A-007-มะระ

Bitter melon, Balsam pear, Bitter cucumber, Bitter gourd

Momordica charantia L.

ไม้เถา มีมือเกาะ ใบเป็นใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ กว้างยาวประมาณ 4-7 เซนติเมตร ขอบใบหยักเป็นซี่ห่างๆ ใบเว้าเป็นแฉกลึก 5-7 แฉก ใบและลำต้นมีขนสากอยู่ทั่วไป ดอกสีเหลือง ออกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน รูปแตร ปลายกลีบดอกแยกเป็น 5 แฉก เมื่อบานเต็มที่มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3 เซนติเมตร มะระมี 2 ชนิด คือ มะระไทยหรือมะระขี้นก และมะระจีน ซึ่งต่างกันที่ลักษณะและขนาดของผล ผลมะระขี้นก มีขนาดเล็กกว่า ยาว 3-5 เซนติเมตร ผลรูปกระสวย ผิวขรุขระ สีเขียวเข้ม เมื่อสุกมีสีเหลือง ส่วนมะระจีนมีขนาดใหญ่กว่า เส้นผ่าศูนย์กลาง 4-5 เซนติเมตร ยาว 12-30 เซนติเมตร รูปทรงกระบอก สีเขียวอ่อน ผิวขรุขระ ผลมะระทั้งสองชนิดมีรสขม

ลดน้ำตาลในเลือด

มีการวิจัยพบว่า ในเปลือกมะระมีสารชาแรนทิน (charantin) และพอลิเพปไทด์-พี (polypeptide-p) ซึ่งมีสรรพคุณกระตุ้นการเปลี่ยนกลูโคสในกระแสเลือดให้เป็นไกลโคเจนที่ตับ อีกทั้งยังช่วยกระตุ้นการหลั่งอินซูลินในตับอ่อน ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลงได้

นอกจากนี้ยังมีอีกงานวิจัยหนึ่งที่พบว่าในมะระมีสารไวซีน (vicine) และสารออกฤทธิ์อื่น ๆ ที่เมื่อลองฉีดแบบอินซูลินกับผู้ป่วยเบาหวานประเภทที่ 1 แล้วพบว่า สารตัวนี้ออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดได้

ทว่าในคนที่กินยาลดเบาหวานอยู่แล้ว การกินมะระในปริมาณมากอาจทำให้น้ำตาลในเลือดลดจนเกินไปได้นะคะ ดังนั้นจึงต้องระมัดระวังและควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ผลิตภัณฑ์ใด ๆ ที่สกัดมาจากมะระด้วย แต่หากกินมะระเป็นอาหารปกติก็ไม่น่าจะส่งผลกระทบต่อระดับน้ำตาลในเลือดได้มากเท่าไร

2. บำรุงตับ

ผศ. ดร.ชนิพรรณ บุตรยี่ จากสถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล เผยว่า มีงานวิจัยในสัตว์ทดลองพบว่า ในมะระมีสารที่ช่วยเพิ่มเอนไซม์ในการทำลายสารพิษในตับได้ จึงอาจมีความเป็นไปได้ที่จะมีผลดีกับการทำงานของตับในมนุษย์ด้วย

3. ป้องกันมะเร็งเต้านม

ในเรื่องนี้ ผศ. ดร.ชนิพรรณ บุตรยี่ จากสถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า นักวิจัยที่สถาบันมะเร็งพบว่า สารในมะระมีผลช่วยลดความเสี่ยงมะเร็งเต้านมในหนูกลุ่มที่ถูกเหนี่ยวนำให้เป็นมะเร็งเต้านม

4. สมานแผล

รากมะระจีนมีสรรพคุณในการฝาดสมาน โดยในตำรายาไทยพบว่ามีการนำรากมะระจีนไปต้มดื่มรักษาโรคริดสีดวงทวาร แก้บิด และแก้ไข้ได้

5. แก้ไข้

เถามะระจีนมีสรรพคุณใช้ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้บิด โดยนำเถามะระตากแห้งแล้วต้มดื่มเป็นชา

6. ขับพยาธิตัวกลม

เมล็ดของมะระจีนก็มีสรรพคุณในการขับพยาธิตัวกลม โดยเมล็ดมะระจะมีรสขม สามารถนำมาตากแห้งและต้มดื่มเป็นชามะระได้

7. ช่วยให้เจริญอาหาร

เรามักได้ยินคนพูดว่า กินมะระแล้วจะกินอาหารได้อร่อยขึ้น นั่นเพราะสารโมโมดิซีนที่ทำให้มะระมีรสขม มีฤทธิ์ช่วยกระตุ้นให้รู้สึกอยากอาหาร กินแล้วจะทำให้เราเจริญอาหารมากขึ้น และยังช่วยให้น้ำย่อยในกระเพาะอาหารทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น พร้อมกับเป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยแก้ท้องผูกด้วย

1. ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคและช่วยปกป้องเซลล์จากการทำลายของสารก่อมะเร็งต่าง ๆ (เบตาแคโรทีนในผลมะระ)
2. ช่วยทำให้เจริญอาหารมากยิ่งขึ้น เนื่องจากมีสาร Momodicine ที่ช่วยทำให้น้ำย่อยหลั่งออกมามาก
3. ช่วยทำให้ดวงตาสดใส
4. ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง (แคลเซียม)
5. ช่วยแก้กระหายน้ำ ด้วยการใช้ใบนำมาต้มกับน้ำดื่ม (ใบ)
6. ช่วยบำบัดและรักษาโรคเบาหวาน ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด
7. ผลมะระมีสรรพคุณในการช่วยฟอกเลือดได้
8. สามารถต้านเชื้อไวรัสและมะเร็งได้
9. มีงานวิจัยในสหรัฐฯ ที่เชื่อว่าสารสกัดจากมะระจะช่วยขัดขวางการเจริญเติบโตของมะเร็งเต้านมได้ แต่ก็ยังอยู่ในระหว่างการทดสอบ
10. ช่วยดับพิษร้อนภายในร่างกาย (เถา)
11. ช่วยปรับธาตุในร่างกายให้เกิดความสมดุล (เมล็ด)
12. รากมะระนำมาต้มกับน้ำดื่มแก้อาการไข้ได้ (ราก)
13. ช่วยบรรเทาอาการหวัด ด้วยการใช้ใบนำมาต้มกับน้ำดื่ม (ใบ)
14. ช่วยขับพิษเสมหะ ขับเสมหะ (ใช้ร่วมกับกะเม็งตัวเมีย)
15. น้ำคั้นจากมะระจีนใช้อมแก้อาการปากเปื่อยได้
16. ช่วยแก้อาการบิด (ราก, เถา)
17. ผลมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อน
18. ช่วยในการย่อยอาหาร
19. ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร ด้วยการใช้ใบนำมาต้มกับน้ำดื่ม (ใบ)
20. ช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวารหนักได้ (ราก)
21. ช่วยขับพยาธิตัวกลม (เมล็ด)
22. ช่วยแก้ตับ ม้ามพิการ บำรุงน้ำดี
23. ช่วยกระตุ้นการทำงานของตับให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
24. ช่วยแก้ท่อน้ำดีอักเสบ ด้วยการใช้ใบนำมาคั้นเอาแต่น้ำดื่มเพื่อแก้อาการ
25. รากมะระมีฤทธิ์ฝาดสมาน
26. ผลมะระใช้เป็นยาทาภายนอก ช่วยลดอาการระคายเคือง ผิวหนังแห้ง และผิวหนังอักเสบ
27. ช่วยลดอาการฟกช้ำบวมตามร่างกาย (ใบ)
28. ช่วยแก้อาการผดผื่นคัน (ใบ)
29. ช่วยแก้ลมเข้าข้อ ลดอาการปวดบวมที่เข่า
30. ผลสุกของมะระ คั้นเอาแต่น้ำใช้ทาหน้าเพื่อช่วยรักษาสิวอักเสบ (ผลสุก)
31. เมนูมะระจีน ได้แก่ แกงจืดมะระยัดไส้ มะระต้มจืด มะระผัด ยำมะระสด ลวกจิ้มน้ำพริก
32. แม้ว่ามะระจะมีรสขมมาก แต่ก็ได้รับความนิยมจากคนรักสุขภาพด้วยการนำผลสด ๆ มาคั้นเป็นน้ำดื่ม
33. ในปัจจุบันมีการนำมาผลิตเป็นยารักษาโรคเบาหวานที่บรรจุอยู่ในรูปของแคปซูล

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับการเจริญเติบโต มะระเป็นพืชที่ปลูกง่ายชอบอากาศร้อน เจริญเติบโตเดียว เป็นพืชปีเดียว ลำต้นเป็นเถาเลื้อยยาวประมาณ 2 – 3 เมตร ปลูกได้ตลอดปี แต่จะได้ผลดีในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ ขึ้นได้ในดินแทบทุกชนิด ความชื้นในดินต้องเพียงพอ แสงแดดเต็มที่ตลอดวัน อุณหภูมิมีพอเหมาะ 18 – ซ ถ้าอุณหภูมิเย็นจัด จะทำให้การเจริญเติบโตของต้นมะระช้าลง ชาวสวนมักนิยมปลูกมะระหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว หากมีน้ำเพียงพอสามารถปลูกได้ปีละหลายครั้ง

การเตรียมดินและการปลูก เตรียมแปลงปลูกโดยขุดไถดินให้ลึกประมาณ 20 – 25 เซนติเมตร เพราะมะระเป็นพืชที่มีระบบรากลึกปานกลาง ปรับสภาพของดินให้มีการระบายน้ำได้ดีโดยใส่ปุ๋ยคอก และใส่ปูนขาวในกรณีดินเป็นกรด ทำการยกร่องและหยอดเมล็ดพันธุ์เป็นหลุมๆ โดยหยอดหลุมละ 3 – 4 เมล็ด เมื่อให้น้ำและเมล็ดงอกได้ 2 สัปดาห์ มะระจะมีใบจริงแล้วจะถอนต้นที่อ่อนแอทิ้งไปให้เหลือ 2 ต้นต่อหลุม ระยะปลูกระหว่างหลุมประมาณ 50 – 75 เซนติเมตร ระหว่างแถวประมาณ 1 เมตร ไม่นิยมปลูกมะระโดยการย้ายกล้า เพราะมะระอายุสั้น และเมล็ดพันธุ์มีขนาดใหญ่ ในพื้นที่แปลงปลูก 1 ไร่จะใช้เมล็ดพันธุ์ประมาณ 2 – 4 ลิตร

การปฏิบัติดูแลรักษา

การให้น้ำ ควรให้น้ำสม่ำเสมอโดยเฉพาะในช่วงออกดอกและติดผลต้องไม่ให้ขาดน้ำ

การพรวนดิน ในระยะแรกหลังจากมะระเริ่มงอกควรทำบ่อยๆ และกำจัดวัชพืชไปด้วย หากปล่อยให้วัชพืชขึ้นในระยะแรกนี้ จะทำให้มะระขาดน้ำ เพราะวัชพืชจะแย่งน้ำแย่งปุ๋ย ในการพรวนดินต้องระวังไม่ให้กระทบกระเทือนรากของมะระ

การให้ปุ๋ย เนื่องจากมะระเป็นผักที่ต้องการผล ดังนั้น สัดส่วนของปุ๋ย N : P : K = 1 : 1 : 1 – 1.5 เช่น ปุ๋ย สูตร 13 – 13 – 21 หรือ 14 – 14 – 21 ในอัตรา 50 – 100 กก./ไร่ ซึ่งปุ๋ยสูตรผสมนี้ควรให้เมื่อมะระมีอายุ 1 เดือน ซึ่งในระยะนี้จะเป็นระยะที่ทำค้าง เมื่อมะระงอกได้ 15 วัน ควรใส่ปุ๋ยยูเรียหรือแอมโมเนียมซัลเฟต โดนหลุมในอัตรา 20 กก./ไร่ ( 1 ช้อนแกงต่อหลุม) และพรวนดินรอบๆต้น

การปักค้าง มะระจะเริ่มเลื้อยเมื่ออายุ 15 วัน ดังนั้นควรปักไม้ค้าง การทำค้างทำได้ 2 แบบคือ ปักไม้ค้างยาวประมาณ 2 – 2.5 เมตร ทุกๆหลุมแล้วเอนปลายเข้าหากันแล้ววางไม้พาดตามแนวนอน 2 ช่วง อีกวิธีคือ ปักไม้ค้างยาว 2 เมตร ทุกๆระยะ 1.5 – 2 เมตร ขนานกับแถวปลูกแล้วใช้เชือกผูกขวางทุกๆระยะ 30 ซม. และผูกทแยงด้วย

การห่อผล ในขณะที่ผลมะระยังเล็กอยู่ กสิกรนิยมห่อผลมะระด้วยกระดาษ ทั้งนี้ เพื่อให้ผลมีสีขาวนวลน่ารับประทาน และยังเป็นการป้องกันแมลงมาเจาะทำลาย และยังป้องกันยาฆ่าแมลงมาโดนผลอีกด้วย ชาวสวนจะทำถุงขนาด 15 – 20 ซม. ห่อผลโดยที่ถุงนี้มีปากเปิดทั้งด้านบนและด้านล่าง และใช้ไม้กลัดเหน็บกับขั้วผลกับถุงด้านบน

การเก็บเกี่ยว เมื่อมะระอายุได้ประมาณ 45 วัน จะเริ่มเก็บผลได้ การเก็บผลควรเก็บทุกๆวัน ถ้าปล่อยให้ผลแก่ติดกับต้นจะทำให้ผลไม่ดก ผลจะร่วงมาก มักนิยมเก็บขณะที่ผลยังอ่อนอยู่ ผลมีสีเขียว ถ้าผลเปลี่ยนเป็นสีครีมและแตก แสดงว่าแก่เกินไป ซึ่งในผลแก่นี้จะมีเมือกสีแดงหุ้มเมล็ด แสดงว่าเมล็ดนี้แก่เต็มที่ สามารถเอาไปปลูกแล้วงอกได้ มะระสามารถจะเก็บทยอยได้ประมาณ 10 ครั้ง ในครั้งหลังๆผลที่ได้จะมีขนาดเล็ก

การเก็บเมล็ดพันธุ์ ควรเลือกเก็บเมล็ดพันธุ์จากต้นแม่ที่แข็งแรง ผลใหญ่และขนาดสม่ำเสมอ มีลายหยักที่ผิวของผลเป็นทางตรง ต้องควบคุมการผสมละอองเกสร เพื่อป้องกันการกลายพันธุ์ โดยวิธีคือเอาถุงมาสวมดอกตัวเมียที่เพิ่งออกมาแต่ยังไม่บาน และคอยสังเกตดูเมื่อวันที่ดอกบาน เอาเกสรตัวผู้จากดอกในต้นเดียวกันมาจิ้มลงบนเกสรตัวเมีย และสวมถุงกระดาษไว้อย่างเดิม ควรทำเครื่องหมายหรือผูกป้ายไว้ด้วย เพื่อให้รู้ว่าผลนี้เพื่อจะเก็บไว้เอาเมล็ดไปทำพันธุ์ เมื่อผลสุกจะแกะเอาเมล็ดออกจากผลล้างน้ำให้สะอาด แล้วเอาไปผึ่งให้แห้ง ไม่ควรให้โดนแดดจัดมากเกินไป เก็บเมล็ดไว้ในที่แห้งและเห็น เพื่อนำไปปลูกต่อไป

แมลงศัตรู พบว่าแมลงที่เป็นศัตรูที่สำคัญต่อมะระคือ แมลงวันทอง (Fruit fly) เพลี้ยไฟ (Thrips) และเพลี้ยอ่อน (Aphid) โดยที่แมลงวันทองจะทำลายโดยการเจาะผลและวางไข่ในผลทำให้ผลเล็ก แกรน และเน่าเสีย การห่อผลเป็นการป้องกันแมลงนี้ได้ หรืออาจฉีดพ่นยา Malathion หรือ Dimethoate สำหรับพวกเพลี้ยไฟและเพลี้ยอ่อนจะเข้าทำลายโดยการเจาะดูดน้ำเลี้ยงที่ยอด ทำให้ยอดหงิก และเจริญเติบโตช้า ไม่มีดอกและผล การใช้ยาพวกดูดซึม ต้องกะระยะเวลาก่อนเก็บเกี่ยวอย่างน้อย 15 วัน ทั้งนี้เพื่อมิให้เกิดการสะสมสารตกค้างของพิษยาแก่ผลของมะระได้

โดยข้อมูลจาก www.foodsdatabase.com ได้ระบุคุณค่าทางโภชนาการไว้ว่า ผลมะระ 1 ถ้วยหรือประมาณ 93 กรัม จะประกอบไปด้วย

• วิตามินเอ 9%
• วิตามินบี 1 2%
• วิตามินบี 2 2%
• วิตามินบี 3 2%
• วิตามินบี 5 2%
• วิตามินบี 6 2%
• วิตามินซี 130%
• โฟเลต 17%
• ธาตุแคลเซียม 2%
• ธาตุเหล็ก 2%
• ธาตุแมกนีเซียม 4%
• ธาตุฟอสฟอรัส 3%
• ธาตุทองแดง 2%
• ธาตุสังกะสี 5%

1. ttps://medthai.com/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B0/
2. http://www.the-than.com/samonpai/P/61.html
3. ttps://www.plookphak.com/how-to-plant-bitter-gourd/
4. https://health.kapook.com/view86398.html