„Prace Verneologiczne” zeszyt 5
Wstęp
Niniejszy zeszyt "Prac Verneologicznych" zawiera nie lada gratkę dla wszystkich miłośników Juliusza Verne’a - dwa wywiady z pisarzem. To pierwsza tego typu publikacja w Polsce. Prezentowane teksty zostały bowiem zamieszczone pod koniec ubiegłego wieku w prasie amerykańskiej, na język polski nie były wcześniej tłumaczone, zaś rodzime gazety, z tego, co mi wiadomo, nigdy nie pokusiły się o rozmowę z Czarodziejem z Nantes. Pewne źródła podają wprawdzie, że prawdopodobnie Verne’a odwiedził pewnego razu dziennikarz z Polski, jednak udał się on do Amiens jedynie po to, aby potwierdzić polskie pochodzenie pisarza. Nie wiemy, jaki tytuł on reprezentował i czy ukazała się potem jakakolwiek relacja z wyprawy, tym bardziej zaś wywiad z autorem Niezwykłych Podróży.
Oba prezentowane tu artykuły napisał ten sam autor. Są one jednak bardzo nierówne. Pierwszy jest w sumie dość wyczerpujący, ogarnia całe życie i twórczość Juliusza Verne’a. Choć jego wewnętrzna konstrukcja jest dość swobodna, co jest charakterystyczne dla XIX-wiecznych tekstów, to jednak stanowi on jakąś pewną zwartą całość. Drugi artykuł natomiast jest nienaturalnie syntetyczny, traktuje poruszane zagadnienia dość powierzchownie. Czytając go, odnosi się wrażenie, że jest to swego rodzaju skrót. Niezaprzeczalną wartością obu tekstów jest jednak to, że zawierają autentyczne wypowiedzi pisarza. Mniej istotna jest natomiast warstwa faktograficzna, ogólnie przecież znana i miejscami niezbyt precyzyjna.
Tłumaczenia obu wywiadów oparte zostały na angielskojęzycznych tekstach zamieszczonych w Internecie. Można przypuszczać, że były one wierne w stosunku do oryginalnych prasowych publikacji. Jednakże nie da się wykluczyć pewnych nieścisłości. Przykładem może być różnica w danych bibliograficznych obu artykułów - jedne są bardziej dokładne, drugie mniej.
Gwoli ścisłości należy dodać, że zamieszczone tu rozmowy z pisarzem nie są jedynymi znanymi. W chwili przygotowywania tego zeszytu do publikacji dostępne były w Internecie jeszcze dwa wywiady z Verne’em - jeden w języku angielskim, drugi we francuskim (tłumaczenie z angielskiego). Niewykluczone również, że z czasem w "sieci" ukażą się kolejne tego typu artykuły. Wszystko zależy od cierpliwości szperaczy wyszukujących je w starych rocznikach prasowych oraz ich chęci dzielenia się z innymi swymi odkryciami.
Dodam jeszcze, że przypisy wyjaśniają pojęcia oraz przybliżają postacie, które nie są powszechnie znane. Dlatego też znajdzie się kilka słów, kim był np. Laurence Stern, jednak dajmy na to Charles Dickens pozostanie bez notki. Zdaję sobie oczywiście sprawę, że jest to bardzo względne kryterium. Jedynie kilka jednoznacznie wymagających objaśnienia haseł nie doczekało się przypisu, gdyż żadne z dostępnych źródeł nie zawierało na ich temat informacji. Przypisy zostały opracowane na podstawie polskich, francuskich i amerykańskich źródeł o charakterze encyklopedycznym.
Krzysztof Czubaszek