W drodze do Syrakuz ...

Powołanie filozofii a pokusa politycznego aktywizmu


Kraków 28-29 V 2021


Nie ma przestrzeni wolnej od polityki. Nie pomogą strategie obronne: ucieczka od realnego świata lub „ketman”, sztuka kamuflażu. Przedstawiciel państwa w każdym momencie może zawitać do naszych drzwi – tak, jak pojawił się w leśnej pustelni Henry'ego Davida Thoreau. Wszyscy tkwimy „w brzuchu politycznego Lewiatana”. Jakie jest powołanie filozofii w takich warunkach?

Filozofia polityki żyje podwójnym życiem: raz jako teoretyczna refleksja nad mechanizmami polis, innym razem jako aktywna część politycznego żywiołu. W tej pierwszej roli służy bezinteresownemu poznaniu. Jest odmianą refleksji moralnej: ustala warunki sensownego życia we wspólnocie politycznej oraz zakres prawowitej władzy społeczeństwa i państwa nad jednostką. Jest nauką o tym co słuszne, o tym co powinno być, a nawet o pragnieniu rzeczy niemożliwych. W swej drugiej roli ulega pokusie politycznej sprawczości. Filozof postanawia czynnie zareagować na „zło świata”. Te dwie tradycje myślowe współistniały od początku, od czasów Platona, segmentując obszar filozofii politycznej na teren vita activa i vita contemplativa. Jak dawniej, tak i dzisiaj obserwujemy w środowisku podział na klerków, których „królestwo nie jest z tego świata”, oraz intelektualistów, którzy stali się „doradcami Księcia”, a w skrajnej postaci – objęli „rząd dusz”, stanowiska ideologicznych kreatorów.

Zapraszamy do wzięcia udziału w konferencji poświęconej społecznej roli filozofa. Czyim jest on sługą – sprawiedliwości, społeczeństwa, państwa, władzy, partii? Wracamy do starych pytań Juliena Bendy i Christophera Lascha: Czy rzeczywiście mamy do czynienia z odrzuceniem przez licznych filozofów powołania ich profesji – ze zdradą klerków i buntem elit? Czy traktowanie humanistyki filozoficznej w funkcji jej doraźnej użyteczności nie jest w istocie zaprzeczeniem klasycznej idei uniwersytetu, zgodnie z którą jest on miejscem szerzenia postawy intelektualnej niezależności i obywatelskiego krytycyzmu? Zachęcamy filozofów polityki i historyków idei do podjęcia próby odpowiedzi na te i podobne pytania.