พระธาตุม่อนหินขาว บ้านห้วยไคร้ ตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา เดิมเป็นพระธาตุร้างตั้งอยู่บนดอยสูงลูกเดียว โดยบริเวณดอยมีซากเจดีย์ ผุพังอยู่จำนวน 5 องค์ มีตั้งไว้และวัชพืชขึ้นปกคลุมอยู่ ตามตำนานความเป็นมาของพระธาตุม่อนหินขาว นั้นน้อยคนจะรู้ และเข้าใจความเป็นมา ในยุคสมัยที่เชียงแสนเจริญรุ่งเรือง เมืองลอเป็นอีกเมืองหนึ่งที่สำคัญและเจริญรุ่งเรืองอีกเมืองหนึ่ง ครั้งนั้นที่เมืองลอได้สร้างพระธาตุเจดีย์องค์ใหญ่ขึ้น (ไม่ทราบ พ.ศ) ครั้งนั้นเจ้าเมืองต่างๆ ที่เป็นมิตรต่อเมืองลอ ได้นำเครื่องบรรณนาการไปให้เจ้าผู้ครองเมืองลอ และได้มีเจ้าเมืองหนึ่งซึ่งไม่ทราบชื่อผู้ครองเมืองนี้ เป็นผู้หญิงได้นำพระพุทธรูปทองคำ ฉัตรทองคำ ฆ้องทองคำ และของมีค่าอีกจำนวนมากเพื่อจะไปบรรจุในองค์พระธาตุที่เมืองลอ แต่พอเดินทางมาถึงเชิงดอยพระธาตุม่อนหินขาวในปัจจุบัน ได้ทราบว่าทางเมืองลอได้เกิดสงคารมรบกับพม่า พระองค์พร้อมกับทหารและบริวารจึงได้นำพระพุทธรูปทองคำ ฉัตรทองคำ ฆ้องทองคำ และของมีค่าทั้งหมดฝังไว้ในถ้ำ พระองค์ทำศิลาจารึกไว้ 2 หลัก และปักไว้ตรงกลางถ้ำและให้ทหารตั้งปืนใหญ่ไว้ตรงหน้าถ้ำ ลั่นไกยนต์ไว้มีพญานาคเฝ้ารักษาสมบัติภายในถ้ำ และพระองค์พร้อมทหาร บริวารได้ร่วมกันสร้างพระธาตุว้าบนดอย