นิสิตกับสิทธิผู้บริโภค:
บริโภคอย่างเป็นธรรม
ใช้พลังให้เกิดการเปลี่ยนแปลง

หลาย ๆ คนอาจไม่รู้ว่า วันที่ 15 มีนาคมของทุกปีเป็น "วันสิทธิผู้บริโภคสากล" ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อให้ผู้บริโภคทั่วโลกตระหนักถึงสิทธิของตนและสามารถปกป้องสิทธิ์เหล่านั้นได้ และแน่นอนว่า นิสิตนักศึกษาก็เป็นกลุ่มผู้บริโภคที่มีพลังและศักยภาพในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงผ่านพฤติกรรมการเลือกซื้อสินค้าและบริการ ดังนั้น บทความนี้จะพาไปสำรวจสิทธิผู้บริโภคในบริบทของนิสิต พร้อมกับแนวคิด Fair Trade และ Ethical Consumerism ซึ่งเป็นแนวทางสู่การบริโภคที่เป็นธรรมและยั่งยืน

สิทธิผู้บริโภคที่นิสิตควรรู้

แม้ว่า รัฐธรรมนูญไทยกำหนดสิทธิผู้บริโภคไว้ 5 ประการ แต่จริง ๆ แล้วสิทธิผู้บริโภคสากลขั้นพื้นฐานนั้นกำหนดเอาไว้ 8 ประการ ลองมาอ่านกันว่ามีอะไรบ้าง [1]

1. สิทธิที่จะได้รับความปลอดภัยจากการใช้สินค้าและบริการ (The right to safety) 

2. สิทธิที่จะได้รับทราบข้อมูลที่จำเป็นและถูกต้อง เพื่อประกอบการเลือกซื้อสินค้าหรือบริการ (The right to be informed) 

3. สิทธิที่จะเลือกซื้อหาสินค้าและบริการ (The right to choose) 

4. สิทธิที่จะแสดงความคิดเห็นในฐานะตัวแทนผู้บริโภค (The right to be heard) 

5. สิทธิที่จะได้รับสินค้าและบริการขั้นพื้นฐานที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต (The right to satisfaction of basic needs)

6. สิทธิที่จะได้รับการชดเชยเยียวยาเมื่อถูกละเมิดสิทธิ์ (The right to redress) 

7. สิทธิที่จะได้รับความรู้และไหวพริบที่จำเป็นต่อการบริโภคอย่างเท่าทัน (The right to consumer education) 

8. สิทธิที่จะดำรงชีวิตอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดีและยังชีพได้อย่างปลอดภัย (The right to a healthy environment) 

ในกรณีของร้านสหกรณ์จุฬาฯ หากนิสิตเห็นว่าไม่ได้รับความเป็นธรรมในการใช้บริการที่สหกรณ์ สามารถแจ้งต่อพี่ ๆ พนักงานที่สาขาได้เลยนะ หรือถ้าไม่สบายใจ สามารถบอกเล่า ขอความช่วยเหลือผ่านช่องทางออนไลน์ต่าง ๆ ของเราได้เช่นกัน

Fair Trade และความสำคัญต่อผู้บริโภควัยเรียน

Fair Trade (การค้าที่เป็นธรรม) คืออะไร? หากกล่าวโดยย่อ การค้าที่เป็นธรรมก็คือ การส่งเสริมการพัฒนาระบบการค้าที่เป็นธรรมอย่างยั่งยืน โดยนำเสนอเงื่อนไขที่ดีกว่า ให้แก่ ผู้ผลิต ผู้จำหน่าย ผู้บริโภค รวมทั้งแรงงาน เป็นระบบการค้าที่ให้ความเป็นธรรมกับผู้ผลิต แต่ก็สนับสนุนสินค้าที่ผลิตด้วยความรับผิดชอบเช่นกัน เช่น กาแฟ ช็อกโกแลต เสื้อผ้า เครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน [2]

ทีนี้ นิสิตจะมีส่วนร่วมสนับสนุนการค้าที่เป็นธรรมได้อย่างไรบ้างล่ะ ถึงแม้ว่าในปัจจุบันการค้าที่เป็นธรรมยังเป็นเรื่องเฉพาะกลุ่ม ไม่ได้แพร่หลายในไทยก็ตาม แต่ถ้ามีโอกาส นิสิตก็สามารถเลือกซื้อสินค้าที่ได้รับการรับรอง FAIR TRADE หรือก็สามารถทำคอนเทนต์เพื่อสื่อสารให้คนสนับสนุนร้านค้าที่มีความเป็นธรรมในการจำหน่ายสินค้า ให้ความเป็นธรรมกับผู้ใช้แรงงานก็ได้เช่นกัน

สำหรับร้านสหกรณ์จุฬาฯ เอง เราก็ตระหนักถึงเรื่องนี้ และก็เห็นว่า "การค้าที่เป็นธรรม" คือเรื่องสอดคล้องกับการดำเนินงานในรูปแบบสหกรณ์ ดังนั้น เราจึงตั้งปณิธานที่สร้างสหกรณ์ที่ค้าขายอย่างเป็นธรรมตลอดมา และพยายามสร้างโครงการใหม่เพิ่มเติมด้วยเช่นกัน ตัวอย่างในเรื่องนี้ คือเรื่อง "นิสิต Partner" ซึ่งเป็นโครงการที่สหกรณ์เปิดพื้นที่ให้นิสิตจุฬาฯ (โดยเฉพาะสมาชิกร้านสหกรณ์จุฬาฯ) นำผลิตภัณฑ์ของตนเองมาจำหน่าย บนพื้นฐานความตกลงที่เป็นธรรมกับนิสิตเจ้าของสินค้า ลูกค้ากลุ่มเป้าหมาย รวมถึงสหกรณ์เอง แม้ว่าโครงการนี้ยังเพิ่งเริ่มต้น แต่ร้านสหกรณ์จุฬาฯ ยินดีรับฟังความคิดเห็นและนำไปปรับปรุงเพื่อให้สหกรณ์เป็นพื้นที่ที่เกิดประโยชน์ต่อชาวจุฬาฯ ยิ่ง ๆ ขึ้นไป

Ethical Consumerism – เมื่อทุกการซื้อคือการโหวตอนาคต

Ethical Consumerism หรือ "ผู้บริโภคที่มีจริยธรรม" หมายถึง การตัดสินใจซื้อสินค้าโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม ถ้านึกไม่ออก ลองดูตัวอย่าง

• • สนับสนุนแบรนด์ที่มีความรับผิดชอบต่อแรงงานและสิ่งแวดล้อม

  • หลีกเลี่ยงสินค้าที่ผลิตโดยใช้แรงงานที่ไม่เป็นธรรม

  • สนับสนุนธุรกิจที่ดำเนินงานภายใต้หลักธรรมาภิบาล

ร้านสหกณ์จุฬาฯ อยากใช้ตัวเองเป็นพื้นที่ที่เชิญชวนนิสิตมาเริ่มตันการเปลี่ยนแปลงไปด้วยกัน เพราะความต้องการของนิสิตคือภารกิจที่เราพยายามทำให้สำเร็จ ดังนั้นเมื่อผู้บริโภครุ่นใหม่หันมาสนใจ Ethical Consumerism มากขึ้น เรียกร้องสินค้าเหล่านี้มากขึ้น ก็เป็นธรรมดาที่ร้านสหกรณ์จุฬาฯ และธุรกิจตลอดห่วงโซ่อุปทานจะต้องปรับตัวตามความต้องการแน่นอน นอกจากนี้นิสิตสามารถเป็น "กระบอกเสียง" ให้กับแนวคิดนี้ผ่านกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การรณรงค์ หรือการสร้างแพลตฟอร์มให้ข้อมูลก็ยังได้

สมาชิกหมายเลข 73267

---------------------------------

Main Piont:

• นิสิตเป็นผู้บริโภคที่มีพลัง สามารถใช้สิทธิ์ของตนเพื่อปกป้องตนเองจากการบริโภคที่ไม่เป็นธรรม

• Fair Trade เป็นทางเลือกที่ช่วยให้ผู้บริโภคมั่นใจว่าสินค้าที่ตนซื้อไม่ได้กดขี่แรงงานและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

• Ethical Consumerism เป็นแนวทางที่นิสิตสามารถนำมาใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน เพื่อให้ทุกการใช้จ่ายเป็นไปอย่างมีจริยธรรมและส่งเสริมสังคมที่ดีขึ้น

• ทุกการซื้อคือ "การโหวต" ต่ออนาคต นิสิตสามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงได้โดยเริ่มจากการเลือกบริโภคอย่างมีจริยธรรม

เชิงอรรถ

[1] สภาองค์กรผู้บริโภค, สิทธิผู้บริโภคสากล 8 ประการ เกราะคุ้มกันผู้บริโภค [ออนไลน์], 14 มีนาคม 2568. แหล่งที่มา www.tcc.or.th/tcc_media/world-consumer-rights 

[2] สำนักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ กรุงเฮก, FAIRTRADE การค้าที่เป็นธรรม [ออนไลน์], 14 มีนาคม 2568. แหล่งที่มา https://www.ditp.go.th/contents_attach/91133/91133.pdf