รายชื่อหนังสือดีเด่น

ความเป็นมาของการประกวดหนังสือดีเด่น

ในปี พ.ศ. 2515 องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือชื่อย่อว่า "ยูเนสโก" ได้ประกาศให้ปี พ.ศ. 2515 เป็น "ปีหนังสือสากล" หรือ "ปีหนังสือระหว่างชาติ" (International Book Year 1972) โดยเหตุผลที่ว่าหนังสือมีส่วนสำคัญในการสร้างความเจริญของสังคมและบุคคล ทั้งเป็นสื่อที่ก่อให้เกิดความเข้าใจอันดีระหว่างชนในชาติต่างๆ ยูเนสโกได้ขอความร่วมมือให้บรรดาประเทศสมาชิกร่วมฉลองปีหนังสือสากล 2515 ด้วยการจัดกิจกรรมอันเหมาะสม

ประเทศไทยในฐานะสมาชิกขององค์การยูเนสโก โดยมีคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (Thailand National Commission for Unesco) เป็นผู้ดำเนินงาน ได้แต่งตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่งเรียกว่า "คณะกรรมการแห่งชาติเพื่อจัดงานปีหนังสือระหว่างชาติ 2515" ประกอบด้วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการเป็นประธาน และมีกรรมการซึ่งเป็นผู้แทนของหน่วยงานและสถาบันที่เกี่ยวข้องกับการผลิตหนังสือ มีโครงการดำเนินการทั้งหมด 19 โครงการ ในโครงการทั้ง 19 โครงการนี้มีอยู่ 2 โครงการคือ "โครงการจัดงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ" และ "โครงการประกวดหนังสือดีเด่น" ทั้งสองโครงการนี้ได้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยโครงการประกวดหนังสือดีเด่น ซึ่งเริ่มในปี พ.ศ. 2515 เป็นโครงการที่สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยรับผิดชอบดำเนินการ และคณะกรรมการพัฒนาหนังสือแห่งชาติได้รับช่วงดำเนินการต่อมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2516 จนถึงปัจจุบัน โดยช่วงแรกคณะกรรมการฯ ได้มอบหมายให้สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยเป็นผู้ดำเนินการ

โครงการประกวดหนังสือดีเด่น เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อร่วมฉลองปีหนังสือสากลตามข้อเสนอแนะของยูเนสโก ข้อหนึ่งคือ "รัฐบาลและองค์กรอาชีพที่เกี่ยวข้องอาจร่วมกันจัดหารางวัลพิเศษ เช่น รางวัลทางวรรณกรรม รางวัลเรียงความของนักเรียน รางวัลการออกแสตมป์ รางวัลหนังสือราคาถูก" เป็นต้น

วัตถุประสงค์ของการประกวดหนังสือดีเด่น

วัตถุประสงค์ของการประกวดหนังสือดีเด่น คือ เพื่อส่งเสริมบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการผลิตหนังสือทั้ง 5 ฝ่าย คือ ผู้แต่ง สำนักพิมพ์ ผู้พิมพ์ ผู้จำหน่าย และบรรณารักษ์ผู้เผยแพร่หนังสือออกสู่ผู้อ่าน ให้ผลิตงานที่ประณีต มีคุณค่าและมีสารประโยชน์ต่อสังคมเพิ่มขึ้น รวมทั้งเพื่อสนับสนุนให้ผู้อ่านรู้จัก เลือกหาหนังสือที่มีคุณค่าและสารประโยชน์เหมาะสมมาอ่าน อันจะช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น

หลักเกณฑ์ทั่วไปในการประกวดหนังสือดีเด่น

ผู้มีสิทธิ์ส่งหนังสือเข้าประกวด ได้แก่ สำนักพิมพ์ ผู้ประพันธ์ ผู้จัดทำภาพประกอบ ผู้ออกแบบและจัดทำรูปเล่ม ผู้จัดพิมพ์ บรรณารักษ์ ส่วนราชการ สมาคม และผู้สนใจทั่วไป

หนังสือที่ส่งเข้าประกวด

1. เป็นหนังสือที่ผู้ประพันธ์ประพันธ์ขึ้นเอง และพิมพ์โฆษณาเป็นเล่มบริบูรณ์เป็นครั้งแรก โดยมีเลข พ.ศ. ตีพิมพ์ชัดเจนในหนังสือ

เป็นหนังสือที่ไม่เคยได้รับรางวัลในการประกวดหนังสือใดๆ มาก่อน
เป็นหนังสือภาษาไทยตีพิมพ์โฆษณาในประเทศไทย
เป็นหนังสือที่ไม่กระทบกระเทือนต่อศีลธรรม หรือความมั่นคงของประเทศชาติ
ได้รับความเห็นชอบจากเจ้าของลิขสิทธิ์แล้ว
หนังสือสารคดีหรือนวนิยาย เป็นของผู้ประพันธ์คนเดียว มีความยาวไม่น้อยกว่า 10 ยก ขนาด 16 หน้ายก (160 หน้า) หรือขนาด 8 หน้ายก (80 หน้า) ทั้งนี้ จำนวนคำต้องไม่น้อยกว่า 60,000 คำ
หนังสือกวีนิพนธ์จะเป็นเรื่องเดียวหรือหลายเรื่องก็ได้ แต่ต้องเป็นของผู้ประพันธ์คนเดียว รวมพิมพ์เป็นเล่ม มีความยาวไม่น้อยกว่า 100 บทตามฉันทลักษณ์ไทย
หนังสือรวมเรื่องสั้นเป็นของผู้ประพันธ์คนเดียว รวมพิมพ์เป็นเล่มบริบูรณ์ครั้งแรก มีจำนวนเรื่องไม่น้อยกว่า 8 เรื่อง
หนังสือการ์ตูนต้องเป็นหนังสือที่ใช้ภาพชุดต่อเนื่องกัน จะเป็นการ์ตูนหรือภาพสมจริงก็ได้ เล่มหนึ่งจะมีเรื่องเดียวหรือหลายเรื่องก็ได้ ความยาวไม่น้อยกว่า 16 หน้า ถ้าเป็นวารสารการ์ตูนต้องเป็นวารสารที่มีการ์ตูนหรือภาพเขียน ภาพประกอบในเล่มไม่น้อยกว่าร้อยละ 50 ของเล่ม เป็นวารสารที่มีชื่อถาวรออกติดต่อกันอย่างสม่ำเสมอ เป็นรายเดือน รายปักษ์ หรือรายสัปดาห์ก็ได้
หนังสือที่ส่งเข้าประกวด แบ่งออกเป็น 9 กลุ่ม ดังนี้
- กลุ่มหนังสือสารคดี (มิใช่ตำราเรียนหรือหนังสือเรียน หรือหนังสือที่มีวัตถุประสงค์โดยเฉพาะจะให้เป็นตำราหรือหนังสือเรียน)
- กลุ่มหนังสือนวนิยาย
- กลุ่มหนังสือกวีนิพนธ์
- กลุ่มหนังสือรวมเรื่องสั้น
- กลุ่มหนังสือสำหรับเด็กเริ่มหัดอ่าน อายุ 3-5 ปี
- กลุ่มหนังสือสำหรับเด็กเล็ก อายุ 6-11 ปี
  - หนังสือบันเทิงคดี
  - หนังสือสารคดี
- กลุ่มหนังสือสำหรับเด็กวัยรุ่น อายุ 12-18 ปี
  - หนังสือบันเทิงคดี
  - หนังสือสารคดี
  - หนังสือร้อยกรอง
- กลุ่มหนังสือการ์ตูน และ/หรือ นิยายภาพ
- กลุ่มหนังสือสวยงาม
  - หนังสือสวยงามทั่วไป
  - หนังสือสวยงามสำหรับเด็ก