Kapłani święci dla JHWH

(Kpł 21)

Potem mówił JHWH do Mojżesza: «Przemów do kapłanów, synów Aarona, i powiedz im: Kapłan nie będzie się narażał na nieczystość z powodu zwłok zmarłego krewnego, chyba tylko z powodu najbliższych krewnych, z powodu matki, ojca, syna, córki, brata, siostry dziewicy, która jest mu nadal bliska, ponieważ nie należy do żadnego męża. Z jej powodu może się narazić na nieczystość rytualną. Będąc zwierzchnikiem swego ludu, nie narazi się na nieczystość, przez co by się zbezcześcił. Nie będą sobie strzygli głowy do skóry, nie będą golili boków brody, nie będą nacinali swojego ciała. Będą święci dla swojego Boga, nie będą bezcześcić imienia Bożego, bo oni składają JHWH ofiary spalane, pokarm swojego Boga, a więc będą świętością. Nie wezmą za żonę nierządnicy lub kobiety pohańbionej. Nie wezmą kobiety wypędzonej przez męża, bo kapłan jest poświęcony Bogu. Będziesz go uważał za świętego, bo on ofiaruje pokarm Boży. Będzie święty dla ciebie, bo Ja jestem święty, Ja, JHWH, który was uświęcam! Jeżeli córka kapłana bezcześci siebie nierządem, bezcześci przez to swojego ojca. Będzie spalona w ogniu. (Kpł 21, 1-9)

Otwieramy kolejny rozdział Księgi Kapłańskiej, która jest Księgą kluczową i niezbędną dla chrześcijan. Jest Księgą kazuistyczną i legalistyczną, tym niemniej przekazuje niezastąpioną wiedzę na temat roli i misji człowieka w świecie, jego stosunku do Boga i bliźniego. W dwóch pierwszych Księgach Biblii poznaliśmy Boży zamysł w zakresie stworzenia i odkupienia, ale te dwa pierwsze kroki są tylko przygotowaniem do właściwego Bożego celu: do uświęcenia człowieka, do wywyższenia go i doprowadzenia do zaślubin z Bogiem. Ślub nie jest ceremonią improwizowaną, przygotowuje się go starannie i kodyfikuje, co przybiera formę języka prawniczego i szeregu ustaw, które mogą się wydawać odpychające jeśli traci się z oczu cel Przymierza, jakim jest odzyskanie naszej natury adamicznej, nasz powrót do raju na Ziemi.

Trzymając oczy zwrócone na tak szczytny cel nie powinniśmy jednak zaniedbywać czuwania i walki o świętość w każdych okolicznościach naszego życia, nawet w tych najbardziej prozaicznych. Dyspozycyjność do zaślubin została skodyfikowana w Kodeksie Czystości (link). Ramy Przymierza zostały podane w Dekalogu (link) i są rozwinięte w Kodeksie Świętości (link). Poprzedni rozdział wyszczególnił sposoby odejścia od Przymierza, sankcjonowane karą śmierci lub ekskomuniki. To nie są żarty - Bóg jest miłosierny, czego nie należy mylić z pobłażliwością. Bóg przebacza każdemu pokutującemu grzesznikowi, ale nie może obdarzać swoim przebaczeniem kogoś, kto je dobrowolnie odrzuca.

Owoce odkupienia z niewoli egipskiej są udzielane za pośrednictwem sakramentów i ofiar świątynnych, stąd centralna rola kapłanów i potrzeba, aby sami byli przykładni dla Ludu. Najbliższe dwa rozdziały będą opisywały świętość wymaganą od kapłanów, w służbie rozdzielenia owoców odkupienia dla uświęcenia całego ludu. Kapłani służą życiu, nie są pracownikami zakładu pogrzebowego, o czym mówią przepisy fragmentu, który przed chwilą usłyszeliśmy. Kapłani mają być dyspozycyjni dla służby ołtarzowej i unikać zaciąganie nieczystości liturgicznej poprzez kontakt ze zwłokami, chyba że to dotyczy najbliższej ich rodziny. Co dowodzi, że zaciąganie takiej nieczystości nie jest grzechem: kapłani nie muszą składać ofiary zadośćuczynienia gdyby do tego doszło. W szczególnych przypadkach kapłan nawet powinien zaciągnąć taką niedyspozycyjność liturgiczną, prawdopodobnie o tym mówił Jezus w przypowieści o dobrym Samarytaninie.

Na liście zwłok najbliższych krewnych, których kontakt jest dozwolony dla kapłana, o dziwo brakuje żony. Tradycja ustna uzupełnia ten brak, co dowodzi że litera Prawa nie jest wystarczająca. Kościół jako hierarchiczna wspólnota wierzących (link) opiera się nie tylko na Tradycji spisanej w Biblii, ale również na Tradycji ustnej, która jest niezbędna dla uchwycenia ducha Prawa Bożego. Do interpretacji Biblii i do wydawania wiążących interpretacji prawnych niezbędny jest autorytet katedry Mojżeszowej, co w Nowym Testamencie przybrało postać Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

Wracając do tekstu, autor najpierw do czwartego wersetu wyjaśnia, że kapłan ma być ukierunkowany życiu a nie śmierci, w piątym wersecie przypomina o zakazie różnych praktyk magicznych i wróżbiarskich, które wcześniej zostały zabronione świeckim (Kpł 19, 27-18), a więc tym bardziej są zabronione kapłanom. Siódmy werset nie mówi już o śmierci, ale o przekazywaniu życia w małżeństwie, stąd pilna uwaga, jaką się powinno temu tematowi poświęcać. Mówiąc krótko: kapłan może poślubić jedynie dziewicę, bo całym swoim życiem daje widoczne świadectwo zaślubin, jakich Bóg pragnie zawrzeć ze swoim Ludem.

Skoro kapłan może poślubić jedynie dziewicę, tym bardziej Bóg dla zrodzenia człowieczeństwa Syna Bożego musiał posłużyć się dziewicą. Mam oczywiście na myśli Niepokalaną Maryję, która zgodnie z Prawem Świętości nie potrzebowała mężczyzny dla rodzenia Syna Bożego. Kto twierdzi inaczej obraża świętość Boga, przekreśla przygotowanie biblijne, które w Księgach Prorockich i Mądrościowych raz po raz wyjaśnia, że dla Boga jedyną kandydatką możliwą do zaślubin jest kobieta święta, to znaczy oddzielona, zarezerwowana, nieskalana.

Wersety szóste i siódme są przepisami dotyczącymi świętości kapłanów, kolejne dwa wersety są przepisami dotyczącymi wspólnoty mającej na zadanie czuwać nad świętością kapłanów. W ósmym wersecie mowa o “Bożym pokarmie” nawiązuje do pojęcia ognia pożerającego, któremu poświęciliśmy już jeden odcinek (link).

Werset siódmy mówił o wymogu dziewictwa dla narzeczonej kapłanów, werset dziewiąty rozszerza ten wymóg na córki kapłanów. Kara śmierci przez spalenie jest najbardziej przerażająca z możliwych. Celem nie jest żeby taką karę wykonać, ale żeby tak skutecznie ostrzec, żeby do tego nie doszło. Wymiar kary ma wartość dydaktyczną i wskazuje na ciężar winy.

Kolejny akapit omawia wymóg świętości dla arcykapłana:

Kapłan, który przewyższa godnością braci, na którego głowę był wylany olej namaszczenia, który był wprowadzony w czynności kapłańskie, wkładając szaty, nie będzie rozpuszczał włosów i nie będzie rozdzierał swych szat. W ogóle nie zbliży się do żadnego zmarłego, nie narazi się na nieczystość rytualną ani z powodu ojca, ani z powodu matki. Nie będzie wychodził z przybytku świętego, nie będzie bezcześcił świętego przybytku swego Boga, bo ma na sobie poświęcenie olejem namaszczenia swego Boga. Ja jestem JHWH! Za żonę weźmie tylko dziewicę. Nie weźmie za żonę ani wdowy, ani rozwiedzionej, ani pohańbionej, ani nierządnicy: żadnej z takich nie weźmie, ale weźmie dziewicę spośród swych krewnych. Nie zbezcześci potomstwa między krewnymi, bo Ja jestem JHWH, który go uświęca!» (Kpł 21, 10-15)

Wymóg świętości dla arcykapłana jest bardziej radykalny niż dla kapłanów. Arcykapłan nie może pozwolić sobie na żadną niedyspozycyjność liturgiczną, nawet dla pogrzebania własnych rodziców lub krewnych. Świątynia jest jego domem. Nosi na swoich barkach i na swoim pektorale imiona dwunastu pokoleń Izraelskich (link). Arcykapłan jest własnością Boga, bo jego ciało zostało namaszczone świętym olejem.

Ostatni akapit tego rozdziału przedstawia kolejne wymogi dla wszystkich kapłanów. Posłuchajmy:

Dalej mówił JHWH do Mojżesza: «Tak mów do Aarona: Ktokolwiek z potomków twoich według ich przyszłych pokoleń będzie miał jakąś skazę, nie będzie mógł się zbliżyć, aby ofiarować pokarm swego Boga. Żaden człowiek, który ma skazę, nie może się zbliżać - ani niewidomy, ani chromy, ani mający zniekształconą twarz, ani kaleka, ani ten, który ma złamaną nogę albo rękę, ani garbaty, ani niedorozwinięty, ani ten, kto ma bielmo na oku, ani chory na świerzb, ani okryty liszajami, ani ten, kto ma zgniecione jądra. Żaden z potomków kapłana Aarona mający jakąś skazę nie będzie się zbliżał, aby złożyć JHWH ofiarę spalaną. On ma skazę - nie będzie się zbliżał, aby ofiarować pokarm swego Boga. Jednakże wolno mu jeść pokarm swego Boga, zarówno święty, jak i najświętszy. Tylko nie będzie podchodził do zasłony i nie będzie się zbliżał do ołtarza, bo ma skazę. Nie będzie bezcześcił moich świętości, bo Ja, JHWH, jestem tym, który je uświęca!» Mojżesz powiedział to Aaronowi, jego synom i wszystkim Izraelitom. (Kpł 21, 16-24)

Urzędujący kapłan musi być bez skazy fizycznej: ani garbaty, ani niewidomy, ani połamany, itd. Ułomni potomkowie Aarona nadal są kapłanami ale nie mogą pełnić służby przy ołtarzu. Skaza fizyczna nie czyni ich nieczystymi skoro mogą jeść ze świętych pokarmów. Wymóg fizycznej doskonałości kapłanów odzwierciedla powagę urzędu przez nich pełnionego. Takie same wymogi dotyczą również darów złożonych na ofiarę, o czym będzie mowa w następnym rozdziale.