บทบาทของสหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยของประเทศไทยในอนาคต กับการพัฒนานิสิตนักศึกษาสู่พลเมืองที่มีคุณภาพ

ในยุคที่โลกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วด้วยพลังของเทคโนโลยี AI และ Automation การเตรียมความพร้อมของคนรุ่นใหม่ไม่ได้อยู่ที่ความรู้ทางทฤษฎีเพียงอย่างเดียว แต่ต้องการทักษะที่สามารถนำไปใช้ได้จริงในชีวิตและการทำงาน ทั้งการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ และที่สำคัญคือการปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็ว

การศึกษาระดับอุดมศึกษาของไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายใหญ่ในการปรับตัวให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดแรงงานและสังคมยุคใหม่ ขณะที่สหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยซึ่งเคยถูกมองเป็นเพียงสถานที่ซื้อขายสินค้าและบริการ วันนี้กำลังมีโอกาสก้าวเข้าสู่บทบาทใหม่ที่สำคัญกว่าเดิมมาก กลายเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่มีศักยภาพสูงในการสร้างประสบการณ์จริง ฝึกฝนทักษะชีวิต และเตรียมพร้อมนิสิตนักศึกษาสู่การเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพในสังคมไทย

แนวโน้ม Mindset และ Skill ที่ประเทศไทยต้องการในอนาคต

จากการศึกษาของหลายองค์กร และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ตามเวทีต่าง ๆ อาจชี้ให้เห็นได้ว่า ในช่วง 1-4 ปีข้างหน้า ประเทศไทยต้องการประชากรที่มีคุณภาพทั้งด้านความคิดและทัศนคติ รวมทั้งทักษะต่าง ๆ ดังตัวอย่าง

ด้านความคิดและทัศนคติ (Mindset)

• Growth Mindset ที่พร้อมเรียนรู้สิ่งใหม่ตลอดเวลาและไม่กลัวความล้มเหลว มองเห็นความท้าทายเป็นโอกาสในการพัฒนาตนเอง

• Agility Mindset ในการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่ได้อย่างรวดเร็ว รับมือกับความไม่แน่นอนและการเปลี่ยนแปลงอย่างมีประสิทธิภาพ

• Global Mindset ที่เข้าใจถึงความเชื่อมโยงของโลกและวัฒนธรรมที่หลากหลาย พร้อมทำงานในสภาพแวดล้อมแบบพหุวัฒนธรรม

ด้านทักษะเฉพาะ (Skills)

• Digital Literacy ในการใช้เทคโนโลจีดิจิทัล การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analytics) และความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับ Artificial Intelligence

• Financial Literacy ความรู้ด้านการเงิน การลงทุน การจัดการงบประมาณ และการวางแผนทางการเงิน

• Project Management และ Strategic Thinking ในการวางแผน ดำเนินงาน และประเมินผลโครงการ

• Collaborative Skills ในการทำงานเป็นทีมข้ามสาขาวิชาและวัฒนธรรม สร้างพลังการทำงานร่วมกันที่มีประสิทธิภาพ

• Entrepreneurial Thinking ที่สามารถสร้างโอกาส แก้ปัญหาได้ด้วยตนเอง และมองเห็นแนวทางการสร้างนวัตกรรม

• Critical Thinking และ Creative Problem Solving ในการวิเคราะห์ปัญหาอย่างเป็นระบบและสร้างสรรค์ทางออกใหม่ ๆ

• Communication Skills ทั้งการนำเสนอ การเขียน และการเจรจาต่อรองในสถานการณ์ต่าง ๆ

ปัญหาของการศึกษาในมหาวิทยาลัยไทยปัจจุบันและผลกระทบต่อสังคม

แม้ว่าความต้องการของตลาดแรงงานและสังคมจะมีการเปลี่ยนแปลงไปแล้ว แต่การศึกษาในมหาวิทยาลัยไทยส่วนใหญ่ยังคงใช้รูปแบบการเรียนการสอนแบบดั้งเดิม ซึ่งไม่สอดคล้องกับความต้องการข้างต้นในหลายประเด็นสำคัญ

ปัญหาด้านเนื้อหาและวิธีการสอน: การเรียนการสอนยังคงเน้นการบรรยายและการท่องจำมากกว่าการคิดวิเคราะห์ ขาดการฝึกปฏิบัติจริงและการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง (Experiential Learning) เนื้อหาเน้นทฤษฎีมากเกินไป ไม่มีการเชื่อมโยงกับการปฏิบัติในโลกแห่งความเป็นจริง ขาดการสอนทักษะการคิดเชิงระบบ (Systems Thinking) และการแก้ปัญหาแบบองค์รวม

ปัญหาด้านทักษะชีวิต: นิสิตนักศึกษาขาดโอกาสในการทำงานร่วมกับผู้อื่นในสภาพแวดล้อมจริงที่มีความซับซ้อน ไม่ได้รับการฝึกฝนทักษะการเป็นผู้นำ (Leadership Skills) และการตัดสินใจในสถานการณ์ที่มีความไม่แน่นอน ขาดความเข้าใจเกี่ยวกับระบบธุรกิจ การเงิน และการบริหารจัดการองค์กรในโลกจริง

ปัญหาด้านการเตรียมความพร้อมสู่การทำงาน: ไม่มีโอกาสเพียงพอในการฝึกทักษะ Soft Skills ที่จำเป็น เช่น การสื่อสาร การเจรจา การทำงานภายใต้ความกดดัน การจัดการความขัดแย้ง ขาดการสร้างเครือข่ายและความสัมพันธ์ในวงการอาชีพ (Professional Network) ไม่มีการสร้างผลงานที่เป็นรูปธรรม (Portfolio) ที่แสดงให้เห็นถึงความสามารถจริง

ผลที่ตามมาคือ นิสิตนักศึกษาจบออกมาแล้วมีความรู้ทางทฤษฎี แต่ขาดทักษะการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การทำงานร่วมกับผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพ และการเข้าใจระบบเศรษฐกิจและสังคมจริง ทำให้ต้องใช้เวลานานในการปรับตัวเข้าสู่การทำงาน และอาจทำงานได้ไม่เต็มตามศักยภาพ หากไม่แก้ไขปัญหาการศึกษาที่ไม่สอดคล้องกับความต้องการของตลาดแรงงานและสังคม ประเทศไทยจะเผชิญกับผลกระทบร้ายแรงในหลายมิติ

ผลกระทบด้านเศรษฐกิจ: จะเกิด Skills Gap ขนาดใหญ่ที่ทำให้เศรษฐกิจเติบโตช้า เนื่องจากขาดแคลนบุคลากรที่มีทักษะตรงตามความต้องการของอุตสาหกรรมใหม่ ลดความสามารถในการแข่งขันของประเทศในตลาดโลก (Global Competitiveness) โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมที่ต้องใช้เทคโนโลยีสูงและนวัตกรรม การพึ่งพาแรงงานต่างชาติที่มีทักษะเพิ่มขึ้น ส่งผลให้เงินไหลออกนอกประเทศ นวัตกรรมและการสร้างสรรค์ใหม่ (Innovation) ลดลง ทำให้ประเทศติดอยู่ในกับดักรายได้ปานกลาง (Middle Income Trap)

ผลกระทบด้านสังคม: อัตราการว่างงานของคนรุ่นใหม่เพิ่มสูงขึ้น หรือเกิดปัญหาการทำงานที่ไม่ตรงกับความรู้ความสามารถ (Underemployment) ความไม่เท่าเทียมทางสังคมจะรุนแรงขึ้น เมื่อคนที่มีโอกาสเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพจะได้รับโอกาสที่ดีกว่าคนอื่น ๆ สังคมไทยจะสูญเสียศักยภาพในการพัฒนา เนื่องจากคนรุ่นใหม่ไม่สามารถสร้างคุณค่าได้เต็มตามศักยภาพที่มี

ผลกระทบด้านการพัฒนาประเทศ: ความล่าช้าในการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจยุคใหม่ (Digital Economy) และสังคม 5.0 ขาดผู้นำการเปลี่ยนแปลงที่สามารถขับเคลื่อนประเทศให้ก้าวไปข้างหน้าได้ การพึ่งพาเทคโนโลยีและความรู้จากต่างประเทศเพิ่มมากขึ้น แทนที่จะพัฒนาขีดความสามารถของตนเอง

สิ่งเหล่านี้จะสร้างผลกระทบสะสมที่ทำให้ประเทศไทยล้าหลังจากประเทศคู่แข่งในภูมิภาคและโลกอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชาชนและความมั่นคงของประเทศในระยะยาว

แล้วสหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยเข้ามาเกี่ยวข้องอย่างไร

สหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยไม่ใช่เพียงสถานที่ซื้อขายสินค้าและบริการทั่วไป แต่เป็นองค์กรที่มีลักษณะเฉพาะที่สามารถเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนานิสิตนักศึกษาได้อย่างแท้จริงผ่านบทบาทต่าง ๆ ดังนี้

ลักษณะเฉพาะของสหกรณ์: สหกรณ์เป็นองค์กรที่ดำเนินการแบบประชาธิปไตย (Democratic Governance) โดยสมาชิกมีสิทธิ์ในการตัดสินใจร่วมกัน มีสมาชิกเป็นเจ้าของร่วมกัน (Member Ownership) ทำให้เกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของและความรับผิดชอบต่อองค์กร สามารถสร้างผลกำไรและแบ่งปันผลประโยชน์ได้ (Profit Sharing) เป็นการเรียนรู้ระบบเศรษฐกิจแบบมีส่วนร่วม มีวัตถุประสงค์ในการสร้างประโยชน์สูงสุดให้กับสมาชิก ไม่ใช่แค่การแสวงหากำไรเพียงอย่างเดียว

บทบาททางเศรษฐกิจ: สหกรณ์ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการค้าขายที่สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับชุมชนมหาวิทยาลัย สร้างโอกาสการจ้างงานและการฝึกปฏิบัติงานให้กับนิสิตนักศึกษา เป็นตัวอย่างของ Social Economy ที่สมดุลระหว่างกำไรและประโยชน์สังคม สนับสนุนผู้ประกอบการรายเล็ก (SME Support) และผลิตภัณฑ์ชุมชนในพื้นที่ รวมถึงการเป็นแหล่งเรียนรู้ระบบการเงิน การบัญชี และการจัดการธุรกิจจริง

บทบาททางสังคม: สหกรณ์ช่วยสร้างเครือข่ายและความสัมพันธ์ที่ดีภายในชุมชนมหาวิทยาลัย ส่งเสริมการบริโภคอย่างยั่งยืน (Sustainable Consumption) และจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อม เป็นพื้นที่แสดงออกทางวัฒนธรรมและกิจกรรมสร้างสรรค์ สร้างความเท่าเทียมและโอกาสในการเข้าถึงสินค้าและบริการที่มีคุณภาพ ปลูกฝังค่านิยมของความร่วมมือ (Cooperation) ความรับผิดชอบต่อส่วนรวม และความเป็นธรรม

ด้วยลักษณะเหล่านี้ สหกรณ์ร้านค้าจึงมีศักยภาพในการเป็น Living Laboratory หรือพื้นที่เรียนรู้ที่สมบูรณ์แบบ ที่นิสิตนักศึกษาสามารถฝึกฝนทักษะต่าง ๆ ในสภาพแวดล้อมจริง พร้อมทั้งเรียนรู้ค่านิยมที่สำคัญสำหรับการเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ ในขณะเดียวกันก็ยังมีความปลอดภัยในมิติต่าง ๆ เพราะเป็นพื้นที่ซึ่งอยู่ภายในมหาวิทยาลัยนั่นเอง

สิ่งที่สหกรณ์ร้านค้าเริ่มได้วันนี้

เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงและสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อการพัฒนานิสิตนักศึกษา สหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยควรเริ่มต้นการเปลี่ยนแปลงจากสิ่งต่อไปนี้

การเปลี่ยน Mindset และวิสัยทัศน์: เริ่มต้นด้วยการเปลี่ยนความคิดจากการเป็นแค่ "ร้านค้าในมหาวิทยาลัย" เป็น "ศูนย์การเรียนรู้แห่งชีวิต" (Life Learning Center) ที่มีภารากิจในการพัฒนานิสิตนักศึกษาให้เป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ กำหนดวิสัยทัศน์ใหม่ที่ชัดเจนและสื่อสารให้ทุกคนในองค์กรเข้าใจและมีส่วนร่วม

การสร้างความเข้าใจและการยอมรับ: จัดประชุมและสัมมนาเพื่อสร้างความเข้าใจในแนวคิดใหม่นี้ในหมู่สมาชิก ผู้บริหาร และบุคลากรของสหกรณ์ ศึกษาดูงานจากแบบอย่างที่ประสบความสำเร็จทั้งในและต่างประเทศ เพื่อสร้างความเชื่อมั่นและแรงบันดาลใจในการเปลี่ยนแปลง

การเริ่มต้นด้วยโครงการนำร่อง: เริ่มต้นด้วยโครงการนำร่องขนาดเล็กที่สามารถวัดผลได้อย่างชัดเจน เช่น การจัด "Innovation Corner" ที่ให้นิสิตได้ขายสินค้าหรือบริการที่สร้างสรรค์ การจัดกิจกรรม "Business Workshop" เบื้องต้น หรือการสร้าง Digital Platform อย่างง่ายสำหรับการสั่งซื้อสินค้าออนไลน์

การสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานในมหาวิทยาลัย: สร้างเครือข่ายความร่วมมือกับคณะต่าง ๆ หน่วยงานสนับสนุนนิสิต และฝ่ายวิชาการ เพื่อเชื่อมโยงการเรียนรู้ในสหกรณ์เข้ากับหลักสูตรการศึกษา เชิญอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญมาเป็น Academic Advisor และสร้างระบบการให้เครดิตสำหรับการเข้าร่วมกิจกรรม

การพัฒนาบุคลากรและสิ่งอำนวยความสะดวก: ฝึกอบรมเจ้าหน้าที่สหกรณ์ให้มีทักษะในการเป็น Learning Facilitator และ Mentor ปรับปรุงพื้นที่และเทคโนโลยีเพื่อรองรับกิจกรรมการเรียนรู้ เช่น พื้นที่สำหรับการประชุม Co-working Space และระบบเทคโนโลยีที่ทันสมัย

การสร้างระบบการติดตามและประเมินผล: พัฒนาระบบการเก็บข้อมูลและวัดผลการเรียนรู้ของนิสิต กำหนด Key Performance Indicators (KPIs) ที่ชัดเจน เช่น จำนวนนิสิตที่เข้าร่วม ระดับความพึงพอใจ ทักษะที่ได้รับการพัฒนา และผลกระทบต่อการหางานหลังจบการศึกษา

การสื่อสารและการตลาดเชิงรุก: สร้างการรับรู้ (Awareness) เกี่ยวกับบทบาทใหม่ของสหกรณ์ในหมู่นิสิตนักศึกษา ใช้ Social Media และช่องทางดิจิทัลในการประชาสัมพันธ์กิจกรรม จัดทำ Success Stories และกรณีศึกษาที่สร้างแรงบันดาลใจและแสดงให้เห็นถึงประโยชน์ที่เป็นรูปธรรม

การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ต้องดำเนินการอย่างเป็นขั้นตอนและต่อเนื่อง โดยเริ่มจากการสร้างความเข้าใจและการยอมรับ ตามด้วยการทดลองใช้ในขนาดเล็ก จากนั้นจึงขยายผลไปสู่การดำเนินงานในวงกว้าง ความสำเร็จของการเปลี่ยนแปลงนี้จะขึ้นอยู่กับความมุ่งมั่นของผู้นำ การมีส่วนร่วมของสมาชิก และการสนับสนุนจากมหาวิทยาลัย

เมื่อสหกรณ์ร้านค้าเริ่มทำหน้าที่เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่สมบูรณ์ นิสิตนักศึกษาจะได้รับประสบการณ์ที่มีคุณค่า พัฒนาทักษะที่สำคัญสำหรับอนาคต และเตรียมพร้อมสำหรับการเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ ผู้นำการเปลี่ยนแปลง และผู้สร้างนวัตกรรมที่จะขับเคลื่อนประเทศไทยสู่อนาคตที่เจริญรุ่งเรือง

การเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่เริ่มต้นจากการกล้าคิดใหม่และลงมือทำ
สหกรณ์ร้านค้าในมหาวิทยาลัยคือจุดเริ่มต้นแห่งการสร้างอนาคตที่ดีกว่าสำหรับคนรุ่นใหม่และประเทศไทย

No.73267