Borçlanma maliyetini hesapladığımıza göre artık öz kaynak maliyetine (cost of equity) geçebiliriz. Öz kaynak maliyeti hesaplamasında ülke ve sektörün maliyete etkisi bulunmaktadır. Formül ile göstermek gerekirse;
Bu tabloda görüleceği üzere "öz kaynak risk primi" ülke bazında değişkenlik göstermekte ve ülkelerin CDS veya derecelendirme kuruluşları tarafından verilen notlar ile ilişkili değişmektedir. Öz kaynak risk primi hesaplaması ABD sermaye piyasası için bir getiri değeri üzerine, ülkelerin risk primleri belli katsayılar ile çarpıldıktan sonra eklenerek hesaplanmaktadır.
ROIC hesaplamasına NOPAT yani Vergi Sonrası Net Faaliyet Karının işletmedeki yatırılan sermaye tutarına bölünmesi ile ulaşılmaktadır. Formülde kullanılan iki kalem üzerinden tek tek geçecek olursak NOPAT, brüt kardan operasyonel giderlerin düşmesi ile bulunan net faaliyet karı ile hesaplanır. Bu rakamdan sürdürülen faaliyetler vergi giderinin düşülmesi ile NOPAT bulunur. Bu hesaplama sonucu elde ettiğimiz rakam bize şirketin ana faaliyetleri ve ödediği vergi sonrasında elde edeceği kazancı gösterir. Formülü aşağıdaki şekildedir.
Net Varlık Yaklaşımı: Bu yaklaşımda hesaplama net işletme sermayesinin hesabı ile başlar. Dönen varlıklar içerisinde finansal özellik barındıran kalemler hesaba katılmamalıdır, yani sadece operasyonel faaliyetleri içeren kalemler dahil edilmelidir. Net işletme sermayesi aslında kabaca şirketin gelecek 12 ay içerisinde ne kadar nakite ihtiyaç duyacağının göstergesidir. Bu sebeple bu rakamın negatif olması demek şirketin nakite ihtiyacı olmadığı anlamına gelmektedir. Dönen varlıkları içerisindeki en büyük kalemler genelde Ticari alacaklar ve stoklardır. Dönen varlıklardan, kısa vadeli ticari borçları (faiz içermeyen, finansal olmayan) çıkarmak gerekir. Bazı şirketler, tedarikçilerine para ödemeden önce stoktaki mallarını satarak nakiti toplarlar. Yani önce parayı alır , daha sonra tedarikçisine öder. Bu süre zarfında başkasının parasını vade farkından dolayı elinde bulundurur. Bu şirketler nakit döngüsü negatiftir. Ticari borçları, ticari alacak ve stoklarından büyük olacağı için de net işletme sermayesi negatif olacaktır. Dolayısıyla şirket tedarikçiler tarafından finansman ediliyormuş gibi olur, daha doğru ifade ile şirket faaliyetlerini sürdürebilmek için tedarikçilerinin nakitini kullanıyor demektir. Net işletme sermayesindeki değişimler şirketlerin büyüme hızlarına çok duyarlıdır.
Hesaplamaya geçmeden önce bazı konuların tartışılmasında fayda olduğunu düşünüyorum. ROIC hesaplamak teorikte basit gözükse de pratikte farklılıklar var ve bazı düzenlemeler yapmamız gerekiyor. Çünkü şirketin muhasebesel görünümünden ziyade ekonomik görünümü yatırımcı için önemlidir.
Şerefiye: Bu kalem şirket bir satın alma yaptığında ortaya çıkmaktadır. Kabaca satın alınan şirket için ödenen para ile defter değeri (öz kaynakları) arasında fark muhasebesel olarak kayıt altına alınır. Sürekli alım yapan şirketlerde bu kalemin oldukça büyük olduğunu görürsünüz, mesela Visa, P&G gibi. Burada yatırımcı satın alma getirileri ile şirketin kendi getirilerini ayırt etmek isteyerek hesaplama yapmak isteyebilir. Tabi bu oldukça zahmetli bir süreç. Bilançosunda yüksek değerde şerefiye tutan şirketin şerefiye dahil edilmiş ve edilmemiş ROIC değerleri arasında uçurum olabilir. Ama burada şu mantıkla düşünmenin yatırımcı için iyi bir yaklaşım olacağını düşünüyorum. Eğer şirket satın alma yapmasaydı ve bu satın alma için gerekli ihtiyacı kendi içerisinde gerçekleştirseydi hemen hemen aynı miktarda para harcayacaktı bu sebeple bilançosunda şerefiye kalemini taşımayacaktı.
Şirketin ihtiyacı olan nakiti bulmanın bir yolu da Kısa vadeli yükümlülüklerden dönen varlıkları çıkarıp şirketin nakit ve nakit benzerleri ve kısa vadeli finansal yatırımlarını eklemek olacaktır. Ben hesaplamalarında bu yöntemi kullanıyorum. Böylece her şirket özelinde, o şirkete ait hesaplama yapabiliyorum. Eğer bu sayı negatifse, basitçe, şirket hiç nakite ihtiyaç duymuyordur. Bu durumda 0 olarak hesaplanabilir.
Bu bilgiler ışığında gelelim yatırılan sermayeyi daha sonra ROIC oranını hesaplamaya. Ben çok uğraşmadım ama siz detaylı yaparak her iki tarafta da aynı sonucu bulabilirsiniz. Yakın sonuçları bulunca tembellik yaptım :) Referanslar sayfanın sonunda.
b8c5b4e695