ตำลึง 

ชื่อสามัญ: Ivy gourd

ชื่อวิทยาศาสตร์: Coccinia grandis (L.) Voigt.

วงศ์: CUCURBITACEAE

ถิ่นกำเนิด: เขตร้อนชื้น

ลักษณะพฤษศาสตร์:

           ไม้เถาล้มลุก ลำต้นเล็ก เกลี้ยง เลื้อยพาดพันไม้อื่นโดยมีมือเกาะ มือเกาะไม่แยกแขนง แตกกิ่งก้านสาขากว้างขวาง เถามีสีเขียวอมขาว พอเถาแก่มีสีเทา ขรุขระเล็กน้อย

           ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ลักษณะใบรูปค่อนข้างกลมมี 3 - 5 แฉก ผิวเรียบเป็นมัน ก้านใบสั้น โคนใบเว้าเป็นรูปหัวใจ ขอบใบจักแบบฟันเลื่อยเล็กๆ หักเป็นมุม 5 มุม หรือเว้าลึกเป็นแฉก 5 แฉก ปลายใบเป็นติ่งแหลม มีเส้นใบออกจากจุดเดียวกันที่โคนใบ 5 - 7 เส้น

           ดอก ออกดอกเดี่ยว หรือออกเป็นคู่ที่ซอกใบ ดอกใหญ่สีขาวทรงกระบอกหัวแฉก ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่คนละต้นกัน แต่ลักษณะคล้ายคลึงกัน ก้านดอกสั้น ดอกมีสีขาว กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย

           ผล มีรูปร่างคล้ายแตงกวา ลักษณะรูปไข่กลับหรือขอบขนาน มีจะงอยแหลม เมื่ออ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่จัดผิวและเนื้อมีสีแดงสด

           เมล็ด มีจำนวนมาก รูปไข่กลับแกมขอบขนาน แบน เปลือกแข็ง 

สรรพคุณด้านสมุนไพร:

           ใบ รสเย็น สรรพคุณดับพิษร้อนถอนพิษ แก้แสบคัน แก้เจ็บตา ตาแดง ตาแฉะ ป้องกันโลหิตจาง และเลือดออกตามไรฟัน

           ราก รสเย็น สรรพคุณดับพิษ รักษาโรคตา

           เถา รสเย็น สรรพคุณรักษาโรคตาเจ็บ ถอนพิษ

           ทั้งต้น รสเย็น สรรพคุณแก้โรคผิวหนัง โรคมะเร็ง โรคหัวใจ และลดน้ำตาลในเลือด

อกสารอ้างอิง:

ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้.  ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544.  ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้ พิมพ์ครั้งที่ 2 (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม).  พิมพ์ที่ บริษัทประชาชน จำกัด.  2544.