İnsanda Üreme, Büyüme ve Gelişme
Canlıların kendilerine benzer bireyler meydana getirmesine üreme denir.
Üreme sayesinde neslin devamı sağlanır.
Üreyemeyen canlılar yaşamlarını sürdürebilir, fakat yeni bireyler meydana getiremezler.
Üreme sayesinde kalıtsal bilgiler gelecek nesilllere aktarılır.
İnsanda üremeyi sağlayan yapı ve organlar
Erkek ve dişi üreme sistemi birbirinden farklıdır. Üreme faaliyetinin gerçekleşmesi için bu organların beraber çalışması gerekir.
Erkek Üreme Sistemi
1. Testis (Erbezi, Taşak): Erkeklerde iki testis bulunur. Burada sperm ve testosteron hormonu üretilir. Sperm hücrelerinin yaşayabilmesi için vücut dışında bulunur. Sperm ana hücreleri mayoz bölünme geçirir.
2. Salgı Bezleri: Spermlerin hareketini kolaylaştıran sıvı üretir.
3. Sperm Kanalı: Spermleri testislerden penise taşır.
4. Penis: Sperm ve idrarın dışarı atılmasını sağlar.
Penis ve testisler vücut dışarısındadır. Testislerdeki spermler
Dişi Üreme Sistemi
1. Yumurtalık: Dişilerde iki adet bulunur. Yumurtalıklar yumurta üretir. Burada yumurta ana hücreleri mayoz bölünme geçirir.
2. Yumurta kanalı: Yumurtalıklarda üretilen yumurta buradan döl yatağına iletilir. Döllenme yumurta kanalında olur.
3. Döl yatağı (Rahim, uterus): Zigotun yerleştiği ve gelişimini tamamladığı yerdir.
4. Vajina: Döl yatağı ile dış ortam arasındaki bağlantıyı sağlar. Spermlarin alınmasını sağlar.
Erkek üreme hücresi sperm, dişi üreme hücresi ise yumurtadır.
Sperm özellikleri
- Testislerde milyonlarca üretilir.
- Çok küçük ve hareketlidir.
- Sperm baş boyun ve kuyruk olmak üzere üç kısımdan oluşur.
- Sitoplazması azdır. (Hızlı hareket edebilmek için)
Yumurta özellikleri
- Yumurtalıkta bir dönemde bir tane üretilir.
- Büyük ve hareket etmesini sağlayan yapısı yoktur.
- Hücre zarı, sitoplazması ve çekirdeği bulunur.
- İçerisinde besin maddesi fazladır. (Zigot gelişerek belirli bir büyüklüğe gelinceye kadar buradaki besin kullanılır.)
- Dişi insan vücudundaki en büyük hücredir.
Döllenme ve Embriyonun gelişimi
Döl yatağına bırakılan milyonlarca sperm yumurta hücresine doğru zorlu bir yarışa başlar. Yumurtaya gelebilen sperm sayısı 500 civarındadır. Bunlardan sadece bir tanesi yumurta hücresi ile birleşerek döller.
Döllenmiş yumurtaya zigot denir. Zigot hızla mitoz bölünme geçirmeye başlar ve embriyo adını alır. Embriyo döl yatağına tutunur. Embriyonun gelişimi için gerekli olan besin ve oksijen anneden sağlanır. Anne ile embriyo plesenta ile birbirine bağlıdır.
Eğer yumurta hücresi sperm hücresi ile birleşmez ise döl yatağına gelir, burada bir miktar kanla dışarı atılır. Buna adet döngüsü denir.
- Embriyo ilk üç ayda çok hızlı gelişir.
- Bebek dünyaya geldiğinde boyu yaklaşık 50 cm, kütlesi 3-3.5 kg dır.
- Bebek 1 yaşına geldiğinde yaklaşık kütlesi 10 kg, boyu 75 cm olur.
Hamilelik süresince nelere dikkat edilmelidir?
- Sigara alkol ve uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıktan uzak durulmalıdır.
- Anne ve bebeğin gelişim doktor kontrolünde olmalıdır.
- Radyasyondan uzak durulmalıdır. Röntgen ve tomografi (X ışını vardır) filmi çektirilmemelidir.
- İlaç kullanımı doktor kontrolünde olmalıdır.
- Gebeliğin sağlıklı geçirilebilmesi için egzersiz yapılmalı ve dengeli beslenilmelidir.
- Mevsime uygun ve rahat kıyafetler giyilmelidir.
- Stresten uzak durulmalıdır.