clickertraining hond
Beste Clicker hond
Wat is een clicker?
Een honden clicker is klein, hol voorwerpje met een metalen strip die je kunt indrukken. Het maakt dan een soort kwakend geluidje. Als kind hadden wij dat ding als speelgoed, in de vorm van een metalen kikker. In onderstaande afbeelding zie je een clicker.
De clicker is niet zomaar een speelgoedding
– De clicker wijst exact het moment van het gewenste gedrag aan zodat uw hond precies weet wat van hem gevraagd wordt. Dat geeft zelfvertrouwen.
– Het geluid van de clicker is fabelachtig te timen. Even met je vinger ergens op drukken blijkt je hersenen beter af te gaan dan iets zeggen. Een stem ijlt toch na waar de clicker vrijwel zonder enig tijdverlies te geven is. Als een foto zo scherp vangt de clicker het gedrag.
– Het geluid is emotieloos, altijd hetzelfde. Dat maakt dat de kracht van de clicker altijd gelijk is. Teleurstelling is niet mogelijk omdat er nooit een ‘toch jammer, ik had beter verwacht’ in te horen is. De clicker geeft geen oordeel anders dan dat het goed was wat daar gebeurde zodat de beloning verdiend is.
– Het geluid van de clicker overbrugt de tijd tussen het gewenste gedrag en de te geven beloning. Als een hond te ver weg is om hem onmiddellijk te belonen, vangt de clicker toch dat juiste moment waarop gepresteerd werd en communiceert dat met de hond zonder misverstanden.
– De clicker kan door iemand anders gebruikt worden als u uw handen vol heeft of al uw aandacht nodig hebt bij de oefening met uw hond.
– De clicker heeft een uniek geluid dat zich makkelijk onderscheidt van alle omgevingsgeluiden.
– De clicker wordt alleen gebruikt bij het aanleren van nieuw gedrag.
– De clicker brengt een onmiddellijk gevoel van blijdschap teweeg. Honden worden blij bij het geluid maar ook bij het zien van de clicker. Het is een symbool voor ontspannen leren.
Positief trainen heeft zijn eigen regels!
Om positief te kunnen trainen is het belangrijk om leerprocessen te begrijpen. Om de clicker juist te gebruiken moet u precies weten wat u wel en vooral niet moet doen. En ik vertel u natuurlijk hoe u uw hond leert te begrijpen wat een click betekent. Want als u hem dat niet leert, heeft dat geluidje geen enkele betekenis voor hem.
Wat zegt een click?
Als u op uw clicker drukt, weet de hond dat het gedrag dat hij precies op dat moment liet zien een beloning gaat opleveren. Omdat er alleen na die click beloond wordt, zal de hond zich op de click gaan concentreren. Hij heeft immers begrepen dat de click een voorwaarde is om een beloning te krijgen. Daarom gebruikt u de clicker om gedrag stapje voor stapje steeds wat verder te buigen naar uw uiteindelijke doel, de oefening in de vorm die u voor ogen hebt. Dat stapje voor stapje naar een doel werken heet in het Engels ‘shapen’.
Shapen, langzaam aan, dan breekt het lijntje niet!
Stel u eens voor hoe u iets geleerd is. Misschien kunt u goed klaverjassen. Hoe is u dat geleerd? Leerde u onmiddellijk alle ins en outs van het klaverjassen? Of leerde u rustigjes aan de kaarten te begrijpen en de spelregels een voor een toe te passen, met in de loop der tijd – naarmate u handiger werd – moeilijker spelregels om het spel interessanter te maken? Net als uw favoriete sport, voetballen misschien?
Om voetballer te worden zul je om te beginnen gevoel voor de bal moeten ontwikkelen. Balanceren met de bal op je voet en in een bepaalde richting schieten, dat is het begin. Later leer je hard en zuiver te schieten. Nog later leer je speciale technieken te ontwikkelen om je tegenstanders te verrassen. En zwemmen leer je door een voet in het water te steken, daarna twee voeten en tenslotte helemaal het water in te stappen zonder angst te voelen. Dan volgen spelletjes in het water om je vertrouwd te maken met kopje onder gaan en water in je ogen. Pas daarna leer je zwemmen, eerst door de juiste armbeweging, dan door de juiste beenbeweging en dan door die bewegingen te combineren. Alles wat we moeten leren gaat stapje voor stapje.
Hoe leerde u praten? Via ongecontroleerde geluidjes naar brabbelen. Dan van verbasterde woordjes naar echte, eenlettergrepige woorden. Dan naar kleine zinnetjes. Dan naar juiste zinsbouw en vervolgens naar moeilijke woorden. Zo leer je praten. Stapje voor stapje. En iedereen vindt dat volstrekt normaal.
Gaat het niet goedschiks, dan doen we het kwaadschiks
Is het niet raar dat we dan van onze honden verlangden dat ze van het ene moment op het andere complete oefeningen begrijpen en uitvoeren. Dat we ze leerden af te liggen – alle vier z’n poten plus z’n buik – door ze te dwingen met strak getrokken lijnen, rukken naar beneden, desnoods via een ring in de grond. En dat we ze pas beloonden, als we al beloonden, wanneer we ze daar door angst en om nog meer ellende te vermijden, gekregen hadden? Zo is dat wel altijd gedaan. En ging het daarna niet vlot genoeg, dan werd er gecorrigeerd. Af moet je, helemaal. En wel onmiddellijk! Gelukkig is dat verleden tijd (hoewel lang niet overal), het hoeft niet meer op die manier. Het kan veel beter en leuker!
Studie naar gedragsontwikkeling zorgde voor een doorbraak
In de laatste 25 jaar van de vorige eeuw werd de studie naar gedragsontwikkeling een serieuze aangelegenheid. Dieren werden gebruikt om mensengedrag beter te begrijpen. Niet langer zijn die gegevens geheimen achter gesloten deuren. We kunnen nu beter begrijpen hoe mensen, maar ook hoe dieren functioneren. Daarvan profiteren gelukkig ook honden. Want tegenwoordig shapen we hun gedrag,stapje voor stapje, alsof onze hond een dierbaar kind is dat voor zijn eigen veiligheid en onze gemoedsrust moet leren zwemmen. We hebben mededogen, begrip en vooral inzicht. Dat is een wereld van verschil met vroeger, toen honden werden gezien als emotieloze machines, slechts reagerend op prikkels van buitenaf! We weten nu dat honden het verstand van een kind van een jaar of vier, vijf hebben. Dat ze emoties hebben, gelukkig en somber kunnen zijn. Net als wij. En vooral weten we dat ze net zoals wij leren. Dat ze onder invloed staan van dezelfde leerprincipes. Kortom, laten we gaan shapen!
Ga maar door, probeer wat anders, zoek verder, je komt er wel
Bij clickertraining let u alleen nog maar op wat goed gaat, wat fout is is onbelangrijk en wordt genegeerd. Waarom? Omdat honden prettige situaties actief opzoeken. Ze doen hun uiterste best om zich zo prettig mogelijk te voelen. Niemand hoeft ze daartoe te dwingen, het is hun natuur. Omdat bij clickertraining niets wordt afgedwongen maar de hond vrij is om mee te werken, voelt hij geen dwang, geen angst. Sterker nog, als hij een verkeerde inschatting maakt wordt er niet op hem gemopperd, er wordt niet afkeurend gekeken. Hij krijgt gewoon een nieuwe kans om de click te krijgen.
Door deze manier van trainen krijgt de hond niet alleen zelfvertrouwen, maar ook vertrouwen in de goede bedoelingen van zijn eigenaar. Zijn baasje wijst hem de juiste weg, helpt hem om succes te hebben. De relatie is niet gebaseerd op overheersing en het kunnen uitoefenen van macht. Er is geen provocatie en wedijver, maar samenwerking.
Shapen betekent dat je gedrag in kleine stukjes opdeelt
Shapen betekent dat je gedrag stapje voor stapje uitbouwt naar het doel dat je uiteindelijk wilt bereiken. U kunt dat het beste zien als een trap die je treetje voor treetje moet oplopen om de bovenkant te bereiken. Door het gedrag dat je wilt krijgen in kleine stukjes op te delen en die stukjes een voor een te oefenen, en pas door te gaan naar het volgende stukje als dat daarvoor goed begrepen is, is leren veel makkelijker. Doordat je snel succes hebt, is leren ook leuk. Er is minder stress, minder frustratie. En er is veel beloning, wat duidelijkheid geeft en de motivatie om door te gaan. De clicker sluit naadloos bij het shapen van gedrag aan.
Hé, de bel gaat!
Toen uw hond nog een puppy was, wist hij niets van een deurbel. Als die bel ging, was hij misschien even nieuwsgierig maar ging daarna weer zijn gangetje. Pas toen hij in de gaten kreeg dat de deurbel betekent dat er iemand aan de deur staat en misschien ook wel binnenkomt, kreeg die bel wel betekenis. Misschien was uw hond een allemansvriend en dol op bezoek. Dan zorgde de voordeurbel dat hij opgetogen naar de deur stormde, blij om het bezoek te begroeten. Misschien was uw hond juist wat terughoudend of zelfs argwanend naar onbekenden, waardoor de bel de aankondiging werd dat er indringers waren. Ook dan reageerde uw pup onmiddellijk op de bel, blaffend, wakend, verdedigend.
In een snel tempo leren pups te reageren op de bel zogauw deze een betekenis heeft gekregen en dat op een manier die aansluit bij hun karakter. In zeer korte tijd wordt hun gedrag volstrekt voorspelbaar gekoppeld aan de bel, u weet precies hoe uw hond zich zal gedragen. Mocht dat gedrag u niet bevallen, het blijkt haast niet meer te veranderen. Wat u ook doet, uw hond reageert volgens vaste patronen omdat hij heel precies weet wat de bel betekent en niet meer over een reactie hoeft na te denken. De clicker kan net zo’n betekenis krijgen, met maar één verschil: u shaped het gedrag dat er aan vooraf gaat.
Leer uw hond dat een click belangrijke informatie is
Het is niet moeilijk om een hond te leren wat een click is. Wat u nodig heeft is een rustige omgeving, de clicker en lekkers in verschillende smaken en in kleine brokjes. Pas de grootte van de brokjes aan het formaat van uw hond aan. Hij moet het in een hap-slik-wegbeweging kunnen verwerken.
Ga op een stoel zitten, maar houd de clicker in eerste instantie in een zak of achter uw rug – sommige honden schrikken soms van het geluid. Click! Gooi na de click meteen wat lekkers naar uw hond of geef het hem als hij bij u komt. Herhaal dat een paar keer. De bedoeling is dat de hond leert begrijpen dat na de click altijd iets lekkers komt. Oefen eerst op dezelfde plek en oefen een paar keer, neem even pauze en herhaal de oefening wat later weer.
Click!
Click betekent lekkers. Altijd!
Hé, waar blijft mijn lekkers?
U weet dat de hond het verband gelegd heeft als hij na de click meteen naar u toe komt en u even wacht met lekkers te geven. Als hij u dan aankijkt met een gezicht van ‘Komt er nog wat van?’ heeft hij de link gelegd.
Begrijpt de hond de betekenis van de click, verander dan uw houding,ga op een andere plaats staan. Het is de bedoeling dat uw hond leert begrijpen dat waar hij ook is of wat hij ook doet, en waar u ook bent en wat u ook doet, na de click het lekkers komt. De meeste honden begrijpen dat in een paar leersessies. Oefen net zo vaak op verschillende momenten en op verschillende plaatsen – ook buiten! – tot u zeker weet dat uw hond het verband gelegd heeft. Pas dan is hij klaar voor de vervolgoefening.
De click is niet langer gratis
Uw hond heeft begrepen dat het geluid van de clicker betekent dat er lekkers komt, maar die regels worden vanaf nu veranderd. De hond moet nu leren dat er gewerkt moet worden voor de click. Dat leert hij het snelst als u de clicker gebruikt op het moment dat uw hond gedrag laat zien dat hij niet kent. Het hoeft ook helemaal niet iets praktisch te zijn. Integendeel zelfs,hoe onbekender het gedrag, hoe beter uw hond – en ook u! – de kracht van de clicker leert te begrijpen.
Het gaat als volgt. Wacht tot uw hond zomaar iets doet of bedenk van tevoren waarvoor u wilt gaan clicken. Dat kan een draai van zijn hoofd zijn zodat u uw hond kunt leren om ‘nee’ te schudden. Het kan een schuin houden van zijn hoofd zijn zodat hij u smekend aankijkt. Een poot optillen kan ook uw doel zijn. Het maakt eigenlijk niet zoveel uit. Laten we er van uitgaan dat u kiest voor het ‘nee’ schudden.
Knip de oefening in gedachten in kleine stukjes
Waaruit bestaat nee schudden eigenlijk? Het is de wijde beweging van het hoofd van links naar rechts. Tenminste, als de hond de oefening heeft geleerd. Maar zover zijn we nog lang niet. Als de hond de oefening moet leren, moet u klein beginnen, met de flauwste afspiegeling van wat u uiteindelijk wilt bereiken. Dus begint u met een hele kleine hoofdbeweging naar een kant te clicken en te belonen.
Varieer de smaken, varieer de beloningen
De verschillende smaken zijn belangrijk omdat u uw hond ermee moet verrassen. Als u steeds dezelfde beloning gebruikt of een click altijd dezelfde beloning oplevert, wordt die beloning voorspelbaar en gaat zijn kracht als leermoment verloren. De hond neemt het lekkers dan gedachteloos aan, zijn hoofd van u wegdraaiend, lekkers hoort gewoon bij zijn leven. Dat is niet de bedoeling. Onverwachte verrassingen hebben diepe impact, maak daar dus gebruik van.
Wacht tot er iets gebeurt!
Wacht rustig af, met uw clicker in uw hand en lekkers vlak bij u in de buurt. Doe niets, lok niets uit. Er zal een moment komen waarop uw hond zijn hoofd een heel klein stukje heel even naar een bepaalde kant draait. Laten we zeggen naar rechts. Dat moment clickt u en u geeft uw hond iets lekkers. Wacht weer rustig af. Draait uw hond weer zijn hoofd naar rechts, click en beloon. Herhaal dat elke keer dat uw hond zijn hoofd naar rechts beweegt. Er komt een moment waarop uw hond gaat denken ‘Nee hè, het zal toch niet zo zijn dat als ik mijn hoofd draai er een click voor komt?’ Uw hond gaat dat uitproberen door zijn hoofd bewust te draaien. U clickt en beloont. Dan komt het moment waarop het kwartje echt valt en de hond heel duidelijk zijn hoofd met opzet draait.
Word niet ongeduldig als uw hond even de weg kwijt lijkt te zijn. Stop met een makkelijker oefening en click en beloon daarvoor en stop! Na een pauze een nieuwe kans.
Wacht met clicken!
Let op: als een hond een oefening begrijpt, stelt u het clicken even uit en wacht af. U zult zien dat uw hond de oefening herhaalt maar nu nadrukkelijker. Hij begrijpt niet waarom zijn kunstje niet meer werkt en laat het daarom met nadruk nog een keer zien. Dat nieuwe gedrag, die betere uitvoering die een beetje meer lijkt op wat u uiteindelijk wilt bereiken, clickt u dan weer. U clickt nu niet meer voor de mindere uitvoering! Het is belangrijk om u dat goed te realiseren. U clickt steeds voor het hoogste niveau dat het laatst bereikt is.
Begrijpt uw hond dat het nu om die betere uitvoering gaat, en laat hij alleen nog maar die beste uitvoering zien, dan is het moment aangebroken om weer te wachten met clicken. U zult versteld staan hoe snel u uw hond kunt leren om naar rechts te kijken. Zonder iets te zeggen, alleen maar door op het juiste moment te clicken en te belonen en de click uit te stellen.
Rechts!
Pas als u zeker weet dat uw hond zijn hoofd naar rechts zal draaien, gaat u daar een naam aan geven. U zegt ‘rechts’ als uw hond net begint zijn hoofd te draaien. Langzaam zet u het woordje ‘rechts’ verder naar voren. Neem de tijd dit te oefenen, de hond moet de associatie leren begrijpen en dat lukt alleen door herhaling. Uiteindelijk zal uw hond zijn hoofd naar rechts draaien als u ‘rechts’ zegt. Hij probeert voorzichtig uit of het daar om gaat en zal misschien zijn hoofd ietsje minder ver draaien. Dat maakt heel even niet uit. U clickt om aan te geven dat dat inderdaad is wat u bedoelde. Maar dan gaat u snel door na het laatste behaalde niveau door uw click weer uit te stellen. Omdat uw hond de oefening al had begrepen, vraagt dat nu minder lang oefenen op elk stapje. Er zijn overigens ook honden die die tussenstapjes helemaal niet nodig hebben en blijven zitten op hun laatste niveau. Kijk naar uw hond en doe wat hij nodig heeft. Het is geen wedstrijd en geen intelligentietest. Het is plezier!
Let op: u clickt nu niet meer voor een ongevraagd naar rechts kijken. Het bedelen om een click door naar rechts te kijken wordt genegeerd vanaf dat u een naam aan het gedrag hebt gegeven!
Ik vroeg je toch niets?
Als uw hond weet welke naam bij welk gedrag hoort, clickt u alleen nog maar voor het in opdracht uitvoeren van een oefening. Het bedelen om een click met bepaald gedrag wordt dan genegeerd! Dus uw hond weet wat het woordje ‘rechts’ is? Dan verdient hij een click als hij daarnaar luistert. Een rechts zonder opdracht wordt genegeerd!
Consolideer het ‘naar rechts kijken’ door onvoorspelbaar te clicken
Om gedrag vast te zetten moet u overgaan op een andere manier van clicken en belonen, namelijk onregelmatig en onvoorspelbaar. U clickt dus niet meer voor elke goede uitvoering, maar u clickt om een bepaalde frequentie heen. U clickt bijvoorbeeld om de vijf heen. Dat betekent dat u soms clickt voor een vierde goede uitvoering, dan voor een achtste goede uitvoering en dan voor de vijfde. Soms zelfs voor de eerste. Uw hond mag niet meer weten wanneer u clickt. Hij moet alleen wel zeker weten dat er een moment komt waarop er geclickt zal worden en dat die click een beloning oplevert. Welke beloning is ook onbekend, dus de verrassing als er geclickt wordt is groot. Het leermoment is sterk!
Je kunt het!
Om gedrag dat een hond echt beheerst te onderhouden, is het belangrijk dat gedrag af en toe te belonen. In wat wij aan honden leren, zit voor een hond geen zelfbelonende factor. Wat heeft hij eraan om netjes bij de stoeprand te gaan zitten als we oversteken? Hij wil naar de overkant rennen om zo snel mogelijk bij dat park te zijn. Daarom moeten we aangeleerde vaardigheden onderhouden. Lekkers is dan niet meer nodig. Tegen die tijd geniet uw hond van de samenwerking en is uw welgemeende goedkeuring heel belangrijk geworden. Een oprechte knuffel of braaf is dan een prima aanmoediging.
Onthoud:
– aanleren: iedere keer een click en beloning
– geleerde vaardigheden vastzetten: onvoorspelbaar clicken en belonen (intervalbeloning)
– geleerde vaardigheden onderhouden: af en toe belonen met vooral sociale beloningen
Nu de andere kant: links!
Het aanleren van het naar links kijken, is niet anders dan het naar rechts kijken. U doet niets meer dan afwachten. U zegt niets. Kijkt uw hond naar rechts om u aan het clicken te krijgen? U wacht. U wacht op de kleinste beweging naar links en dan clickt u onmiddellijk. Op dezelfde manier als naar rechts kijken gaat u de hond nu leren om naar links te kijken. De oefening is pas klaar als de hond naar links kijkt als u links zegt.
Nee schudden
Nu wilt u uw hond gaan leren ‘nee’ schudden. Zeg ‘rechts’ en als hij zijn hoofd naar rechts heeft gebogen meteen ‘links’. Click en beloon. Herhaal dat een paar keer. Oefen net zo vaak tot dat goed gaat.
Zeg vervolgens ZEG NEE en meteen daarna ‘rechts’ en vervolgens ‘links’. Click en beloon. Herhaal dat ettelijke keren.
Zeg weer ZEG NEE, meteen daarna ‘rechts’ en wacht af. Dikke kans dat uw hond automatisch zijn hoofd ook naar links beweegt. Click en beloon. Doet-ie dat niet, wacht dan even voordat u weer helpt met ‘links’ te zeggen. Vaak zorgt wat extra tijd ervoor dat de hond verdergaat met uitproberen wat hem de click oplevert. Gun hem die tijd. Gaat het goed, oefen dat dan een paar keer achter elkaar en doe een paar leersessies. U moet zeker weten dat dit gedeelte goed gaat.
Als dat goed gaat, zegt u weer ZEG NEE maar u zegt nu geen rechts. U wacht af. U wacht af. U wacht af. Uw hond zal gaan testen wat werkt. Als hij aarzelend zijn hoofd naar rechts beweegt, clickt u en beloont. Dan gaat u snel verder met het stellen naar de oude norm, hoofd naar rechts en dan naar links draaien.
Zo kan het ook
Het is niet echt nodig om eerst het begrip rechts en links aan te leren. Als de hond zijn hoofd steeds naar rechts draait voor een click en u wacht vervolgens met clicken, dan zal hij na het verder naar rechts draaien zijn hoofd iets naar links draaien. Dat wordt dan geclickt. Zo krijgt u na verloop van tijd een vloeiende beweging van rechts naar links, het neeschudden. Daar koppelt u dan het woordje ‘Zeg Nee’ aan door dat te zeggen als de hond met de beweging begint en als dat goed gaat het ‘Zeg Nee’ steeds iets verder naar voren te zetten. Het voordeel van het begrip rechts en links bijbrengen is dat u zelf beter leert hoe gedrag zich ontwikkelt, hoe u gedrag aan elkaar kunt plakken en hoe u begrippen kunt veranderen.
Alleen naar rechts of links kijken mag ook
Het ‘nee’ schudden is best een moeilijke oefening. U kunt ook volstaan met alleen het draaien naar rechts of naar links. Het gaat er maar om dat u begrijpt hoe de clicker werkt en dat uw hond leert begrijpen dat die clicker een belangrijke boodschap is. Uw hond leert dat het leuk is om een kunstje onder de knie te krijgen omdat het leren in kleine stapjes met veel succes gaat. Daardoor wordt hij open en durft hij fouten te maken, te experimenteren. Hij krijgt immers geen straf en altijd een nieuwe kans.
Uw hond moet leren wat de clicker betekent. Click is altijd lekkers. Click betekent dat hij iets goed gedaan heeft. Gedrag wordt opgesplitst in kleine stukjes die een voor een eerst geleerd moeten worden om naar een volgend stukje te kunnen. Pas als gedrag voorspelbaar getoond wordt, wordt er een naam aan gegeven. Dan wordt alleen nog geclickt voor het uitvoeren van dat gedrag in opdracht. Bedelen met gedrag om de click wordt genegeerd. Om gedrag aan te leren wordt steeds geclickt, bekend gedrag wordt vastgezet met intervalbeloning en onderhouden door soms een sociale ondersteuning.
Nu zijn we aan het einde gekomen van dit artikel. Ik hoop dat ik je heb kunnen helpen met het maken van de juiste keuze. Zo niet, dan hoor ik dat graag in de comments hieronder. Ook als je iets aan dit artikel hebt gehad, hoor ik dat graag
Ben je op zoek naar informatie over andere hondenspeeltjes? Kijk dan ook onze hondenspeeltjes blogs, zoals: