ภาคเหนือ

ประเพณีลอยกระทงภาคเหนือ หรือ “ยี่เป็ง” เป็นงานบุญในวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 12 ของภาคกลาง โดยประชาชนเข้าวัดทำบุญ ตกแต่งบ้านและไร่นาด้วยโคมสีสันสดใส พร้อมจุดประทีปบูชาพระพุทธเจ้าและปล่อยโคมเพื่อความเป็นสิริมงคล นอกจากนี้ยังมีความเชื่อในการบูชาพระอุปคุตต์และปล่อยทุกข์ให้ลอยไป

งานลอยกระทงจัดขึ้นในทุกจังหวัดภาคเหนือ โดยเฉพาะที่เชียงใหม่ซึ่งมีความยิ่งใหญ่และดึงดูดนักท่องเที่ยว ชาวลำปางมีประเพณี “ล่องสะเปา” ทำกระทงขนาดใหญ่ ลอยตามแม่น้ำวัง ในขณะที่ตากมี “ลอยกระทงสาย” ใช้น้ำมันยางและขี้เลื่อย ส่วนสุโขทัยจัดงานบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ มีขบวนแห่นางนพมาศ และพิธีเผาเทียนอย่างยิ่งใหญ่

ภาคอีสาน

ลอยกระทงในภาคอีสานจัดขึ้นในประเพณี “สิบสองเพ็ง” หรือคืนวันเพ็ญเดือน 12 โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลออกพรรษา มีการจัดงาน “ไหลเรือไฟ” ที่นิยมในจังหวัดนครพนม ซึ่งใช้เรือทำจากต้นกล้วยหรือไม้ไผ่บรรจุขนมและของบริจาค พร้อมดอกไม้และธูปเทียน ก่อนปล่อยลงสู่แม่น้ำโขง

เรือไฟแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ เรือไฟโบราณที่ทำจากต้นกล้วยและเรือไฟขนาดใหญ่ที่ประดับไฟนับหมื่นดวง โดยร้อยเอ็ดจัดงาน “สมมาน้ำคืนเพ็ง เส็งประทีป” มีการประกวดประทีปและกระทง ส่วนสกลนครจัดงาน “ลอยพระประทีปพระราชทานสิบสองเพ็งไทสกล” พร้อมการแสดงพลุและประกวดนางนพมาศ

ภาคกลาง

ประเพณีลอยกระทงของภาคกลาง จัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 11 วันเพ็ญเดือน 12 คาบเกี่ยวช่วงปลายเดือน ต.ค.และปลายเดือน พ.ย. เป็นฤดูที่มีน้ำหลากมาจากทางเหนือ ชาวบ้านจะทำกระทงไปลอยที่แม่น้ำลำคลองเพราะเป็นช่วงที่น้ำขึ้นเต็มฝั่ง

จังหวัดภาคกลางที่จัดกิจกรรมประเพณีลอยกระทงอย่างต่อเนื่องและเป็นประจำทุกปี เช่น กรุงเทพมหานคร เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวบริเวณคลองคูเมืองเดิม หรือคลองหลอด, ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา, บริเวณสะพานพระราม 8, วัด, สวนสาธารณะที่มีแหล่งน้ำ รวมถึงสถานที่ต่างๆ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเช่นกัน

พระนครศรีอยุธยา จัดงานประเพณี “ลอยกระทงกรุงเก่า” บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา มีการจัดแสดงแสง สี เสียง และประเพณีลอยกระทงตามประทีป ณ ศูนย์ศิลปาชีพบางไทร

ภาคใต้

การลอยกระทงในภาคใต้เดิมไม่เป็นประเพณีสำคัญ เนื่องจากตรงกับช่วงเริ่มทำนา ชาวใต้มีประเพณีลอยเคราะห์เพื่อขจัดสิ่งชั่วร้าย โดยใช้วัสดุที่ลอยน้ำได้ทำเป็นเรือและลอยไปในน้ำ พร้อมกล่าวคำขอให้เคราะห์ดี ส่วนกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลมีประเพณีคล้ายกันเรียกว่า “ลอยเรือ” เพื่อขอการคุ้มครองจากเทพเจ้า โดยจัดขึ้นปีละ 2 ครั้ง ปัจจุบันมีการจัดเทศกาลลอยกระทงในภาคใต้ตามความเหมาะสม