Hodowla

UWAGA: Na wniosek Głównej Komisji Hodowlanej przywrócono dodatkowe wymagania hodowlane dla psów rasy wyżeł. Załącznik nr 10 do Regulaminu Hodowli Psów Rasowych oprócz badań na dysplazję A,B,C zapisu:

WYŻŁY KONTYNENTALNE w tym Epagneul breton

- PSY - dyplom minimum I stopnia na próbach pracy wyżłów lub dyplom minimum III stopnia na konkursach polowych

- SUKI - dyplom minimum III stopnia na próbach pracy wyżłów lub dyplom minimum III stopnia na konkursach polowych

Dodatkowo próby pracy wyżłów można wykonać w okresie od 9 do 24 miesiąca życia psa/suki. W związku z pandemią do 31.12.2022 za zgodą Klubu Wyżła – Komisji ZG pies/suka może przystąpić poza konkurencją do próby pracy wyżłów po przekroczeniu wieku 24 miesięcy (bez uzyskania lokaty).

"IV. Suki hodowlane

§ 10

1. Aby uzyskać kwalifikację do hodowli, suka musi spełniać wymienione niżej (...):

a) być zarejestrowana w Związku oraz wpisana do Polskiej Księgi Rodowodowej (PKR),

b) ukończyć 18 miesięcy (...),

c) uzyskać po ukończeniu 15 miesięcy w dowolnej klasie od co najmniej dwóch sędziów trzy oceny co najmniej bardzo dobre, w tym jedną na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej.

2. Suka użytkowa, posiadająca certyfikat użytkowości uprawniający do wystawiania w klasie użytkowej, może być dopuszczona do hodowli z trzema ocenami co najmniej dobrymi od co najmniej dwóch sędziów, w tym jedną uzyskaną na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej.

(...)

V. Psy reproduktory

§ 12

1. Aby uzyskać kwalifikację do hodowli, pies musi spełniać wymienione niżej(...) :

a) być zarejestrowany w Związku Kynologicznym w Polsce oraz wpisany do Polskiej Księgi Rodowodowej (PKR),

b) ukończyć 15 miesięcy,

c) uzyskać po ukończeniu 15 miesięcy w dowolnej klasie od co najmniej dwóch sędziów trzy oceny doskonałe, w tym jedną na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej.

2. Pies użytkowy, posiadający certyfikat użytkowości uprawniający do wystawiania w klasie użytkowej, może być dopuszczony do hodowli z trzema ocenami minimum bardzo dobrymi od co najmniej dwóch sędziów, w tym jedną uzyskaną na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej."

"Załącznik nr 10 do Regulaminu Hodowli Psów Rasowych

DODATKOWE WYMOGI HODOWLANE

Wykaz ras psów, które objęte są dodatkowymi wymogami hodowlanymi zatwierdzonymi przez Zarząd Główny Związku Kynologicznego w Polsce

Uwaga:

1. W rasach, u których dopuszczalny jest wynik C prześwietlenia na dysplazję, jeden osobnik z kojarzonej pary musi być wolny od dysplazji (wynik A lub B).

GRUPA VII

- wynik badania na dysplazję: A, B, C

- wymagane jest zaliczenie testów pracy myśliwskiej właściwych dla VII Grupy FCI, czyli zaliczenie lub uzyskanie dyplomu z prób pracy wyżłów (testów hodowlanych zgodnie z nomenklaturą PZŁ), ocen field-trialsów lub innych konkursów, na których sprawdzana jest stójka. Uznaje się dyplomy lub certyfikaty zagranicznych organizacji kynologicznych zrzeszonych w FCI spełniające wymogi określone dla testów pracy myśliwskiej VII Grupy FCI."

Szczegółowy regulamin znajduje się na stronie http://www.zkwp.pl/

Jak wiadomo, oceny nie zawsze dają gwarancję jakości hodowlanej psa/suki. Do niedawna wymagane było uzyskanie dyplomu na próbach polowych. Braku tego wymogu nie należy interpretować, jako pewnej ulgi i ułatwienia dla hodowców. Hodowca powinien nadal czuć się odpowiedzialny za dopuszczenie do hodowli jak najlepszych osobników, które spełniają wymogi użytkowe. W przypadku wyżłów – wymagana jest wrodzona stójka. Psy używane do rozrodu nie mogą wykazywać też lękliwości na strzał z broni palnej. Muszą prawidłowo okładać pole zgodnie ze wzorcem rasy, mieć odpowiednio czuły wiatr (węch), żeby wystawić zwierzynę podczas galopu oraz wykazywać chęć do aportu i pracy w wodzie. Odpowiedzialność za kojarzenie psów nie posiadających predyspozycji do pracy ponosi hodowca. Dużym atutem jest wykorzystywanie w hodowli psów myśliwskich, których predyspozycje użytkowe zostały sprawdzone przez niezależnych znawców np. podczas konkursów myśliwskich. I tak w przypadku rasy Epagneul Breton będą to Field Trailsy (FT) lub konkursy wyżłów (KW). Dyplomy z konkursów są potwierdzeniem posiadania przez psa wrodzonych cech użytkowych.

Celem każdego hodowcy powinno być uzyskanie szczeniąt zgodnych z wzorcem, zdrowych, o typowym dla rasy charakterze oraz o odpowiednich dla rasy cechach użytkowych. Hodowla psa myśliwskiego nie powinna być więc ukierunkowana wyłącznie na eksterier, ponieważ pies myśliwski to nie tylko efektowny wygląd, ale charakterystyczne cechy użytkowe. Uzyskane potomstwo powinno być lepsze od rodziców, a co najmniej nie gorsze niż suka. Zazwyczaj zakłada się w doborze hodowlanym, że samiec – reproduktor powinien być lepszy niż suka hodowlana, z którą się go kojarzy. Pies-samiec ma o tyle duży wpływ na populację, że może być kojarzony z bardzo dużą ilością różnych suk, natomiast ilość potomstwa suki ogranicza się do kilku miotów. W hodowli zwierząt, dobór do rozrodu najlepszych samców powoduje, że jakość populacji, w tym przypadku – rasy stopniowo się poprawia, poprzez zwiększanie ilości ‘dobrych genów’. W Polsce hodowlą psów rasowych z ramienia FCI kieruje Komisja Hodowlana Związku Kynologicznego w Polsce. Wszyscy hodowcy zrzeszeni w ZKwP zobligowani są do przestrzegania Regulaminu Hodowlanego. Regulamin szczegółowo określa prawa i obowiązki hodowcy oraz właściciela reproduktora.

KOJARZENIE LOSOWE i ‘outcrossing’

Dość często stosowanym typem kojarzenia, szczególnie przez mniej doświadczonych hodowców jest dobór partnera nie spokrewnionego, dość przypadkowego albo wybranego wyłącznie pod kątem eksterieru. Z takich kojarzeń może urodzić się poprawne potomstwo, ale nie jesteśmy w stanie przewidzieć ani zaplanować osiągnięcia pewnego celu. Przy takim doborze hodowca może też zakładać poprawienie wybranych, mniej korzystnych cech suki. Ale należy też brać pod uwagę, że cechy nie mieszają się pół-na-pół, stąd efekt może być nieoczekiwany. Jeżeli chcemy ‘poprawić’, np. wzrost potomstwa małej suki, kryjąc dużym samcem, to zamiast pojawienia się średniego i zgrabnego potomstwa, możemy uzyskać potomstwo o zbiegu skrajnych cech, np. drobno-kościste, ale wysokie lub też małe i krępe.

Bardziej wyszukane metody doboru hodowlanego są stosowane przez hodowców z dużym doświadczeniem, znajomością genetyki i świadomością hodowlaną.

Uzyskanie konkretnych celów hodowlanych jest możliwe poprzez pewne ujednolicenie genetyczne linii hodowlanej, co nie musi oznaczać wcale zawężenia puli genetycznej.

Hodowca powinien posiadać podstawową wiedzę w zakresie podstaw genetyki, żeby móc dokonywać wyborów partnerów odpowiednich dla własnych suk hodowlanych. Nie każdy reproduktor, nawet ten najpiękniejszy i najlepszy musi pasować do każdej suki pod względem eksterieru, charakteru i cech użytkowych.

Idąc dalej, można wyróżnić kilka rodzajów kojarzeń:

KOJARZENIE krewniacze w linii typu ‘line breeding’ oraz ‘inbred’

Hodowla w linii opiera się na doborze partnerów spokrewnionych. Kojarzenie w linii oznacza, że partnerzy są spokrewnieni, ale jest to pokrewieństwo dalsze niż ojciec z córką albo matka z synem. Zachowuje się też często w linii spokrewnienie z jednym cennym przodkiem, założycielem linii. Pies ten musi posiadać cechy wybitne w rasie. W ten sposób możemy poprawić i przyspieszyć selekcję na wybrane cechy i ustabilizować je we własnej hodowli.

Taki sposób hodowli jest nie rzadko spotykany w hodowli zwierząt, ale powinien być stosowany wyłącznie przez doświadczonych hodowców, którzy dobrze znają przodków rodziców miotu oraz mają szeroką wiedzę o występowaniu ewentualnych wad i chorób genetycznych w tych liniach. Jak wykazały badania, ‘szkodliwe’ geny są na ogół recesywne, a ‘dobre geny’ najczęściej dominujące, umiejętne kojarzenia krewniacze zwiększają szanse na szybsze zgromadzenie u potomstwa korzystnych cech.

Szczególnym rodzajem kojarzeń krewniaczych jest ‘inbred’ w bardzo bliskim pokrewieństwie: ojca z córką albo matki z synem. Takie połączenia stosuje się w celu osiągnięcia konkretnego celu albo przy tworzeniu i utrwalaniu ras. Kojarzenia takie zwiększa homozygotyczność potomstwa i powoduje utrwalanie cech, ale niesie duże ryzyko kumulowania się cech niepożądanych.