประชาชนต่างให้ความเลื่อมใสศรัทธาเป็นยิ่งนักหลวงพ่อบุญธรรม หรือพระครูธำรงบุญเขต หลวงพ่อบุญธรรม เกิดในสกุลอ่อนปาน เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ.2504 บ้านเลขที่ 23 หมู่ 2 ต.โตนด อ.คีรีมาศ จ.สุโขทัย โยมบิดา-มารดา ชื่อ นายบุญช่วยและนางประกิม อ่อนปาน เมื่ออายุครบ 21 ปีบริบูรณ์ นายบุญธรรมได้เข้าพิธีอุปสมบทเป็นพระภิกษุ วันที่ 30 เมษายน พ.ศ.2525 ณ พัทธสีมาวัดวาลุการาม ตำบลโตนด อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย โดยมีพระประสิทธิโรจนคุณ (อดีตเจ้าอาวาสวัดวาลุการาม) เป็นพระอุปัชฌาย์ภายหลังครองผ้ากาสาวพัสตร์ พระบุญธรรม ได้มุ่งมั่นศึกษาพระปริยัติธรรม พ.ศ.2528 สอบได้นักธรรมชั้นเอก สำนักเรียนวัดวาลุการามด้วยความโดดเด่นในผลงานหลากหลายด้าน อาทิ งานด้านปกครองสงฆ์ พ.ศ.2531 เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พ.ศ.2536 เป็นรองเจ้าอาวาสวัดวาลุการาม พ.ศ.2537 เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดวาลุการามพ.ศ.2538 เป็นเจ้าอาวาสวัดวาลุการาม พ.ศ.2539 เป็นเจ้าคณะตำบลทุ่งหลวง
งานการศึกษา พ.ศ.2530 เป็นครูสอนพระปริยัติธรรมประจำสำนักเรียนวัดวาลุการาม พ.ศ.2537 เป็นเจ้าสำนักเรียนพระปริยัติธรรม วัดวาลุการาม
หลวงพ่อบุญธรรม ในฐานะเจ้าคณะตำบลทุ่งหลวง ได้ให้การส่งเสริมการศึกษาแก่พระภิกษุสงฆ์สามเณรทุกวัดในเขตปกครองคณะสงฆ์ทุกๆ ปี ออกตรวจเยี่ยมวัดต่างๆ เพื่อให้คำปรึกษาแนะนำแก้ไขปัญหาของแต่ละสถานที่ จัดหาอุปกรณ์การเรียนการสอนเพิ่มเติมให้แก่สำนักเรียนและวัดต่างๆ ที่ขาดแคลนพร้อมทั้งได้จัดตั้งกองทุนสงเคราะห์นักเรียนที่เรียนดี แต่ขาดแคลนทุนทรัพย์ จัดอบรมพระภิกษุ-สามเณรบวชใหม่ ให้มีความรู้ด้านพระธรรมวินัยอย่างเข้มข้น
งานด้านเผยแผ่พระพุทธศาสนา พ.ศ.2542 เป็นกรรมการดำเนินการเปิดหน่วยอบรมประชาชนประจำ ต.หนองกระดิ่ง ต.ทุ่งยางเมือง ต.บ้านน้ำพุ ต.นาเชิงคีรี อ.คีรีมาศ จ.สุโขทัย
พร้อมกันนี้ ยังได้จัดการอบรมศีลธรรมแก่ประชาชน และนักเรียนในโครงการโรงเรียนวิถีพุทธและให้ความร่วมมือกับคณะสงฆ์-หน่วยงานราชการ ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในเขตปกครองตลอดมา โดยได้จัดหาหนังสือธรรมะแจกจ่ายแก่ประชาชนและนักเรียนในโรงเรียนต่างๆ
งานบูรณปฏิสังขรณ์ภายในวัดวาลุการาม พ.ศ.2545 ได้ดำเนินการซ่อมประตูเหล็กหน้าเมรุ พร้อมทั้งปรับปรุงกระเบื้องหลังคาและปรับปรุงบริเวณรอบเมรุวัดวาลุการาม เทคอนกรีตเสริมเหล็ก พ.ศ.2546 ได้ดำเนินการปรับปรุงบริเวณวัดโดยการถมดินและลูกรัง
งานบูรณปฏิสังขรณ์ถาวรวัตถุ ภายในเขตการปกครองคณะสงฆ์ตำบลทุ่งหลวง ท่านได้เป็นประธานดำเนินการซ่อมแซมศาลาการเปรียญวัดลาย ต.ทุ่งหลวง อ.คีรีมาศ จ.สุโขทัย
ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ.2543 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระครูเจ้าคณะตำบลชั้นโท ในราชทินนามที่พระครูธำรงบุญเขต
นอกจากการเป็นที่เคารพศรัทธาของชาวอำเภอคีรีมาศแล้ว ชาวบ้านต่างเลื่อมใสในด้านวัตถุมงคลที่หลวงพ่อบุญธรรม เป็นผู้ทำพิธีปลุกเสก โดยเฉพาะที่ขึ้นชื่อลือชาเป็นพิเศษ คือ สีผึ้งทาปาก วัตถุมงคลที่มีพุทธคุณด้านเมตตามหานิยม ที่ประชาชนในจังหวัดสุโขทัย ให้ความศรัทธาเป็นอย่างมาก ผู้ที่นำไปใช้ถือว่าเป็นมงคลแก่ตนเองทั้งในด้านการงาน การเงิน และครอบครัว
วัตถุมงคลหลวงพ่อบุญธรรม ทั้ง 2 ชนิด ได้รับการถ่ายทอดมาจากพระประสิทธิโรจนคุณ หรือหลวงพ่อภุชงค์ ซึ่งเป็นพระเกจิชื่อดังของจังหวัดสุโขทัย อดีตเจ้าคณะจังหวัดสุโขทัย ที่มรณภาพไปนานหลายสิบปีแล้ว
ข้อมูล เนื้อหา เขียนโดย : เพจเรื่องเล่าอำเภอคีรีมาศ และศูนย์ข้อมูลกลางวัฒนรรม
เรียบเรียงเนื้อหาโดย : นางสาวทิพย์วารี เจาะจง
ภาพถ่าย/ภาพประกอย โดย : นางสาวทิพย์วารี เจาะจง และเทศบาลบ้านโตนด