ขอนแก่นนอกจากจะเป็นดินแดนแห่งศิลปการทอผ้าไหม พื้นเมืองที่งดงามเลื่องชื่อแล้ว ยังมีแหล่งท่องเที่ยวทาง ประวัติศาสตร์ โบราณคดี และแหล่งท่องเที่ยวตามธรรมชาติที่น่าสนใจ หลายแห่ง รวมทั้งเขื่อนอุบลรัตน์ ซึ่งเป็นเขื่อนพลังน้ำแห่งแรก ของแผ่นดินที่ราบสูงแห่งนี้
เขื่อนอุบลรัตน์เปรียบประดุขประทีปดวงแรกที่จุดความสว่างไสว ให้กับพื้นแผ่นดินที่ราบสูงแห่งนี้ให้ก้าวไปสู่ทิศทางของการ พัฒนาที่เจริญทัดเทียมกับภาคอื่น ๆ ของประเทศ และนอกเหนือจากประโยชน์นานัปการแล้ว ความสวยงามของเขื่อนอุบลรัตน์และ ทะเลสาบกว้างใหญ่ที่โอบล้อมด้วยขุนเขา เป็นเสน่ห์ดึงดูดนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ ให้แวะเวียนมาเยี่ยมชมอย่าง ไม่ขาดสาย
ลักษณะเขื่อนอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น
เขื่อนอุบลรัตน์ หรือชาวเมืองเรียกกันว่า "เขื่อนพองหนีบ" สร้างปิดกั้นแม่น้ำพองที่อำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น เป็นเขื่อน ไฟฟ้าพลังน้ำแห่งแรกที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยได้สร้างขึ้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นแห่งที่สองของประเทศ ไทยที่ก่อสร้างเสร็จหลังเขื่อนภูมิพล
เป็นเขื่อนหินถม แกนกลางเป็นดินเหนียว มีความยาว ๘๐๐ เมตร สูงจากพื้นท้องน้ำ ๓๒ เมตร ระดับสันเขื่อน อยู่ที่ ๑๘๕ เมตร (ระดับน้ำทะเลปานกลาง)
สันเขื่อนกว้าง ๖ เมตร ฐานเขื่อนกว้าง ๑๒๐ เมตร และที่ระดับเก็บกักปกติสูงสุด ๑๘๒ เมตร
อ่างเก็บน้ำมีความจุทั้งหมด ๒,๕๕๙ ล้านลูกบาศก์เมตร มีน้ำไหลเข้าอ่างเฉลี่ยปีละประมาณ ๑,๗๕๐ ล้าน ลูกบาศก์เมตร
ทางปีกขวาของตัวเขื่อนเป็นอาคารระบายน้ำล้น มีช่องระบายน้ำ ๔ ช่อง เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก สามารถ ระบายน้ำสูงสุดได้ วินาทีละ ๒,๕๐๐ ลูกบาศก์เมตร
อาคารโรงไฟฟ้าตั้งอยู่ทางปีกซ้ายของตัวเขื่อน ติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ขนาดกำลังผลิต ๘,๔๐๐ กิโลวัตต์ จำนวน ๓ เครื่อง รวมกำลังผลิตทั้งสิ้น ๒๕,๒๐๐ กิโลวัตต์
เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๗ และสร้างแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๙ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จ พระราชดำเนินพร้อมด้วย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าอุบลรัตน์ราชกัญญาฯ ไปทรงประกอบพิธีเปิดเขื่อนอุบลรัตน์ เมื่อวันที่ ๑๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๐๙
การไฟฟ้าฝ่ายผลิตได้ทำการปรับปรุงเขื่อนอุบลรัตน์ โดยเสริมสันเขื่อนให้สูงขึ้นไปอีก ๓.๑๐ เมตร จากระดับ เดิม ๑๘๕ เมตร เป็นที่ระดับ ๑๘๘.๑๐ เมตร ความกว้างสันเขื่อนเท่าเดิม ส่วนฐานเขื่อนด้านท้ายขยายออกจากเดิม ซึ่งกว้าง ๑๒๐ เมตร เป็น ๑๒๕ เมตร ได้เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. ๒๕๒๗ และปรับปรุงเสร็จเรียบร้อยเมื่อต้นปี พ.ศ. ๒๕๓๐
ประโยชน์ของเขื่อนอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น
เขื่อนอุบลรัตน์เป็นเขื่อนเอนกประสงค์ที่เอื้ออำนวยประโยชน์ ต่อประชาชนในด้านต่าง ๆ ดังนี้
ด้านการผลิตไฟฟ้า สามารถผลิตไฟฟ้าได้ปีละ ๖๕ ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง
ด้านการชลประทานและการเกษตร น้ำที่ปล่อยผ่านการผลิตไฟฟ้าแล้ว จะส่งเข้าสู่ระบบชลประทาน ให้ประโยชน์แก่พื้นที่ เกษตรกรรมที่จังหวัดขอนแก่น และจังหวัดมหาสารคาม จำนวน ๓๐๐,๐๐๐ ไร่ ซึ่งสามารถจะเพาะปลูกได้ถึงปีละ ๒ ครั้ง อีกทั้งยัง ปลูกพืชในฤดูแล้งได้ด้วย
ด้านการการประมง อ่างเก็บน้ำเขื่อนอุบลรัตน์ ปัจจุบันเป็นแหล่งประมงขนาดใหญ่ที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศทำรายได้ ให้แก่ประชาชนในภูมิภาคนี้ในปีหนึ่ง ๆ เป็นจำนวนมาก ซึ่งช่วยยกระดับมาตรฐานการครองชีพของประชาชนให้สูงขึ้น
ด้านการบรรเทาอุทกภัย ตามปกติก่