Gelişim ile ilgili kavramlar
Büyüme: İnsanlarda boy ve kütle artışına denir. Büyüme anne karnında başlar ergenlikle sona erer.
Olgunlaşma: Vücudumuzdaki yapı ve organların belirli görevleri yapabilecek duruma gelmesidir. Yeni doğan bebek yürüyemez, kalemle yazı yazamaz. Bunları yapabilmek için olgunlaşması gereklidir.
Öğrenme: Bir davranışın gerçekleşmesi için olgunlaşmanın yanında öğrenmenin de gerçekleşmesi gerekir.
Gelişme: Büyüme, olgunlaşma ve öğrenme insanların gelişmesini sağlar.
İnsanların Gelişim Dönemleri
İnsanların gelişim dönemleri 5 kısımda incelenmektedir.
Bebeklik: 0-1 yaş dönemidir. Oturmayı ve yürümeyi öğrenir.
Çocukluk: 1-12 yaş arasındadır. Oyunlar oynar, iyi – kötü ayrımlarını yapabilir. Kasları gelişir. Cinsiyetinin farkına varır.
Ergenlik: 12-21 yaşları arasıdır.
İnsanın gelişim dönemlerinden biriside ergenlik dönemidir.
Ergenlik kızlarda 10-12, erkeklerde 13-14 yaşlarında başlamaktadır.
Yetişkinlik: 21-65 yaşaları arasıdır. İş ve eş seçimi yapılır.
Yaşlılık: 65-? Çabuk yorulur, bedensel faliyetleri bozulmaya başlar.
Not: Geişim dönemlerinin hızları aynı değildir. Gelişim dönemlerinde en hızlı dönem anne karnında olan dönemdir. Daha sonra bebeklik, ergenlik ve çocukluk dönemleri gelmektedir.
Ergenlik dönemini etkileyen faktörler
- Kalıtsal nedenler: Anne ve babadan gelen genler ergenlik dönemine geçişte de etkilidir.
- Beslenme: Ergenliğin normal başlaması için düzenli ve dengeli beslenilmelidir. Fazla karbonhidratla beslenen çocuklar ergenliğe daha geç yaşta girer. Besinlerdeki ilaç ve hormon kalıntısı da ergenliğe geçişi etkilemektedir.
- Sağlık: Çeşitli sağlık problemleri ergenliğe geçişi etkiler. Eşeysel bezlerin salgıladığı hormonların (Erkeklerde testosteron, kızlarda östrojen) yetersizliği durumları geç ergenliğe neden olabilir.
- İklim ve coğrafi koşullar: Sıcak iklimde ergenliğe giriş daha erken olmaktadır.
Erkeklerde görülenler
- Sakal ve bıyık çıkması
- Ses kalınlaşması
- Testislerin sperm üretmeye başlaması
- Erkek üreme organının olgunlaşması
- Göğüs kafesi ve omuzların gelişmesi
Kızlarda görülenler
- Göğüslerin belirginleşmesi
- Sesin incelmesi
- Yumurtalıklarda yumurta üretilmeye başlanması
- Adet görme
- Omuzlarda yuvarlaklaşma, kalçada yağlanma
Kızlarda ve Erkeklerde görülen ortak değişiklikler
- Boy ve kilo artışı
- Deride yağlanma
- Sivilce çıkması
- Koltuk altı ve cinsel bölgede kıllanma
- Ter salgısının artması
- Vücudun şekil kazanması
- Kasların gelişmesi
Ergenlikte Görülen Ruhsal Değişiklikler
- Kimlik arayışı: Toplumdaki yerini sorgulama, toplumda yer edinme isteği
- Bağımsızlık arayışı: Kendi başına hareket etme ve yalnız kalmak istemesi
- Duygusal dalgalanma: Hayal kurma, utangaçlık, öfkelenme artması. Gün içerisinde ani duygusal dalgalanma yaşanması
- İletişim kurma isteği: Arkadaş gurubu içerisinde dikkat çekme ve yer edinme isteği. İletiş kurmada zorluk çekilmesi.
- Zihinsel değişim: Hızlı okuyup anlama. Soyut kavramları anlayabilme.Bir konu üzerinde dikkatini toplayamama
Ergenlik Dönemini Sağlıklı Atlatmak İçin Yapılması Gerekenler
- Spor yapılmalı
- Çeşitli hobiler edinilmeli
- Arkadaş çevresine dikkat edilmeli
- Zararlı alışkanlıklardan uzak durulmalı
- Çevredeki insanlarla sağlıklı iletişim kurulmalı
- Ağır işlerden kaçınılmalı
- Herhangi bir problemle karşılaşıldığında ailede anne baba ile okulda rehber öğretmenle paylaşılmalı