บ้านในไร่ มีครัวเรือนยึดการประกอบอาชีพทำการเกษตร สวนยางพารา สวน ปาล์ม ในช่วงฤดูฝนเป็นช่วงที่ขาดรายได้ และปลาเค็มเป็นอาหารที่หายาก ปราชญ์ ชุมชนจึงได้นำเอาองค์ความรู้ที่ได้รับจากศูนย์เรียนรู้ปลาเค็มฝังดินไร้แดด ตำบลม่วงกลวง อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง มาทดลองทำกับปลาน้ำจืดที่หา ได้ในท้องที่ของอำเภอละอุ่น เริ่มจากการลองผิดลองถูกจนประสบความสำเร็จ เมื่อการทดลองสำเร็จ และเป็นที่น่าพึงพอใจ จึงทำการขยายผลสู่ครัวเรือน โดยนางประไพพรรณ พรหมคง ผู้ริเริ่มทดลอง ได้ผันตัวเองมาเป็นวิทยากรในเรื่องนี้ เพราะอยากให้กลุ่มคนที่สนใจได้เข้ามาเรียนรู้ และนำความรู้ที่ได้ไปปรับใช้ ปัจจุบันได้มีการรวมกลุ่มสมาชิกเพื่อจัดตั้ง “กลุ่มปลาเค็ม ฝังทรายไร้แดด” จำนวน ๘ คน รายได้สมาชิกกลุ่มมีรายได้ประมาณ ๒,๐๐๐ - ๓,๐๐๐ บาท/เดือน ซึ่งปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จของกลุ่มปลาเค็มฝังทราย ไร้แดด ก็คือ การเข้ามาสนับสนุนของหน่วยงานต่าง ๆ ทำเพิ่มมูลค่าปลาในครัวเรือนที่มีอยู่ที่ใกล้เสีย สามารถสร้างรายได้ให้กับครัวเรือนได้ในช่วงฤดูฝน ทำการผลิตบน พื้นฐานความต้องการของคนในชุมชน พื้นที่ชุมชนเป็นที่ที่ห่างไกลจากทะเล ซึ่งการทำปลาเค็มฝังทรายเป็นอาหารที่ สามารถเก็บไว้ได้นาน
กระบวนการผลิตปลาเค็มฝังทรายไร้แดด มีวัตถุดิบหลักและขั้นตอนการทำดังนี้ คือ เกลือเม็ด , ทรายหยาบ , เชือก , กระสอบที่ผ่านน้ำได้ โดยเริ่มจากการนำเกลือเม็ดโรยลงบนกระสอบปุ๋ย โดยโรยเกลือตามความยาวขนาดของตัวปลา นำปลามาวางบนกระสอบปุ๋ยที่ได้โรยเกลือไว้แล้ว ให้นำเกลือโรยลงบนตัวปลาอีกครั้ง ทำการม้วนกระสอบปุ๋ยกับตัวปลาและเอาเชือกมัดให้แน่นอีกครั้ง จากนั้นนำปลาที่ม้วนแล้วมาฝังทราย และทำการนับวันตามน้ำหนักปลา เช่น ปลาทู ๓ วัน , ปลากุเลา ๔ - ๕ วัน , ปลาอินทรีย์ ๗ - ๑๐ วัน เมื่อครบกำหนดเวลาเอาปลาที่ฝังทรายมาล้าง ให้สะอาด ทั้งตัวปลาและในท้องปลา นำปลาที่ล้างสะอาดผูกเชือกแขวน โดยนำเอาด้านหัวปลาลงเพื่อต้องการให้น้ำที่อยู่ในตัวของปลาออกจากตัวปลา แขวนทิ้งไว้เป็นระยะเวลา ๓ วัน เมื่อครบกำหนดแล้ว ให้นำเอาปลาที่แขวนไว้ เข้าแช่ ในตู้เย็นเป็นระยะเวลา ๒ วัน เพื่อปรับกลิ่นแอมโมเนียออกจากตัวปลา เมื่อครบกำหนดนำปลาออกจากตู้เย็น วางไว้ใน อุณหภูมิห้อง เป็นระยะเวลา ๑ คืน เพื่อให้ปลาเค็มมีกลิ่นหอม และขั้นตอนสุดท้ายคือการนำปลาเค็มที่ได้ มาใส่ลงบรรจุภัณฑ์ตามความต้องการ
วิธีการรับประทานปลาเค็มฝังทรายได้แดด
วิธีที่ ๑ นำปลาเค็มฝังทรายมาล้างน้ำ หรือค้างน้ำ อย่างน้อย ๓๐ นาที
วิธีที่ ๒ นำปลาเค็มฝังทราย ที่เราจะทอดมาแช่น้ำเกลือผสมน้ำส้มสายชู ปริมาณ ๑ ช้อนโต๊ะ แล้วแช่ค้างไว้ประมาณ ๑๐ - ๑๕ นาที แล้วล้างน้ำออกให้สะอาดก่อนนำไปทอด
วิธีการทอดปลาเค็มฝังทราย ทอดโดยไฟปานกลาง ค่อนข้างไปทางอ่อน จนตัวปลาเหลืองสุกทั้ง ๒ ด้าน แล้วนำไปราดน้ำยำ ประกอบด้วย น้ำมะนาว , พริกสดซอย , หัวหอมแดง หรือจะทานแบบไม่ยำก็ได้
ตำแหน่งที่ตั้ง : ตั้งอยู่ ๕๓/๒ หมู่ ๑ บ้านในไร่ ตำบลบางพระเหนือ อำเภอละอุ่น จังหวัดระนอง
ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นางสาวพรศิริ ศิริเรศ
ข้อมูลอ้างอิง : https://ranong.cdd.go.th