Buurtsloot wordt natuurgebied

De sloten in de Edese wijk Veldhuizen waren tot 2006 rijk aan vissen en amfibieën. Totdat ze in april 2006 alle volledig leeg werden gebaggerd. Daarna leek het er in eerste instantie op dat een fraai biotoop in de kale sloten zou ontstaan, sterrenkroos en fonteinkruid begonnen welig te groeien. Het eendenkroos nam echter de overhand, de sloot ging zienderogen achteruit, het water stonk.

In November 2008 werd de kroos door Eugène Bruins, oprichter van Zoological Services, met hulp van een buurman, handmatig verwijderd. Drijfbalken, scheppen en lieslaarzen werden ter beschikking gesteld door het Waterschap Vallei & Eem.

Voorjaar 2009 werd het opkomende kroos direct verwijderd, en werden waterplanten als sterrenkroos, waterpest en hoornblad geplant. Al snel wemelde het weer van de watervlooien, amfibieën en zelfs een eerste ringslang.

In 2009 werden, in overleg met het waterschap, ongeveer 700 vissen geplaatst. Voornamelijk voorns en baars, maar ook de eerste drie snoeken. Karpers en brasems worden gemeden in deze sloten, zij wroeten teveel in de bodem. Al in 2009 was te zien dat hondenbezitters en kinderen meer van de sloot genoten.

Mijn doel is een fraai stuk natuur te realiseren dat in evenwicht is. Dat de sloot gezond was bleek tijdens een snorkelsessie in juni 2010. We hadden makkelijk 5 meter zicht, tenzij massa’s watervlooien voor onze ogen dansten.

In 2010 kostte het weinig moeite het eendenkroos onder controle te houden. Ook werden de eerste scholen jonge baars en voorn gesignaleerd. De hoop dat ijsvogels, die bij naburige vijvers zijn gesignaleerd, in 2010 al de Annadaal vijver zouden bezoeken werd verstoord door enorme regenval in juni. De riolen stroomden over in de singels. De dagen erna werden ongeveer 300 dode vissen verwijderd. Ook het jongbroed (en daarmee het voedsel voor ijsvogels) was grotendeels verdwenen. In heel Ede en Veenendaal stierven tienduizenden vissen.

Maar de Annadaal sloot herstelde zich snel. Binnen twee weken was het bruine water weer helder en konden we af en toe weer vis zien. Meerkoet plantte zich voort en reiger keerde weer terug. De eerste Aalscholver hebben we echter herhaaldelijk weg gejaagd. Wel moesten we even aanpoten met het eendenkroos, door alle meststoffen begon dat na de overstroming erg hard te groeien. Uiteraard werd er niet meer gesnorkeld.

Eind 2010 heeft Zoological Services aan de gemeente Ede en het waterschap voorgesteld om een ijsvogelwand te plaatsen. Daar hadden beide instanties oren naar.

Begin 2011 werden we verrast door de aanwezigheid van minimaal 5 Goudvinken en een paartje Grote bonte spechten. Verder werden o.a. Appelvinken, Staartmezen en Groenlingen gesignaleerd, naast de 'gewonere soorten' natuurlijk. Een Buizerd vloog ons bijna omver. Helaas moest een grote dode boom en vrijwel alle braam- of wilgenbosjes het bij een snoeibeurt ontgelden. Hopelijk komen de Goudvinken en spechten weer terug bij de sloot. Op 20 mei zijn deze soorten nog steeds niet gesignaleerd.

Gemeente en Waterschap zijn aan de ijsvogelwand herinnerd. Zoological Services bood aan het onderhoud voor haar rekening te nemen. Helaas waren de ecologen die gemeente en waterschap adviseren van mening dat de omgeving te onrustig is voor ijsvogels, en dat er te weinig stroming in het water zat. Omliggende vijvers bewijzen het tegendeel. Dit project was voorlopig van de baan.

Begin mei worden zowaar minimaal 2 ringslangen gesignaleerd. Helaas probeert de plaatselijke jeugd in al hun enthousiasme de slangen op nogal brute wijze te vangen. Dat lukt ze ook, maar de dieren worden gelukkig weer losgelaten. Deze passanten zijn (daarom) maar enkele weken te zien geweest.

Op 22 mei is een grote hoeveelheid draadalg en sterrenkroos verwijderd door Eugène en buurman Joost. Deze planten waren op zich geen probleem, ware het niet dat ze voorkwamen dat eendenkroos naar de kanten werd geblazen en aldus kon worden verwijderd. Drie uurtjes werk en een kraakheldere schone vijver. Grote libellen (Glazenmakers) laten zich voor het eerst parend zien; Groene kikkers kwaken uit volle borst (lees: wang).

Een filmpje op Youtube over de sloot, geplaatst in maart 2011, wordt her en der enthousiast ontvangen. Het is hiernaast te zien.

De zomer van 2011 was erg nat, maar daar lijdt de sloot niet onder. De Goudvinken en de Spechten keerden niet terug, de Glazenmakers bleven wel. We hebben meer dan 50 kleine Zeelten uitgezet en Dotterbloemen geplant.

In oktober volgden het maken van opnamen en de uitzending van Gelderse Koppen, van omroep Gelderland. Met Harm Edens snorkelde ik in de sloot en praatten o.a. over de wens voor een ijsvogelwand.

Ook deze video is hiernaast te zien.

Direct na uitzending kwam ik in contact met een Gelderlander die al wel een ijsvogelwand had gebouwd, langs stilstaand water en naast een drukke straat. Er wordt ook nog regelmatig gevist. De afgelopen 7 jaar vlogen zo'n 100 ijsvogeltjes uit. Ik ben direct gaan kijken. Deze wand wensten we na te bouwen. Buren begonnen gelukkig spontaan te doneren om de onkosten te dekken.

Ik ben ook direct flink gaan verzamelen, bietsen, pingelen. Belangrijke donaties kwamen van fam. Franke, fam. Geerink, fam. Dijkema en diverse buren anoniem. Welkoop Wageningen leverde gaas tegen inkoopsprijs. Diverse bouwbedrijven gaven bouwmateriaal weg. Ook Praxis Ede bood diverse materialen aan. Van de Toon Hermansschool mochten we zand uit de zandbak gebruiken (met drie lezingen op 13 januari op die school als plezierige wederdienst). Aldus kon direct na 15 december (goedkeuring gemeente) in een paar dagen voor slechts ± 100 euro een fraaie ijsvogelwand gebouwd worden. We willen graag ieder die heeft bijgedragen bedanken voor de geboden hulp.

Tijdens het koude weekend van 3-5 februari 2012 is het ijs sneeuwvrij gemaakt en genoten tientallen buren van de sloot. Ook krijgen planten dan nog licht en produceren ze zuurstof. Wij konden bovendien de wand nog beter camoufleren. Beter nog: een buurvrouw meldde 22 januari al een ijsvogel bij de sloot gezien te hebben! Maar na de strenge winter 2011/12 met veel sterfte onder de ijsvogels, kwam het helaas niet tot broeden in onze ijsvogelwand in 2012. Wellicht volgend jaar.

Eind maart 2012 paren de Bruine kikkers volop. Met de camera in het onderwaterhuis kon ik superfoto's maken.Ook de vissen planten zich weer voort. Grote libellen en waterjuffers scheerden regelmatig over het water. Een hele buurt geniet van een fraai stukje Ede.

December 2012 is het nest goed onderhouden.

In Augustus 2013 werd er herhaaldelijk een ijsvogel gezien, scherend over de sloot. Helaas niet door mijzelf maar door mijn gezinsleden. Groot nieuws. Hopelijk wordt er volgend jaar gebroed. 11 November 2013 echter mocht ik dan zelf een ijsvogel aanschouwen, hippend van de ene tak voor de wand naar de andere, voordat hij wegvloog. Een magisch moment.

Ik vermoed daarnaast dat de enorme hoeveelheden voorn elke plantengroei dit jaar onmogelijk maken. Ik ben dan ook blij dat het gelukt is een aantal 30 cm grote snoekjes in de sloot te plaatsen. Ik verwacht dat het evenwicht zich weer goed hersteld.

Eind 2013 zijn 9 kleine snoeken in de sloot geplaatst, om het grote aantal voorns te reduceren. Er bleef geen waterplant meer over.

Het hielp, in 2014 beginnen de waterplanten weer te herstellen en is het water kristalhelder. Soms zijn er enorme scholen voorn gemengd met baars en mogelijk alvers te zien. De snoeken jagen ze soms met tientallen tegelijk de lucht in.

Op 5 oktober 2014 kan ik voor het eerst een ijsvogel filmen, vissend zowaar. En het blijkt dat er zelfs twee ijsvogels bij de sloot vertoeven. Hopelijk wordt er in 2015 dan eindelijk gebroed.

Zie hier rechts de video, de Engelse versie ervan.

In 2016 verhuis ik dan naar oostelijk Duitsland. Niemand verwijderde meer kroos of haalde rommel weg. Het is vrij droevig de vijver nu te zien. De wand staat nog, maar of de ijsvogels nog komen wanneer er geen visjes onder het eendenkroos te zien zijn. Tsja je moet het wel bijhouden, en dat kostte niet heel veel tijd.

"De vijver is halfvol, en dan deelt het kroos zich nog éénmaal......."