แหล่งเรียนรู้ท้องถิ่น
“เกษตรผสมผสาน บ้านหัวดาน”
“เกษตรผสมผสาน บ้านหัวดาน” บ้านนางสาวคมขำ อุปคำ ตั้งอยู่ที่ 95 บ้านหัวดาน หมู่ที่ 8 ตำบลท้ายน้ำ อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร 66130 ผู้เป็นเจ้าของแหล่งเรียนรู้ทางด้านเกษตรผสมผสาน ภายในแหล่งเรียนรู้สามารถถ่ายทอดให้ความรู้กับผู้ที่สนใจได้ในหลายเรื่อง อาทิ น้ำหมักจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง การเลี้ยงสัตว์เศรษฐกิจ การเพาะเลี้ยงไก่ เพาะพันธุ์ไข่เชื้อไก่ การแปรรูปน้ำพริกข่าและการเพาะเลี้ยงปลาดุก
แหล่งเรียนรู้เกษตรผสมผสาน บ้านหัวดาน มีที่มาจากนางสาวคมขำ อุปคำ ทำงานในจังหวัดกรุงเทพมหานคร เกิดความเบื่อหน่ายในสังคมเมืองที่แสนวุ่นวาย ความรีบเร่งในการดำเนินชีวิต จึงเกิดความคิดอยากกลับมาใช้ชีวิตบ้านเกิดต่างจังหวัด อยากจะดำรงชีวิตอยู่ด้วยการพึ่งตัวเอง การใช้เงินให้น้อยที่สุดในการดำรงชีวิต เพราะที่ผ่านมาในชีวิตตั้งแต่เรียนจบมาก็พึ่งเงินเดือนจากบริษัทในการใช้ชีวิตมาตลอด จึงมีความคิดว่าถ้าอายุมากขึ้น แล้วบริษัทไม่จ้างหรือเลิกจ้าง ตัวเราเองจะทำอะไรเป็นบ้างกับการดำรงชีวิตที่เหลืออยู่
ความคิดในช่วงแรกก็คิดแค่เพียงทำเกษตรเพื่อเลี้ยงชีพ เมื่อกลับมาอยู่บ้านก็ได้มีโอกาสได้เข้าร่วมรับการอบรมในสถานที่ต่างๆ ทั้งการอบรมแบบให้ความรู้และการอบรมแบบลงพื้นที่จริง หลังจากได้รับความรู้ทั้งด้านทฤษฎีและทางปฏิบัติ จึงนำมาปรับใช้กับเกษตรภายในบ้านของตนเอง
การทำน้ำหมักจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง ใช้วัสดุดิบที่มีในครัวเรือนในการทำ ได้แก่ ผงชูรส น้ำปลา ไข่ เป็นส่วนผสมในการทำ ประโยชน์ของน้ำหมักจุลินทรีย์สังเคราะห์แสง คือ ช่วยปรับปรุงบำรุงดินให้อุดมสมบูรณ์ เร่งการเจริญเติบโต ทำให้พืชแข็งแรง โตเร็ว ทำให้รากพืชแข็งแรง และหาอาหารได้ดี ป้องกันโรคพืช
การเลี้ยงสัตว์เศรษฐกิจ เป็นการเลี้ยงสัตว์เพื่อเป็นการค้าหรือจำหน่ายเพื่อหารายได้ให้แก่ครอบครัวหรือเป็นอาชีพ เป็นทางเลือกหนึ่งถึงแม้สัตว์บางประเภทจะเป็นต้องลงทุนสูง แต่ผลผลิตที่ได้คุ้มค่า เป็นสัตว์ที่ผู้บริโภคบางกลุ่มนิยมเลี้ยง เต่าซูคาต้า มีการดูแลที่ง่าย มีความน่ารัก ใช้พื้นที่น้อย เติบโตค่อนข้างช้า เหมาะกับผู้ที่ชอบการดูในช่วงขนาดเล็ก
การเพาะเลี้ยงไก่ การเพาะพันธุ์ไข่เชื้อไก่ สายพันธุ์ที่เลี้ยง มีไก่ไข่พันธุ์ไวท์เลกฮอร์น ราคาดี มีความต้องการของท้องตลาด เลี้ยงง่าย ทำรายได้ดีให้กับครอบรัว ไก่สายพันธุ์นี้มีจุดเด่นคือขนสีขาว หงอนสีแดงสด มีความสวยงาม สามารถเลี้ยงปล่อยแบบไก่บ้านของไทย ให้ไข่เร็ว ไข่ดก ทั้งยังมีไข่เปลือกสีขาว แตกต่างจากไข่ไก่ทั่วไปที่ขายในท้องตลาด นอกจากนั้นยังเลี้ยงสายพันธุ์ไก่บ้านให้ผู้สนใจได้ศึกษาอีกด้วย
การแปรรูปน้ำพริกข่า
การแปรรูปน้ำพริกข่า สืบเนื่องจากภายในหมู่บ้านหัวดาน มีการประกอบอาชีพปลูกข่าเป็นจำนวนมากมีการส่งข่าสดขายพ่อค้าคนกลาง ตลาดภายในชุมชนและตลาดตามระแวกใกล้เคียง ได้ในราคาไม่สูง จึงคิดค้น หาวิธีเพิ่มมูลค่า แปรรูปให้กับข่าสด จึงเป็นการนำข่ามาทำน้ำพริก
การจัดจำหน่าย
เริ่มจากการทดลองขายในตลาดของชุมชน งานจัดแสดงสินค้า OTOP ในสถานที่ต่างๆ งานจัดแสดงสินค้าของดีเมืองพิจิตร กทม. ขายผ่านช่องทางออนไลน์ ผลตอบรับได้รับความนิยม จึงได้แจ้งจดขึ้นทะเบียนสินค้าทางพาณิชย์ ภายหลังได้รับโอกาสจากหน่วยงานต่างๆ และมหาวิทยานเรศวรเข้าช่วยปรับรูปลักษณ์ตัวผลิตภัณฑ์ให้ดีขึ้น ตัวผลิตภัณฑ์สร้างรายได้ดีให้กับครอบครัวอีกทางหนึ่ง
การเพาะเลี้ยงปลาดุก
การเพาะเลี้ยงปลาดุก ช่องทางสร้างรายได้ที่ดีให้กับครอบครัวอีกทางหนึ่ง เป็นอาชีพที่ดูเหมือนจะไม่มีอะไรมาก เลี้ยงง่าย แต่หากขาดความรู้ ความเข้าใจ ก็อาจเป็นเรื่องที่ยาก การเลี้ยงปลาดุกนั้นผู้เลี้ยงต้องมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับสายพันธุ์ปลา อาหาร เวลาการให้อาหาร พื้นที่เพาะเลี้ยง การเปลี่ยนถ่ายน้ำ ระยะเวลาในการจัดจำหน่ายได้ สำหรับผู้ที่สนใจเลี้ยง สามารถขอรับการศึกษาดูงานเพิ่มเติมได้
จากความคิดทำเพียงแค่เลี้ยงชีพ แต่สิ่งที่ทำกลับสามารถต่อยอดให้กับบุคคลทั่วไปหรือคนในชุมชนได้เลยเปิดโอกาสให้คนในชุมชนได้เข้ามาเรียนรู้การประกอบอาชีพของตนเอง
อ้างอิง
https://www.baanlaesuan.com/220332/garden-farm/farming-101/white-leghorn
ผู้ให้สัมภาษณ์ นางสาวคมขำ อุปคำ
ภาพ นางสาวสุชาวดี เศรษฐสุข
ผู้เขียน นางสาวสุชาวดี เศรษฐสุข