ក្រាំងសម្រាប់ស្មូត្រធម៌បទនៅប្រទេសកម្ពុជា

ការកសាងនិងប្រើប្រាស់តាមភូមិ វិធីបកប្រែពីភាសាបាលីសំស្ក្រឹតនិងថៃមកភាសាខ្មែរ និង កាតព្វកិច្ចពេលទៀបស្លាប់

ដោយ

ត្រេន្ត វ៉ក់ឃ័រ

បណ្ឌិតផ្នែកសិក្សាអំពីពុទ្ធសាសនា

សាកលវិទ្យាល័យនៃរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ទីក្រុងប៊ើឃ្លី

លោកសាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត្យអាឡិក្សានឌ័រ វ៉ន់ រោសប៉ាត់ ជាប្រធានគណៈវិនិច្ឆ័យនិក្ខេបបទ

និក្ខេបបទនេះសិក្សាវិភាគគម្ពីរក្រាំង (សៀវភៅរបៀបបុរាណ ធ្វើពីក្រដាសបត់ជាជាន់ៗ) ដែលកត់ត្រាទុកនូវធម៌បទសម្រាប់ស្មូត្រក្នុងពិធីចុងក្រោយនៃជីវិត ។ ស្នាដៃនេះអមដោយឧបសម្ពន្ធពីរ គឺ ទី១/ បញ្ជីដ៏លំអិតដែលបន្សល់ទុកនូវព័ត៌មានអំពីទីតាំង សម្ភារៈ និង សាច់រឿង នៃក្រាំងចំនួន ៧០ ក្បាល, ទី២/ កម្រងធម៌បទចំនួន ១៩៥ រឿង ជាភាសាបាលី សៀម និង ខ្មែរ ដែលមានទាំងការប្រៀបធៀបច្បាប់ដើមនានា ការកែសម្រួលតាមអក្ខរាវិរុទ្ធសម័យថ្មី និង ការបកប្រែជាភាសាអង់គេ្លសសម្រាប់បទនីមួយៗ ។ និក្ខេបបទនេះផ្ដល់ឱកាសឲ្យយល់កាន់តែច្បាស់អំពីព្រះពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសកម្ពុជាសម័យកណ្ដាលនិងសម័យអាណានិគម ជាពិសេសធម៌បទដែលតែងនិពន្ធឬបកប្រែពីភាសាផ្សេងៗ ក្នុងអំលុងពីសតវត្សទី ១៧ ដល់ សតវត្សទី ១៩ នៃគ្រឹស្តសករាជ ។

ធម៌បទទាំង ១៩៥ បទក្នុងក្រាំង ៧០ នោះ និងទិន្នន័យផ្សេងៗ លើទំព័រក្រាំង ដូចជាកំណត់ហេតុនិងសេចក្តីអធិដ្ឋានរបស់អ្នកចម្លងដើម និង សេចក្តីកត់សំគាល់របស់អ្នកធ្លាប់ប្រើប្រាស់តាមក្រោយ រួមផ្សំគ្នាដើម្បីធ្វើឲ្យឃើញយ៉ាងជាក់ច្បាស់នូវមូលហេតុដែលពលរដ្ឋខ្មែរ ទាំងបព្វជិតទាំងគ្រហស្ថ បានយកក្រាំងនិងធម៌បទក្នុងក្រាំងមកស្មូត្រក្នុងពិធីចុងក្រោយនៃជីវិត គឺពិធីសម្រាប់មនុស្សឈឺ មនុស្សទៀបស្លាប់ និង មនុស្សទើបបានស្លាប់ហើយ ។ ទិន្នន័យទាំងអស់នេះ បង្ហាញឲ្យឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា និង គម្ពីរពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសកម្ពុជា ចូលរួមក្នុងវប្បធម៌ពុទ្ធសាសនារបស់ភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅក្នុងសតវត្សទី ១៧ ដល់ ១៩ ពោលគឺគម្ពីរនិងការបដិបត្តិពុទ្ធសាសនាខ្មែរ សៀម លាវ និង លាននា (ថៃខាងជើង) ក្នុងសម័យនោះ តែងតែមានការជះឥទ្ធិពលវប្បធម៌គ្នាទៅវិញទៅមក និងមានការបកប្រែពីភាសាមួយទៅភាសាមួយទៀត រហូតដល់យើងអាចយល់បានថាមានលក្ខណៈរួម គឺ ពុទ្ធសាសនា «ខ្មែរ - តៃ» បុរាណដែលមានចំណុចផ្សេងៗជាច្រើនដែលរកមិនឃើញក្នុងព្រះត្រៃបិដកឡើយ និងដែលខុសប្លែកពីពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសភូមានិងស្រីលង្កាផងដែរ។

និក្ខបបទនេះមាន ៣ ភាគ និង ១០ ជំពូក ។ ភាគទី ១ ឬ ជំពូកទី២ ដល់ ទី៤ សិក្សាអំពីតួនាទីសង្គមរបស់ក្រាំងនិងបទស្មូត្រក្នុងក្រាំង ។ ជំពូកទី២ សំអាងថា ក្រាំងសម្រាប់ស្មូត្រធម៌បទ ជាសម្បត្តិរួម ដែលតម្កល់ទុកនៅក្នុងវត្ត និង​ជាសម្បត្តិ​ឯកជន​ដែលគ្រហស្ថមានសទ្ធាកសាងសម្រាប់សិក្សានិងរក្សាទុកផ្ទាល់ខ្លួនតាមគេហដ្ឋាន ហើយគេអាចខ្ចីគ្នាបាន គឺ ខ្ចី​ពីវត្តទៅប្រើការតាមភូមិ ឬ ខ្ចីពីភូមិទៅប្រើការតាមវត្តវិញ ។ ម្យ៉ាងទៀត គម្ពីរនោះ ជាចំណងមនុស្សធម៌​ផ្សារ​ភ្ជាប់គ្នារវៀងអ្នកចម្លងនិងម្ចាស់ទាន ឬ ចងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវៀងបព្វជិតនិងឃរាវាស ឬ ផ្សារភ្ជាប់រវៀងអ្នក ស្មូត្រនិងអ្នកចម្លងក្រាំង។ ជំពូកទី៣ ពន្យល់អំពីបទស្មូត្រនានាក្នុងក្រាំង ៧០ រួមមានបទសម្រាប់ស្មូត្រក្នុងពិធីចុងក្រោយនៃជីវិត និង ពិធីពុទ្ធាភិសេកផង ។ ជំពូកទី៤ បង្ហាញអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ក្រាំងក្នុងការស្មូត្រធម៌បទ ដោយមានការប្រៀបធៀបនឹងក្រាំងសៀមផងដែរ ។

ភាគទី ២ ឬ ជំពូកទី៥ ដល់ ទី៧ ពិគ្រោះពិចារណាទៅលើការបកប្រែក្នុងធម៌បទដែលមានក្នុងក្រាំង ។ ជំពូកទី ៥ សិក្សាអំពីការប្រែ «ធារណី» សំស្រ្កឹតមកជា «បរិត្ត» បាលីនៅក្នុងវប្បធម៌ «ខ្មែរ - តៃ» ។ ជំពូកទី ៦ វិភាគបច្ចេកទេសផ្លូវវេយ្យាករណ៍ដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការប្រែភាសាបាលីមកជាភាសាខ្មែរឬជាភាសាតៃផ្សេងៗ ដូចជា សៀម និង លាវ ជាដើម ។ ជំពូកទី ៧ សិក្សាអំពីការតែងកំណាព្យខ្មែរដែលប្រែចេញពីគម្ពីរភាសាបាលី និង ភាសាតៃ។

ភាគទី៣ ធ្វើការវិភាគទៅលើកាតព្វកិច្ចរបស់មនុស្សនៅពេលទៀបស្លាប់ តាមបែបបទឃើញជាក់ស្តែងក្នុងក្រាំង ជាពិសេសក្នុងពាក្យកាព្យតែងសរសេរឬក៏បកប្រែជាភាសាខ្មែរ ។ ជំពូកទី៨ ផ្ដោតធំទៅលើស្នាដៃកំណាព្យខ្មែរដែលជំរុញឲ្យអ្នកចាស់ទុំ ឬ ឈឺធ្ងន់ ឲ្យគន់គិតពិចារណាអំពី ៖ ១/ ការជៀសមិនផុតពីសេចក្តីស្លាប់, ២/ ដំណើរការពីមនុស្សរស់ទៅសាកសព, ៣/ ហេតុការដែលនឹងកើតឡើងបន្ទាប់អំពីមរណភាព ។ ជំពូកទី៩ សិក្សាទៅលើកាតព្វកិច្ចមួយផ្នែកទៀតរបស់មនុស្សជិតនឹងដាច់សង្ខារ គឺ ការលាបាបលាទោស និង ការផ្សងសច្ចាសូមសម្រេចដល់សម្បត្តិខ្ពង់ខ្ពស់តាមលទ្ធិពុទ្ធសាសនាសម័យនោះ ជាពិសេសការអធិដ្ឋានសូមសម្រេចដល់ពុទ្ធភូមិជាអវសាន ។