Atlas นี้เป็นภาพ cross section ของ brainstem 14 sections (No. 0〜13) ไล่จากล่างขึ้นบน ตั้งแต่ spinal cord C1 ขึ้นไปถึง rostral midbrain (pons กับ midbrain อยู่ในหน้าที่ 2 ซึ่งทำรูปไว้แล้วแต่ยังไม่ได้เติมข้อมูลเลย เอาแค่รูปไปก่อนนะะ)
รู้สึกว่า neuroanatomy เป็นอะไรที่หนังสือแต่ละเล่มชอบเขียนบางอย่างไม่เหมือนกัน เข้าใจว่าต่างฝ่ายต่างยึดตามเปเป้อร์คนละอันกัน พอยิ่งเอาหลายเล่มมาเทียบกันละยิ่งงง 555 สุดท้ายก็คือเราพยายามอิงตามที่อาจารย์สอนให้มากที่สุดละกัน
มันจะมี structure บางอย่างที่อาจารย์พูดผ่าน ๆ แล้วเราหา reference ไม่เจอว่าจะวาดมันลงไปที่แต่ละ section ยังไง (บางอันหาใน Google ยังไม่เจอเลย...) ก็เลยไม่ได้วาดนะซอรี่ แต่คิดว่าไม่น่าสำคัญมาก // สอบเสร็จละ กลับมายืนยันว่าไม่สำคัญจริง ๆ 555
พยายามยึดตามหลักสูตรคณะแล้วแหละ แต่สุดท้ายก็ต้องใช้หลาย ref มายำรวมกันอยู่ดี ก็เลยอาจจะเกิดความเมาได้ ถ้าเจอตรงไหนผิดยังไงบอกเราได้เลยนะ
เขียน/วาดรูปประกอบโดยบิว 065 :D ขอบคุณเพื่อน ๆ SI129 หลายคนมากนะที่ช่วยรีวิว + แก้ไขข้อมูลก่อนเผยแพร่
ภาพ micrograph นำมาจากสไลด์ของอาจารย์และตำรา The Atlas of Brain and Spinal Cord (Chuncharunee, A.)
ไอเดียการทำ diagram มาจากหนังสือ Neuroanatomy Atlas ของ Haines แต่ปรับให้ตรงกับที่สอนในคณะมากขึ้น
หนังสือ 2 เล่มข้างบนใครอยากได้แบบเป็นเล่มลองไปดูที่เว็บของ pbforbooks น่าจะถูกสุดละมั้ง (เราไม่ได้ค่าสปอนเซอร์นะ 555)
ลองวาดมุมแปลก ๆ ดู โดยพยายามเทียบจาก atlas กับแอพ anatomy (อาจจะไม่ค่อยเป๊ะนะ 55) แปะไว้เผื่อมีประโยชน์
(1) Orientation: นี่คือ pterygopalatine fossa กับ nasal cavity ข้างซ้าย เป็น posterior view นะ
(2) Connections to surrounding regions: ช่องทางติดต่อกับโซนอื่น ๆ
(3) Nervous contents 1/2: Pterygopalatine ganglion
(4) Nervous contents 2/2: Maxillary nerve
Figure 1.1 Anterior Brainstem
CN III - XII งอกจาก brainstem
CN IV (trochlear n.) เป็นเส้นเดียวที่งอกด้าน posterior ของ brainstem
CN XI (accessory n.) มีทั้งส่วนที่งอกจาก brainstem (cranial root) และจาก spinal cord (spinal root)
CN I, II ไม่ได้งอกจาก brainstem
Figure 1.2 Posterior Brainstem
Cerebellar peduncles 3 อัน (ไฮไลท์สีเขียว) เชื่อม brainstem กับ cerebellum — ไฟเบอร์อะไรก็ตามที่จะเข้าออก cerebellum จะต้องผ่าน cerebellar peduncles
Superior cerebellar peduncle (brachium conjunctivum)
Middle cerebellar peduncle (brachium pontis)
Inferior cerebellar peduncle (ข้างในเป็น restiform body + juxtarestiform body)
ภาพทางขวา (Figure 2.1) มี 2 อย่างที่ควรสังเกตไว้
1. ระดับสูงต่ำของแต่ละนิวเคลียส
💥 = Nucleus สั้น ๆ แทบจะพบเฉพาะในระดับนั้น
💧 = Nucleus ยาว ๆ ทอดไปถึงระดับอื่นด้วย
MIDBRAIN (upper : ระดับ superior colliculus)
Edinger-Westphal nuc. (III) 💥
Oculomotor nuc. (III) 💥
MIDBRAIN (lower : ระดับ inferior colliculus)
Trochlear nuc. (IV) 💥
PONS (middle)
Motor nucleus of CN V 💥
Principal (main) sensory nucleus of CN V 💥
PONS (lower)
Abducens nuc. (VI) 💥
Facial nuc. (VII) 💥
Sup. salivatory nuc. (VII) 💥
Vestibular nuc. (VIII) : Sup.💥, Lat. 💥, Medial 💧
Nucleus solitarius (VII, IX, X) 💧
MEDULLA (upper)
Inf. salivatory nuc. (IX) 💥
Nucleus ambiguus (IX, X, (XI)) 💧
Nucleus solitarius (VII, IX, X) 💧
Vestibular nuc. (VIII) : Medial 💧, Inf. 💥
Cochlear nuc. (VIII) : Dorsal 💥, Ventral 💥
MEDULLA (middle - lower)
Hypoglossal nuc. (XII) 💧
Dorsal motor nucleus of CN X 💧
Nucleus ambiguus (IX, X, (XI)) 💧
Nucleus solitarius (VII, IX, X) 💧
Figure 2.1 Levels of Cranial Nerve Nuclei (CN III-XII)
Nuc. ยาว ๆ เรียงจากบนลงล่าง
Mesencephalic nuc. of CN V [upper midbrain 〜 middle pons]
Spinal trigeminal nuc. (Nuc. of spinal T. of CN V) [middle pons 〜 spinal cord C4]
Medial vestibular nuc. [lower pons 〜 middle medulla]
Nucleus solitarius [Pons ล่าง ๆ 〜 แทบตลอด medulla]
Nucleus ambiguus [แทบตลอด medulla]
Spinal accessory nuc. (CN XI) [Lower medulla 〜 spinal cord C5]
2. ตำแหน่งเชิง medial - lateral ของแต่ละนิวเคลียส (ว่าอยู่ค่อนไปทางกึ่งกลางหรือว่าอยู่ขอบ ๆ ของ brainstem)
Sulcus limitans (เส้นประสีชมพู) จะเป็นแนวคั่นระหว่าง motor (efferent) กับ sensory (afferent) nuclei สังเกตว่า :
นิวเคลียสที่มี component เป็น motor / efferent (แสดงด้วยสีโทนร้อน) มีแนวโน้มที่จะเรียงอยู่กลาง ๆ ของ brainstem
นิวเคลียสที่มี component เป็น sensory / afferent (แสดงด้วยสีโทนเย็น) มีแนวโน้มที่จะอยู่ขอบ ๆ
นิวเคลียสที่มี component เป็น visceral (พวก autonomic ทั้งหลาย : GVE, SVE, GVA, SVA) มักจะอยู่ใกล้ sulcus limitans กว่านิวเคลียสที่เป็น somatic (SSE, SSA, GSA)
จากภาพข้างบนดูแค่นี้ก่อน แล้วให้ลองสังเกตประเด็นเดียวกันนี้ตอนดูรูป cross section น่าจะทำให้จำง่ายขึ้นนะ มั้ง 55
ทำไมมันเรียงแบบนี้?
EMBRYO (NEURAL TUBE) — แนวโน้มการเรียงตัวพวกนี้เกิดขึ้นตั้งแต่สมัยเป็นเอ็มบริโอละ ตอนนั้น CNS ยังเป็น neural tube อยู่ โพรงข้างใน neural tube คือ neural canal แล้วร่อง sulcus limitans (ซึ่งเป็นรอยบากบน inner surface ของ neural canal ตามแนวยาวของ neural tube) จะเป็น "แนวแบ่ง" ระหว่างฝั่ง motor กับฝั่ง sensory ของ neural tube
ฝั่ง motor จะอยู่ ventral ต่อ sulcus limitans (➤ เป็น basal plate)
ฝั่ง sensory จะอยู่ dorsal ต่อ sulcus limitans (➤ เป็น alar plate)
นอกจากนี้ ตรงใกล้ ๆ รอยต่อระหว่างฝั่ง motor กับ sensory (ก็คือตรงที่ติดกับ sulcus limitans) จะพัฒนาไปทำหน้าที่เกี่ยวกับ visceral nervous system
SPINAL CORD — พอโตขึ้นเรื่อย ๆ neural tube ส่วน caudal ที่จะเจริญเป็น spinal cord จะยังคงลักษณะที่ว่า motor (GSE) = ventral (➤ ก็คือ ventral gray horn) กับ sensory (GSA) = dorsal (➤ ก็คือ dorsal gray horn) เอาไว้ แล้วตรงกลาง ๆ แถว central canal ซึ่งใกล้กับตำแหน่งที่เคยเป็น sulcus limitans ก็จะทำหน้าที่ใน visceral nervous system ตามนั้นเลย โดย visceral motor (GVE) ก็จะอยู่ไปทาง ventral กว่า (➤ ก็คือ lateral gray horn ซึ่งเป็น sym. + parasym.) และ visceral sensory (GVA) ก็อยู่ไปทาง dorsal กว่า (➤ ก็คือ secondary visceral gray หรือหนังสือบางเล่มจะใช้ชื่อว่า visceral afferent nucleus)
สังเกตว่า component ใน spinal cord จะเป็น general (ขึ้นด้วยตัว G) ทั้งหมดเลยนะ แต่ถ้าใน brainstem จะเริ่มมี special ด้วย
BRAINSTEM — Brainstem ส่วนนึงจะถูกแบะออกเพราะมี fourth ventricle เกิดขึ้น (ก็คือส่วน open part of medulla + pons) → พอถูกแบะออก sulcus limitans ก็เลยเคลื่อนออกจากแนวเดิมในสภาพที่ยังคั่นระหว่าง motor กับ sensory อยู่ → แต่คราวนี้ motor จะมาอยู่ medial ส่วน sensory ไปอยู่ lateral ต่อ sulcus limitans แทน
ตรง brainstem ส่วนที่ไม่มี fourth ventricle (spinal cord + closed part of medulla + midbrain) จะยังคงเป็น motor อยู่ ventral / sensory อยู่ dorsal ตามเดิม
ร่อง sulcus limitans ยังเห็นได้ชัดที่บริเวณ floor of fourth ventricle (เลื่อนขึ้นไปดู Figure 1.2 ขีดไว้ด้วยเส้นประสีชมพูเหมือนกัน; medial ต่อเส้นนั้นจะมี motor nuc. อยู่จริง ๆ เช่น dorsal motor nuc. of CN X กับ hypoglossal nuc. ส่วน lateral ต่อเส้นนั้นก็มี sensory nuc. เช่น vestibular nuclei ของ CN VIII ประมาณนี้) เดี๋ยวลองสังเกตเรื่องนี้อีกทีเวลาดูแต่ละ cross section นะ
ระวังว่าระดับที่สูงกว่า midbrain ขึ้นไปจะระบุตำแหน่ง sulcus limitans ไม่ได้ละ
แล้วก็ การเรียงตัวในรูป 2.1 จะไม่ถึงกับเป๊ะ เพราะ nucleus บางกลุ่มใน brainstem มันก็มีการ migrate ออกจากตำแหน่งเดิมด้วย
SSE : Special Somatic Efferent (สีแดง) → คุม eye m. (III, IV, VI) + tongue m. (XII)
"Special" เพราะกล้ามเนื้อของ eye และ tongue เป็นกล้ามเนื้อของหน้า
"Somatic" เพราะกล้ามเนื้อของ eye และ tongue เจริญมาจาก "somites" (occipital myotomes)
GVE : General Visceral Efferent (สีส้ม) → คุม parasympathetic (III, VII, IX, X)
SVE : Special Visceral Efferent (สีเหลือง) → คุม m. of mastication (V) + m. of facial expression (VII) + m. of pharynx (IX, X) + SCM & trapezius (XI)
"Visceral" เพราะกล้ามเนื้อพวกนี้เจริญมาจาก mesoderm ของ pharyngeal arches
SVA, GVA (สีฟ้าอ่อน) → Nucleus solitarius รับรส (VII, IX, X) + รับ afferent จาก viscera (IX, X)
SSA : Special Somatic Afferent (สีฟ้า) → รับ auditory กับ vestibular sensation (VIII)
GSA : General Somatic Afferent (สีน้ำเงิน) → รับ sensory หลายอย่างจากหน้า (V)
NOTE: ดังนั้น GSE เป็น component เดียวที่ไม่เจอใน cranial nerves (แต่มีอยู่ใน spinal nerves)
สีในรูป
Tract จะระบายด้วยสีเทา — ก็คือเรายึดตามสีที่เห็นจาก myelin stain ดังนั้น tract ซึ่งเป็น white matter (คือมี myelin sheath หุ้ม) จะถูกย้อมเข้ม เวลาดูสไลด์จริงก็จะเห็นเป็นสีเทาเข้ม/ดำ แต่ในที่นี้เราจะใช้เทาอ่อน เพราะเทาเข้มมันจะเลเบลยาก
Nucleus ของ cranial nerve ทั้งหมดจะใช้สีตาม component — เช่น SSE สีแดงเข้ม SSA สีฟ้า ฯลฯ (ดูได้จากรูปแรกสุด) แล้วจะเป็นสีเดียวกันไปตลอดทุกรูป ในสไลด์จริง nucleus พวกนี้จะเห็นเป็นสีขาว ๆ หรือเทาอ่อน เพราะว่าพวกมันเป็นกระจุกของ cell body จึงไม่มี myelin
บางรูปจะใช้สีพิเศษเพื่อแสดงการไขว้กันของ tract แล้วก็บาง tract ที่น่าสนใจจะถูกตัดเส้นเอาไว้ จะได้ติดตามจาก section นึงไปอีก section นึงได้ง่ายขึ้น
ไฮไลท์ตัวหนังสือ + สัญลักษณ์
สำหรับในแต่ละ cross section หนึ่ง ๆ :
Structure ที่จะเห็นแค่ใน section นั้น จะไฮไลท์ชื่อด้วยสีเหลืองส้ม + ตรงคำอธิบายจะมีเครื่องหมาย 🟨
Structure ที่ "เริ่มโผล่มา" ใน section นั้น (และอยู่ต่อให้เห็นในอีกหลาย section ถัด ๆ ไป) จะไฮไลท์ชื่อด้วยสีเขียว + ตรงคำอธิบายจะมีเครื่องหมาย 🟩
Structure ที่ "โผล่มาเป็นครั้งสุดท้าย" ใน section นั้น ๆ (section ถัดไปจะไม่เห็นละ) จะไฮไลท์ชื่อด้วยสีแดง แล้วตรงคำอธิบายจะมีเครื่องหมาย 🟥
อะไรที่เกี่ยวกับการ iden จะใช้สัญลักษณ์ 🔍
แอตลาสส่วนนี้เราตั้งให้เป็นเน้นการ iden นะ แต่ว่าจะพยายามแทรกเนื้อหา anatomy, physiology ที่เกี่ยวข้องไว้คร่าว ๆ อยู่ตรงสัญลักษณ์ 📌
เชื่อมโยง structure ภายใน cross section กับ surface structure ในรูป Figures 1.1 กับ 1.2 = 👁🗨
❗ = structure ที่เราคิดว่าควรสนใจ
รู้ได้ไงว่าเป็น section นี้
🔍 ภาพนี้เป็น section ของ C1 spinal cord สังเกตว่า white column ข้างหลังมี POSTERIOR INTERMEDIATE SULCUS คั่นระหว่าง FASCICULUS GRACILIS กับ FASCICULUS CUNEATUS แสดงว่าอยู่สูงกว่า T6 — จากนั้นเห็นว่าไม่มี lateral gray horn แสดงว่าไม่ใช่ระดับที่มี sympathetic (T1〜L2) หรือ parasympathetic (S2〜S4) แล้วก็ไม่เห็น lateral extension ด้วย แสดงว่าไม่ใช่ระดับของ brachial plexus (C5〜T1) ก็จะพอรู้ได้ว่าเป็น C บน ๆ ละ
🔍 หรือจะดูรูปร่างก็ได้ อันนี้ spinal cord ค่อนข้างกลม ถ้าเป็น C ล่าง ๆ ภาพ cross section จะเป็นทรงรี ๆ กว่านี้
🔍 นอกจากนี้จะเห็น processus reticularis ด้วย (แปลว่า reticular process "ตาข่ายที่ยื่นออกมา") มันเป็นกลุ่มของนิวรอน (ขาว ๆ) กระจายตัวปนกับไฟเบอร์ (ดำ ๆ) จนเห็นเป็นเหมือนตาข่ายงอกออกจากด้านข้างของ gray matter ซึ่งเราจะเห็นมันต่อเนื่องไปใน medulla ด้วย หนังสือภาควิชานับว่ามันเป็นส่วนนึงของ reticular formation — เราจะพบ reticular formation ได้ตลอดความยาวของ brainstem เลย
SPINAL TRIGEMINAL NUCLEUS (V, VII, IX, X; GVA) ❗❗ + SPINAL TRIGEMINAL TRACT ❗❗
ทอดจาก pons ลงมาถึง spinal cord ประมาณ C3〜C4
🔍 ใน upper C spinal cord นี้ SPINAL TRIGEMINAL NUC. & T. จะอยู่ในตำแหน่งที่ปน ๆ ไปกับ substantia gelatinosa กับ Lissauer T. (= dorsolateral T. of Lissauer)
📌 NOTE: ใน section ที่สูงขึ้นกว่านี้ ตำแหน่งที่เคยเป็นของ substantia gelatinosa ก็จะกลายเป็น spinal trigeminal nuc. ไป — สิ่งที่น่าสนใจคือ gray matter ทั้ง 2 กลุ่มนี้มีหน้าตาคล้ายกัน ซึ่งก็สอดคล้องกับการที่มันทำงานคล้ายกันด้วย ก็คือ ทั้ง substantia gelatinosa และ spinal trigeminal nuc. ล้วนช่วยถ่ายทอด pain & temp. ต่างกันแค่ว่า substantia gelatinosa รับสัญญาณจาก body ในขณะที่ spinal trigeminal nuc. รับจาก face + บางตำแหน่งของ head
SPINAL ACCESSORY NUCLEUS (XI; SVE) ❗❗
อยู่ในระดับ C1〜C5/C6 และอาจเห็นได้ตรงรอยต่อระหว่าง spinal cord กับ medulla
🔍 ไอเดนได้ จะเห็นเป็นขยุ้มสีขาว ๆ ตรงขอบ lateral ของ anterior gray horn ตามรูป
🔍 ถ้าจะไอเดนควรดูในระดับ C1〜C3 เพราะว่าถ้าเป็น C4〜 ตรง anterior horn จะมี lateral extension ยื่นออกมาเพื่อฟอร์มเป็น brachial plexus ทำให้ SPINAL ACCESSORY NUC. ปนไปกับนิวเคลียสของ lateral group of anterior horn
📌 นิวเคลียสนี้จะให้ไฟเบอร์ออกมาเป็น spinal part ของ accessory n. (CN XI) ซึ่งจะวิ่งขึ้นจนผ่าน foramen magnum ไปรวมกับ cranial part (= bulbar part) ที่ออกมาจาก nucleus ambiguus ใน medulla (ไม่อยู่ใน cross section นี้) พอรวมแล้วจะวิ่งออกจากกะโหลกผ่านลงมาทาง jugular foramen ออกมาได้แปบเดียว spinal part กับ cranial part ก็จะแยกจากกันอีกครั้ง ซึ่งพอแยกแล้ว :
Spinal part จะวิ่งไปเลี้ยงกล้ามเนื้อ 2 มัด : Trapezius M. + Sternocleidomastoid M.
Cranial part จะไปรวมตัวกับ vagus n. (CN X) แล้ววิ่งไปเลี้ยง m. ตามที่ vagus n. ควรจะไป (m. ของ pharynx, larynx, palate) บางแหล่งจะเจาะจงว่า cranial part นี้จะช่วยฟอร์มเป็น recurrent laryngeal n. ไปเลี้ยง intrinsic m. of larynx (ยกเว้น cricothyroid ที่เลี้ยงโดย external br. of sup. laryngeal n.)
NOTE: หนังสือบางเล่มจะถือซะว่า cranial part ของ accessory เป็นส่วนนึงของ vagus n. ไปเลย (แต่สไลด์อาจารย์ไม่ได้นับรวมกันนะ) แล้วถือว่า spinal part เป็น accessory n. ที่แท้จริง
🟥 LATERAL CORTICOSPINAL T. [ตัดเส้นสีม่วง] ❗❗
🔍 เป็นก้อนใหญ่ ๆ สีดำ ๆ อยู่ anterior ต่อ posterior horn
🔍 ใน section ถัดไปมันจะวิ่งมาไขว้กันข้างหน้าละ
ANTEROLATERAL SYSTEM [ตัดเส้นสีน้ำเงิน] ❗❗
เพื่อให้ง่ายต่อการ label ทั้ง atlas นี้จะเรียก ascending tracts พวกที่อยู่ตรง anterior + lateral white matter รวมกันเป็น ANTEROLATERAL SYSTEM (ALS) ไปเลยนะ [ตัดเส้นสีน้ำเงิน] ซึ่งก็ประกอบด้วยพวก anterior spinothalamic T. + lateral spinothalamic T. + spinotectal T. + spinoreticular T. มันปน ๆ กันแยกจากกันไม่ออกอะ (แต่ที่ควรสนใจเป็นพิเศษคือ lateral spinothalamic T. ที่นำ pain & temperature)
NOTE: หนังสือบางเล่มอาจจะใช้ชื่อ spinal lemniscus แทน ALS
NOTE: Tract ย่อย ๆ อย่าง vestibulospinal T., medial (pontine) reticulospinal T., tectospinal T. พวกนี้เราเจอว่าหนังสือแต่ละเล่มระบุตำแหน่งไว้ไม่ค่อยตรงกัน เห็นมาหลายแบบมาก 55 รูปข้างล่างวาดตำแหน่งตามรูปในหนังสือของ Haines นะ (มีภาพอยู่ในสไลด์ Brainstem Descending Pathway ของ อ. สมพล)
Medulla เชื่อมต่อกับ spinal cord แถว ๆ foramen magnum
โพรง — ข้างในจุ CSF
ครึ่งล่างของ medulla จะยังมีโพรง central canal อยู่ตรงกลาง เลยเรียกว่าเป็น closed part — ส่วนครึ่งบน central canal จะขยายเป็น cavity ของ fourth ventricle ก็เลยเรียกว่าเป็น open part ที่เป็น open เพราะว่า fourth ventricle ไม่ได้ถูกล้อมอยู่ใจกลางเนื้อของ medulla แต่ว่าอยู่ระหว่าง medulla กับ cerebellum ก็คือถ้าเราหยิบ cerebellum ที่แปะอยู่ด้านหลัง brainstem ออก ก็จะเห็น floor of fourth ventricle ซึ่งเป็น posterior surface ของ upper half ของ medulla
ปุ่มนูน / รอยนูน — เกิดขึ้นเพราะว่าข้างในมีอะไรสักอย่างอยู่
ด้านหน้า
Pyramids (ข้างในมี corticospinal fibers)
olives (ข้างในมี inferior olivary nuclei)
สังเกตว่า olive จะพบที่ตอนบน ๆ ของ medulla แต่ pyramid จะยาวลงมามากกว่า
ด้านหลัง : closed part — เรียงจาก medial ไป lateral :
Gracile tubercle (ข้างในมี nucleus gracilis + fasciculus gracilis)
Cuneate tubercle (ข้างในมี nucleus cuneatus + fasciculus cuneatus)
Tuberculum cinereum (= trigeminal tubercle) (ข้างในมี spinal trigeminal tract & nucleus)
ด้านหลัง : open part — เรียงจาก medial ไป lateral :
Hypoglossal trigone (ข้างในมี hypoglossal nucleus)
Vagal trigone (ข้างในมี dorsal motor nucleus of vagus n. + อาจนับรวม nucleus solitarius ที่อยู่ lateral กว่า)
Textbook ของ Carpenter เขียนว่า sulcus limitans (ซึ่งจะเห็นไม่ค่อยชัด) พาดผ่าน vagal trigone ดังนั้นจึงเป็นแนวที่แยก efferent nucleus (dorsal nuc. of vagus n.) ไว้ medial และแยก afferent nucleus (nuc. solitarius) ไว้ lateral
ร่อง
ด้านหน้า
ร่องตรงกลาง = anterior median fissure → ร่องนี้วิ่งต่อเนื่องขึ้นมาจากร่องชื่อเดียวกันของ spinal cord พอวิ่งถึงขอบล่างของ medulla จะถูกขัดจังหวะ 1 ครั้ง เพราะว่ามี decussation of pyramids พาดทับ แล้วก็วิ่งขึ้นต่อจนไปชนกับ inferior pontine sulcus
ร่องระหว่าง pyramid กับ olive = pre-olivary sulcus (= anterolateral sulcus) → มี CN XII งอกออกมา
ร่องที่อยู่ posterior ต่อ olive = post-olivary sulcus → มี CN IX, X, XI (cranial root) งอกออกมา แล้ว posterior ต่อร่องนี้จะมี inferior cerebellar peduncles เป็นทางเชื่อม medulla กับ cerebellum
ด้านหลัง
ร่องตรงกลาง = posterior medial sulcus → ต่อเนื่องกับร่องชื่อเดียวกันของ spinal cord
Cranial Nerves
CN IX, X, XI, XII
ข้อสังเกตทั่วไป
🔍 อาจารย์บอกว่า ส่วนสีขาว ๆ จะเหมือนคนถือไม้ปิงปอง 55
🔍 Lateral & anterior white columns ที่ต่อมาจาก spinal cord (ซึ่งมี anterolateral system, medial tectospinal T., MLF, spinocerebellar T. ฯลฯ) จะยังอยู่ใกล้เคียงตำแหน่งเดิม
🟩 NUCLEUS GRACILIS ❗❗ + 🟩 NUCLEUS CUNEATUS ❗❗
🔍 โผล่ขึ้นมาใน posterior white column ดูไม่ยาก ทั้ง 2 นิวเคลียสจะเห็นเป็นขยุ้มสีขาวที่งอกออกจาก CENTRAL GRAY (central gray คือ gray matter ที่อยู่รอบ ๆ central canal)
NUC. GRACILIS (หัวของคนถือไม้ปิงปอง) จะอยู่หลัง ๆ กินพื้นที่ของ FASCICULUS GRACILIS
NUC. CUNEATUS (ไหล่ของคนถือไม้ปิงปอง) จะอยู่ใกล้ ๆ กับ CENTRAL GRAY ตรงกลางมากกว่า
📌 ทั้ง 2 nuclei รับสัญญาณที่เป็น proprioception + discriminative touch + vibration ที่ส่งขึ้นมาตาม fasciculus gracilis กับ fasciculus cuneatus จากนั้น 2 nuclei นี้จะให้ไฟเบอร์ออกมาไขว้กัน ซึ่งเดี๋ยวจะพูดถึงอีกทีใน section 3
🟩 SUPRASPINAL NUCLEUS
🔍 เห็นเป็นขยุ้มขาว ๆ (ขาของคนถือไม้ปิงปอง) อยู่ในตำแหน่งที่เคยเป็น anterior horn ก็คือค่อนมาข้างหน้า อยู่ anteromedial ต่อ SPINAL ACCESSORY NUC.
📌 มันเป็น nucleus กลุ่ม ventromedial group ของ anterior horn อะ (ดูสไลด์ spinal cord) แต่พอมาอยู่ในระดับ spino-medullary junction ขึ้นไป เราก็จะเรียกมันว่า SUPRASPINAL NUC. ซึ่งจะให้กำเนิด ventral nerve root ของ C1 spinal nerve
🟩 DECUSSATION of PYRAMIDS (= MOTOR DECUSSATION) ❗❗
🔍 เป็นการไขว้กันของ lateral corticospinal T. [ลูกศรสีม่วง] จะเป็นสีดำเข้มพาดเป็นรูปตัว V หรือรูป ❤ การไขว้นี้ทำให้ gray matter ของ anterior gray horn ของ spinal cord ถูกตัดขาดออกจาก gray matter ที่อยู่รอบ central canal (ซึ่งเรียกว่า CENTRAL GRAY) ดังนั้น "ส่วนที่เหลืออยู่" ของ anterior gray horn (ซึ่งก็คือ SPINAL ACCESSORY NUC. + SUPRASPINAL NUC.) จะกลายเป็นเกาะสีขาว ๆ ลอยอยู่
👁🗨 DECUSSATION of PYRAMIDS จะเห็นได้จากด้านนอกที่ด้าน anterior ของ caudal medulla เราจะเห็นว่าร่อง anterior median fissure มีอะไรสักอย่างมาไขว้ทับ (Figure 1.1)
📌 Corticospinal T. วิ่งลงมาจากข้างบน ไฟเบอร์ส่วนใหญ่จะไขว้ข้ามแนวกลางจากหน้าไปหลัง ตามลูกศรในรูป ไฟเบอร์กลุ่มนี้จะกลายไปเป็น lateral corticospinal tract ที่เห็นใน section ที่แล้ว การไขว้กันนี้เรียกว่า DECUSSATION of PYRAMIDS (= MOTOR DECUSSATION) [ตัดเส้นสีม่วง] ไฟเบอร์ส่วนที่ไม่ไขว้ก็จะอยู่ด้านหน้าเป็น ANTERIOR CORTICOSPINAL T. ต่อไป
ในตำแหน่งนี้คือการไขว้กันของไฟเบอร์ที่จะไปเลี้ยงกล้ามเนื้อของขา สำหรับกล้ามเนื้อแขนจะไขว้กันในระดับสูงกว่านี้ (section ถัดไป)
🟩 BRAINSTEM RETICULAR FORMATION ❗
🔍 RETICULAR FORMATION เป็นอะไรที่อาจจะเห็นได้ก่อน section นี้ (หนังสือภาควิชาบอกว่า processus reticularis ที่เห็นใน cervical spinal cord ก็เป็นส่วนนึงของ RETICULAR FORMATION แต่ textbook บางเล่มก็จะนับเฉพาะตั้งแต่ medulla ถึง midbrain; เลื่อนไปดูภาพ Section 0) ยังไงก็เถอะ สรุปว่า reticular formation ของ brainstem จะเริ่มเห็นชัดในระดับเหนือ decussation of pyramids ก็คือจะเห็นเป็นตาข่ายขาว ๆ แผ่ออกจากรอบ ๆ CENTRAL GRAY
📌 Reticular formation มันมีความ abstract เล็กน้อย 55 ต่างจากนิวเคลียสอื่นตรงที่มันไม่ได้เป็นกลุ่มก้อนที่ตายตัว textbook ก็จะให้คำนิยามประมาณว่ามันเป็นบริเวณใจกลางของ brainstem ที่มีลักษณะเป็นการรวมกลุ่มของ neuron หลายขนาด เรียงตัวกระจาย ๆ + ปนไปกับเครือข่ายของไฟเบอร์ที่เชื่อมไปมา นอกจากนี้ ภายในไอ้ reticular formation เนี่ยมันจะมีบางบริเวณที่มีคนมาเห็นว่ามีเซลล์ที่โครงสร้างคล้าย ๆ กัน หรือทำงานคล้าย ๆ กันอยู่ใกล้ ๆ กัน ก็จะมีการตั้งชื่อบริเวณนั้นเป็น subdivision ของ reticular formation ไว้
🟥 SPINAL ACCESSORY NUCLEUS + 🟥 SUPRASPINAL NUCLEUS
กำลังจะหมดไป หรืออาจจะหมดไปแล้วตั้งแต่ section นี้ก็ได้
🟥 DECUSSATION of PYRAMIDS + 🟥 ANTERIOR CORTICOSPINAL TRACT
ใน section หน้าจะเป็นระดับก่อนที่ corticospinal fibers/tract จะลงมาไขว้กันเป็น DECUSSATION of PYRAMIDS
🟩 SENSORY DECUSSATION ❗❗ + 🟩 INTERNAL ARCUATE FIBERS ❗
🔍 SENSORY DECUSSATION เป็นแถบดำ ๆ รูปทรงประมาณ ▼ หรือ ◆ (มักจะแคบกว่า motor decussation) อยู่ในแนว median ระหว่าง CENTRAL GRAY กับ PYRAMID
🔍 INTERNAL ARCUATE FIBERS เป็นเส้นดำ ๆ ที่เห็นวิ่งเข้าไปหา SENSORY DECUSSAION
📌 ไฟเบอร์ที่รับ proprioception + discriminative touch + vibration มาจากร่างกายจะวิ่งใน FASCICULUS GRACILIS (ถ้าเข้า spinal cord มาในระดับต่ำกว่า T6) กับ FASCICULUS CUNEATUS (ระดับ T6 ขึ้นไป) แล้วมา synapse ที่ NUCLEUS GRACILIS & NUCLEUS CUNEATUS ตามลำดับ
จากนั้นทั้ง 2 nuclei จะให้ไฟเบอร์ออกมา เรียกว่า INTERNAL ARCUATE FIBERS ได้ชื่อนี้เพราะว่ามันจะเลี้ยวตามขอบของ CENTRAL GRAY แล้วมาไขว้กันข้าม midline เกิดเป็น SENSORY DECUSSATION (หรือ decussation of medial lemniscus) พอไขว้กันแล้วก็จะวิ่งขึ้น rostral ในฐานะ medial lemniscus (เลเบลใน section ถัดไป)
🔍 ใน section นี้จะระบาย NUC. GRACILIS [สีม่วง] & NUC. CUNEATUS [สีเขียว] ให้เห็นการไขว้กันของไฟเบอร์ จะเห็นว่าไฟเบอร์ที่ออกจาก NUC. GRACILIS (นำ proprioception จากล่าง ๆ ของร่างกาย) จะเลี้ยวมาไขว้ทางหน้า ๆ แต่ไฟเบอร์จาก NUC. CUNEATUS (นำ proprioception จากบน ๆ ของร่างกาย) จะไขว้กันด้านหลังกว่า → Somatotopic pattern
► ดูเพิ่มด้านล่างในหัวข้อ WIRING PATTERN 1
🟩 ACCESSORY CUNEATE NUCLEUS (= LATERAL CUNEATE NUCLEUS) ❗❗
🔍 เริ่มโผล่มาให้เห็นได้ใน sections 3-4 นี้ แต่อาจจะยังไม่ชัดมาก มันเป็นนิวเคลียสที่อยู่ทาง postero-lateral ต่อ NUCLEUS CUNEATUS และอยู่ในระดับที่ rostral กว่า NUCLEUS CUNEATUS เล็กน้อย (สังเกตว่า NUCLEUS CUNEATUS โผล่มาตั้งแต่ section 1 แล้ว)
📌 ไฟเบอร์บางส่วนจาก FASCICULUS CUNEATUS จะมา terminate ที่ ACCESSORY (LATERAL) CUNEATE NUCLEUS นี้ — ⚠️ แต่ ACCESSORY CUNEATE NUCLEUS ไม่ได้ให้ไฟเบอร์มาครอสที่ sensory decussation เพื่อฟอร์มเป็น medial lemniscus นะ (ในรูปเลยไม่ได้ลงสีไว้) — มันจะให้ไฟเบอร์ผ่าน restiform body ของ inferior cerebellar peduncle เข้าไปยัง cerebellum ข้างเดียวกัน เรียกว่า dorsal external arcuate fibers (= cuneocerebellar tract) ทำหน้าที่นำ unconscious proprioception จาก upper limb ข้างเดียวกันมาที่ cerebellum
► ถ้างงให้ไปดู WIRING PATTERN 1
🟩 MEDIAL ACCESSORY OLIVARY NUCLEUS (เป็นส่วนแรกที่โผล่มาของแก๊ง INFERIOR OLIVARY NUCLEAR COMPLEX)
🔍 ปื้นขาว ๆ ยาว ๆ อยู่หลังต่อ pyramid ไอเดนง่าย
📌 Inferior olivary nuclear complex (หรือมักเรียกไปเลยว่า inferior olivary nucleus) ประกอบขึ้นจากนิวเคลียส 3 กลุ่ม
MEDIAL ACCESSORY OLIVARY NUC. — อันเล็ก ๆ เริ่มพบใน section นี้ (✔️)
MAIN INFERIOR OLIVARY NUC. — เป็นอันที่ใหญ่สุด อาจจะเริ่มเห็นได้ แต่ไม่ได้วาดเอาไว้ (✔️ / ❌)
DORSAL ACCESSORY OLIVARY NUC. — อันเล็ก ๆ จะอยู่สูงขึ้นไปอีก ยังไม่เห็น (❌)
🟩 ARCUATE NUCLEUS ❗
อธิบายละเอียดขึ้นใน section ถัดไป
🔍 เห็นเป็นหย่อมสีขาว ๆ ทางด้านหน้าต่อ corticospinal tract (pyramid)
🟩 CORTICOSPINAL T. ❗❗
ตรงนี้แค่จะชี้ให้เห็นว่าไฟเบอร์ของ corticospinal tract รวมกันอยู่ตรง pyramid ก่อนที่จะแยกเป็น lateral กับ anterior corticospinal tracts ในระดับที่ต่ำลงไป การที่มันอยู่ตรง pyramid ก็เลยมีการเรียก CORTICOSPINAL T. (รวมกับ corticobulbar T.) ว่า PYRAMIDAL T. ด้วย
ไฟเบอร์ที่ขึ้นมาตาม fasciculus gracilis [เส้นสีม่วง]
นำ proprioception มาจากระดับ T7 ลงไป
พอมาถึง medulla แล้วจะ synapse กับเซลล์ใน nucleus gracilis [สีม่วง]
นิวรอนใน nucleus gracilis ให้ไฟเบอร์ข้ามแนวกลาง ไปอยู่ใน medial lemniscus (ซีก ventral)
วิ่งขึ้นไปสู่ ventral posterolateral nucleus of thalamus
ไฟเบอร์ที่ขึ้นมาตาม fasciculus cuneatus [เส้นสีเขียว]
รับ proprioception มาจากระดับ C1〜T6
Synapse ที่ nucleus cuneatus [สีเขียว]
นิวรอนใน nucleus cuneatus ให้ไฟเบอร์ข้ามแนวกลาง ไปอยู่ใน medial lemniscus (ซีก posterior)
วิ่งขึ้นไปสู่ ventral posterolateral nucleus of thalamus
ไฟเบอร์ที่ขึ้นมาตาม fasciculus cuneatus [เส้นสีเหลือง]
รับ proprioception แบบ non-conscious มาจาก upper limb
ไฟเบอร์วิ่งเข้ามาใน spinal cord ที่ระดับตั้งแต่ C7 แล้วขึ้นมาทาง fasciculus cuneatus เช่นเดียวกับเส้นสีเขียว แต่จะอยู่ superficial กว่า
Synapse ที่ accessory (lateral) cuneate nucleus
ซึ่งจะให้ไฟเบอร์ (cuneocerebellar fiber/tract) วิ่งขึ้น ผ่าน inferior cerebellar peduncle (ICP) ไปยัง cerebellum
ไฟเบอร์ที่ขึ้นมาตาม dorsal spinocerebellar T. [เส้นสีแดง]
ทำหน้าที่เทียบเท่าเส้นสีเหลือง คือรับ proprioception แบบ non-conscious แต่มาจากระดับที่ต่ำกว่า
ถ้าไฟเบอร์เข้ามาในไขสันหลังในระดับที่มี nucleus dorsalis (of Clarke) ซึ่งก็คือประมาณ C8〜L3
มันก็จะมา synapse กับ nucleus dorsalis แล้ววิ่งขึ้นใน dorsal spinocerebellar T.
ผ่าน inferior cerebellar peduncle (ICP) ไปยัง cerebellum
ถ้าไฟเบอร์เข้ามาในระดับต่ำกว่าที่มี nucleus dorsalis
ก็จะวิ่งขึ้นใน fasciculus gracilis ก่อน จนกว่าจะเจอ nucleus dorsalis ก็ค่อยไป synapse
ไฟเบอร์ที่ขึ้นมาตาม ventral spinocerebellar T. ไม่ได้วาดไว้เพราะว่ามันจะตีกัน เส้นนี้มันจะไม่ได้เข้า cerebellum ทาง ICP เหมือนเส้นแดงกับเหลือง แต่จะวิ่งสูงขึ้นไปอีก แล้วไปเข้า cerebellum ทาง superior cerebellar peduncle
🟩 MAIN INFERIOR OLIVARY NUCLEUS ❗❗ (เป็นส่วนที่สองที่โผล่มาของแก๊ง INFERIOR OLIVARY NUCLEAR COMPLEX)
🔍 ขยุกขยุยเหมือนลำไส้ เป็นสิ่งที่ดูง่ายสุดแล้วในการที่จะบอกว่าสิ่งที่เห็นอยู่คือ medulla เพียงแต่ว่ามันจะเพิ่งมาพบใน section นี้ ซึ่งก็อยู่จะครึ่งบนของ medulla แล้ว
📌 Inferior olivary nuclear complex (หรือมักเรียกไปเลยว่า inferior olivary nucleus) ประกอบขึ้นจากนิวเคลียส 3 กลุ่ม
MEDIAL ACCESSORY OLIVARY NUC. — อันเล็ก ๆ พบมาตั้งแต่ section ที่แล้ว (✔️)
MAIN INFERIOR OLIVARY NUC. — เป็นอันที่ใหญ่สุด พบใน section นี้ (✔️)
DORSAL ACCESSORY OLIVARY NUC. — อันเล็ก ๆ อาจจะเริ่มเห็นบ้างแล้วก็ได้ แต่ไม่ได้วาดเอาไว้ในรูป (✔️ / ❌)
🟩 OLIVO-CEREBELLAR FIBERS + 🟩 CEREBELLO-OLIVARY FIBERS
🔍 พุ่งเข้าออก INFERIOR OLIVARY NUC. ตามที่เห็นในรูป
📌 นำสัญญาณไปมาระหว่าง INFERIOR OLIVARY NUC. กับ CEREBELLUM ฝั่งตรงข้าม (ผ่าน ICP)
🟩 CENTRAL TEGMENTAL TRACT ❗
🔍 มียาวไปถึง midbrain เลย แต่ตำแหน่งมันจะเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ รอตามดูนะ ในระดับ medulla จะอยู่ขอบ ๆ INFERIOR OLIVARY NUC. ซึ่งยังเห็นไม่ชัด เดี๋ยวชัดขึ้นใน midbrain
📌 (อิงจากสไลด์ อ. ถาวรชัยนะ) เป็นกลุ่มเส้นใยที่กำเนิดจาก cerebral cortex, red nucleus, periaqueductal gray, spinal cord มา synapse ที่ INFERIOR OLIVARY NUCLEUS
แก๊ง ARCUATE : 🟩 VENTRAL EXTERNAL ARCUATE FIBERS ❗ + 🟩 ARCUATO-CEREBELLAR FIBERS ❗ + ARCUATE NUCLEUS ❗
🔍 ARCUATE NUCLEUS ที่เห็นมาตั้งแต่ section ที่แล้ว ก็จะใหญ่ขึ้นอีกในระดับนี้ เป็นก้อนขาว ๆ ด้านหน้า pyramid
🔍 VENTRAL EXTERNAL ARCUATE FIBERS เป็นเส้นดำ ๆ ที่งอกออกจาก ARCUATE NUCLEUS มาทาง lateral
🔍 ARCUATO-CEREBELLAR FIBER เป็นเส้นดำ ๆ ที่งอกออกจาก ARCUATE NUCLEUS มาทาง medial
📌 คืองี้ ไฟเบอร์ที่อยู่ใน pyramid นั้นมันวิ่งลงมาจาก cerebral cortex ถูกมั้ย? (ซึ่งหลัก ๆ ก็คือ corticospinal fibers แหละ) แต่ว่าจะมีไฟเบอร์ส่วนนึงในนั้นที่ให้ collateral มาที่ ARCUATE NUC. ด้วย จากนั้น ARCUATE NUC. จะให้ไฟเบอร์ออกมาเป็น VENTRAL EXTERNAL ARCUATE FIBERS วิ่งไปใต้ผิวด้านหน้าของ medulla เพื่อเข้าสู่ cerebellum ทาง inferior cerebellar peduncle (ICP)
📌 ส่วน ARCUATO-CEREBELLAR FIBERS อาจารย์บอกว่าก็วิ่งจาก ARCUATE NUC. ไป cerebellum เหมือนกัน แต่จะวิ่งจาก ARCUATE NUC. เข้าใกล้แนว midline จากหน้าไปหลัง แล้วเลี้ยวออกไปทาง lateral วิ่งใต้ผิวด้านหลังของ medulla ไปทางด้าน lateral จนเห็นจากด้านนอกเป็น striae medullares จากนั้นเข้า cerebellum ข้างเดียวกันทาง ICP (ไฟเบอร์นี้รู้สึกยังดูคลุมเครืออยู่ เรายังไม่เจอ source อื่นที่ขยายความเพิ่มตรงนี้นะ ใครรู้อะไรเพิ่มส่งมาบอกได้เลย)
📌 เอาเป็นว่าสรุปก็คือ ARCUATE NUC. เป็นทางผ่านนึงที่ให้สัญญาณจาก cerebral cortex เข้าสู่ cerebellum
NOTE: อีกทางผ่านนึงคือผ่าน pontine nucleus ซึ่งรับสัญญาณจาก cerebral cortex แล้วส่งไฟเบอร์ไปยัง cerebellum ทาง MCP (เดี๋ยวจะพูดอีกทีตอนถึง pons) เค้าเลยว่ากันว่า ARCUATE NUC. จริง ๆ น่าจะเป็นส่วนนึงของ pontine nuc. ที่ย้อยลงมาถึง rostral medulla ก็ได้ เพราะฟังก์ชันคือถ่ายทอดสัญญาณจาก cerebral cortex → cerebellum เหมือนกัน
🟩 MEDIAL LEMNISCUS ❗❗
🔍 เห็นเป็นแถบดำ ๆ แคบ ๆ ยาว ๆ ทอดจากหน้าไปหลัง อยู่ในแนวขนาบ midline ทั้ง 2 ข้าง
📌 อธิบายไว้แล้วใน section 3 ก็คือเกิดจาก sensory decussation ข้างในเป็นไฟเบอร์ที่เกิดจากตัวเซลล์ของ NUCLEUS GRACILIS กับ NUCLEUS CUNEATUS ส่ง proprioception + discriminative touch + vibration ไปยัง ventral posterolateral nucleus ของ thalamus ซึ่งจะส่งไฟเบอร์ไปยัง cerebral cortex ต่อไป
🟩 LATERAL RETICULAR NUCLEUS
📌 ให้ไฟเบอร์เข้าไปใน cerebellum ทาง ICP (ipsilateral) เป็นส่วนหนึ่งของ reticulocerebellar T. (ไม่น่าซีเรียส)
🟩 HYPOGLOSSAL NUCLEUS ❗❗
🔍 ก้อนขาว ๆ ขนาดใหญ่พอประมาณ โผล่มาใกล้ ๆ CENTRAL CANAL ค่อนมาทางด้านหน้า อาจจะดูยากนิดนึงเพราะว่ารอบ ๆ CENTRAL CANAL มันมี CENTRAL GRAY + นิวเคลียสอื่น ๆ ซึ่งก็จะขาว ๆ เหมือนกันไปหมด ดังนั้นให้สังเกตตำแหน่งดี ๆ (แถว ๆ นั้น HYPOGLOSSAL NUC. จะเป็นนิวเคลียสที่อยู่ medial สุดเลย)
🔍 เริ่มมีตั้งแต่แถว ๆ นี้แหละ แล้วก็จะทอดยาวขึ้นไปถึงกลาง ๆ open part ของ medulla เลย
👁🗨 ถ้าเป็นในระดับของ open part นิวเคลียสนี้จะอยู่ตรง hypoglossal trigone (= trigonum hypoglossi) (ดู Figure 1.2)
📌SSE (คุมกล้ามเนื้อลิ้น ยกเว้น palatoglossus) → CN XII
🟩 DORSAL MOTOR NUCLEUS of VAGUS NERVE ❗❗
🔍 ก้อนขาว ๆ อยู่ just lateral (หรือ posterolateral) ต่อ HYPOGLOSSAL NUC. ก็คืออยู่รอบ ๆ CENTRAL GRAY เหมือนกัน ต้องดูตำแหน่งดี ๆ
🔍 เริ่มมีตั้งแต่แถว ๆ นี้แหละ แล้วก็จะทอดยาวขึ้นไปถึงกลาง ๆ open part ของ medulla เลย
👁🗨 ถ้าเป็นในระดับของ open part นิวเคลียสนี้จะอยู่ตรง vagal trigone (= trigonum vagi) (ดู Figure 1.2)
📌 GVE (คุม parasym. ของ thorax, abdomen จนถึง lt. colic flexure) → CN X
🟩 NUCLEUS SOLITARIUS ❗❗ + 🟩 TRACTUS SOLITARIUS ❗❗
🔍 อยู่ just ventrolateral ต่อ DORSAL MOTOR NUC. of VAGUS N. เห็นเป็นวงกลมสีขาว (นิวเคลียส) ห่อวงสีดำ (แทร็ก) เอาไว้
📌 NUCLEUS SOLITARIUS มี 2 components
ช่วงบน ๆ เป็น SVA (รับ taste) → CN VII, IX, X (มันมีวิธีจำคือ Nucleus of Tractus Solitarius = N.T.S. = Nine Ten Seven)
ช่วงล่าง ๆ เป็น GVA (รับ visceral sensation) → CN IX, X
🟩 NUCLEUS AMBIGUUS ❗ (*สะกดแบบละตินเป็น ambiguus นะ ไม่ใช่ ambiguous แบบอังกฤษ)
🔍 อยู่ปน ๆ กับ reticular formation หน้าตาไม่ค่อยโดดเด่น iden ค่อนข้างยาก (เลยได้ชื่อที่แปลว่า "ambiguous" = คลุมเครือ) ตำแหน่งประมาณระหว่าง SPINAL TRIGEMINAL NUC. กับ INFERIOR OLIVARY NUCLEUS เราว่าเค้าไม่น่าให้ไอเดน แต่อาจจะถามฟังก์ชัน
📌 SVE (คุมกล้ามเนื้อของ palate, pharynx, larynx) → CN IX, X
🟥 CENTRAL CANAL ❗❗
🔍 กำลังจะเปลี่ยนไปเป็น fourth ventricle ใน section ถัดไป
⬛ จุดสังเกตอื่น ๆ (เครื่องหมาย * สีแดงในรูป)
🔍 DORSAL SPINOCEREBELLAR TRACT เลื่อนไปอยู่ dorsal ขึ้น ตอนนี้ไปซ้อนอยู่ superficial ต่อ spinal trigeminal tract แล้ว (ลองเทียบกับ Section 3)
🔍 ตำแหน่งตามหลักการของ SULCUS LIMITANS แสดงด้วยเส้นประสีชมพู สังเกตแนวแบ่งเทียบกับในรูปที่เป็นภาพรวมทางซ้าย
🟩 FOURTH VENTRICLE ❗❗ + 🟩 INFERIOR MEDULLARY VELUM
🔍 ในระดับนี้เป็นต้นไป โพรง central canal จะค่อย ๆ ผายออกเป็น fourth ventricle (ในภาพนี้ยังแคบอยู่) แล้วก็จะกว้างขึ้นเรื่อย ๆ ใน section ถัด ๆ ไป จนกระทั่งกว้างสุดตรง junction ระหว่าง medulla กับ pons
🔍 หลังคา (roof) ของ 4th ventricle ตำแหน่งนี้จะมี inferior (= posterior) medullary velum ปิดไว้ (บริเวณนี้พบ choroid plexus ได้) แล้วมี cerebellum เกาะอยู่
🔍 พื้น (floor) ของ 4th ventricle มีนิวเคลียสหลายกลุ่ม ซึ่งจะซ้ำ ๆ กับใน section ที่แล้ว ได้แก่
Hypoglossal nucleus
Dorsal motor nucleus of vagus n.
Nucleus solitarius (nucleus of tractus solitarius)
🟩 DORSAL ACCESSORY OLIVARY NUC (อันสุดท้ายในแก๊ง INFERIOR OLIVARY NUCLEAR COMPLEX)
🔍 อันเล็ก ๆ อยู่ dorsal ต่อ main inferior olivary nuc.
📌 Inferior olivary nuclear complex (หรือมักเรียกไปเลยว่า inferior olivary nucleus) ประกอบขึ้นจากนิวเคลียส 3 กลุ่ม section นี้เห็นครบแล้ว
MEDIAL ACCESSORY OLIVARY NUC. (✔️)
MAIN INFERIOR OLIVARY NUC. (✔️)
DORSAL ACCESSORY OLIVARY NUC. (✔️)
🟩 INFERIOR CEREBELLAR PEDUNCLE (ICP) ❗❗
🔍 เป็นปื้นดำ ๆ ใหญ่ ๆ อยู่ superficial ต่อ SPINAL TRIGEMINAL T. กับ ACCESSORY CUNEATE NUC.
📌 เชื่อม medulla oblongata กับ cerebellum ข้างในเป็น restiform body + juxtarestiform body
📌 Fibers ต่อไปนี้วิ่งเข้าไปใน cerebellum ผ่าน ICP
Dorsal spinocerebellar T. (ดู WIRING PATTERN 1) → ไป vermis ซีกเดียวกัน
Vestibulo-cerebellar T. : วิ่งจาก vesticular nuc. → ไป flocculonodular lobe ซีกเดียวกัน
Olivo-cerebellar T. (⧣) : วิ่งจาก inferior olivary nuc. → ไปทั่ว cerebrum ซีกตรงข้าม (อันเดียวที่เป็น climbing fibers)
📌 Fibers ต่อไปนี้วิ่งออกจาก cerebellum ผ่าน ICP ดูจากชื่อก็จะรู้ว่าวิ่งไปไหน
Cerebello-vestibular T.
Cerebello-reticular T.
Cerebello-olivary T.
🟨 HYPOGLOSSAL NERVE ❗❗
🔍 ออกจาก medulla ตรง pre-olivary sulcus
🟨 VAGUS NERVE ❗❗
🔍 ออกจาก medulla ตรง post-olivary sulcus
🟥 NUCLEUS GRACILIS & 🟥 NUCLEUS CUNEATUS
🔍 มีขนาดเล็กลง + เริ่มหมดไป (เราอาจจะวาดใหญ่ไปนิส 555+)
🟩 VESTIBULAR NUCLEI : INFERIOR ❗❗ + MEDIAL ❗❗
🔍 INFERIOR VESTIBULAR NUC. เป็นก้อนใหญ่ ๆ ขาว ๆ อยู่ชิดทาง medial ต่อ ICP สังเกตได้ง่ายเพราะมีลาย checker board
🔍 MEDIAL VESTIBULAR NUC. อยู่ทาง medial ต่อ inferior vestibular nuc. อีกที
📌 VESTIBULAR NUCLEI ประกอบด้วยนิวเคลียส 4 อัน อันที่อยู่ระดับต่ำสุดคือ inferior กับ medial
INFERIOR (= SPINAL) VESTIBULAR NUC. (✔️ เห็น)
MEDIAL VESTIBULAR NUC. (✔️ เห็น)
LATERAL VESTIBULAR NUC. (❌ ต้องถึง pontomedullary junction แล้วจะเห็น)
SUPERIOR VESTIBULAR NUC. (❌ ต้องถึง pontomedullary junction แล้วจะเห็น)
📌 หน้าที่ค่อนข้างวุ่นวาย สรุปคร่าว ๆ ละกัน ถ้างงก็ไปดูรายละเอียดในสไลด์นะ 555
Vestibular nuclei รับข้อมูล (affarent) พวกนี้เข้ามา :
รับ vestibular signal จาก inner ear ข้างเดียวกัน เพื่อรู้ balance, acceleration ของศีรษะ อันนี้ตรงไปตรงมาสุด
รับ proprioceptive signal ผ่านทาง spinovestibular T. ซึ่งรับสัญญาณมาจาก spinal cord C บน ๆ (อย่าลืมว่า tract นี้ก็ซ้อน ๆ กันอยู่ใน anterolateral system นั่นแหละ) จะได้รู้ว่าร่างกายข้างล่างเป็นยังไงบ้าง แล้วมันอาจจะส่งสัญญาณนี้ต่อให้ cerebellum อีกที
รับสัญญาณจาก cerebellum โดยสัญญาณวิ่งออกจาก cerebellum ผ่านทาง juxtarestiform body (ส่วนนึงของ ICP) แล้วเข้าสู่ vestibular nuc. — คือ cerebellum มันรับรู้ข้อมูลที่เกี่ยวกับการทรงตัวทุกสิ่งอย่างเข้ามาช่ะ แล้วก็พยายามปรับให้ร่างกายเราทรงตัวอยู่ได้ แต่ว่ามันไม่ได้ปรับการทรงตัวโดยกระตุ้น motor neuron โดยตรง แต่ว่ามันจะไปบอกให้สมองส่วนอื่นช่วยทำหน้าที่นี้ หนึ่งในนั้นก็คือ vesticular nuc. เพราะว่า vesticular nuc. สามารถส่งไฟเบอร์ลงไปที่ spinal cord เพื่อปรับ truncal stability ได้ (ทาง vestibulospinal T.) และสามารถส่งไฟเบอร์ไปหานิวเคลียสที่คุม extrinsic eye m. ให้หมุนลูกตาอะไรยังงี้ก็ได้
รับสัญญาณจากเบื้องบน cerebrum, thalamus บลา ๆ เต็มไปหมด
Vestibular nuclei ส่งข้อมูล (efferent) ไปไหนบ้าง? — คือสัญญาณส่วนใหญ่ที่มันรับเข้ามาจะเกี่ยวกับการทรงตัวถูกมะ นิวเคลียสนี้พอมันรับรู้สถานะการทรงตัวของร่างกายมันก็อยากจะไปคอยคุมกล้ามเนื้อต่าง ๆ ให้สอดคล้องกับการทรงตัวนั้น
ส่งไฟเบอร์ลงไปที่ spinal cord (vestibulospinal T.) — เพื่อคุม truncal stability
ส่งไฟเบอร์ไปหา abducens nucleus ผ่านทาง MLF — ให้หมุนลูกตาตามความเหมาะสม
ส่งไฟเบอร์เข้าไปใน cerebellum ผ่านทาง ICP — เพื่อส่งข้อมูลที่มันรับมา (ทั้ง vestibular signal, proprioceptive signal, etc.) ให้ cerebellum
มีอีกเต็มเลย ไปดูได้ในสไลด์
🟥 HYPOGLOSSAL NUCLEUS + 🟥 DORSAL MOTOR NUCLEUS of VAGUS NERVE
🔍 Section ถัดไปไม่มี 2 อันนี้แล้วนะ แต่จะมีนิวเคลียสอื่นมาแทนที่ในตำแหน่งนี้ ระวังด้วยมันคล้าย ๆ กัน
🟥 ACCESSORY CUNEATE NUCLEUS
🔍 สังเกตแค่ว่ามันทอดสูงขึ้นไปกว่า nuc. cuneatus กับ nuc. gracilis (2 อันนี้หมดไปตั้งแต่ section ก่อนแล้ว)
⬛ จุดสังเกตอื่น ๆ
🔍 DORSAL EXTERNAL ARCUATE FIBERS หรือ CUNEOCEREBELLAR TRACT วาดไว้แค่ใน section นี้ตามสไลด์ของอาจารย์อะ เป็นไฟเบอร์ที่ออกจาก ACCESSORY CUNEATE NUC. เข้าสู่ cerebellum ทาง ICP (มีพูดถึงแล้วใน WIRING PATTERN 1)
🔍 FOURTH VENTRICLE แบะออก สังเกตการเรียงตัวของนิวเคลียสแถว ๆ นั้นก็พอ
🔍 VENTRAL TRIGEMINOTHALAMIC T. (เครื่องหมาย * สีแดง) อยู่ด้าน lateral ต่อ medial lemniscus จริง ๆ หนังสือบอกว่ามัน "not evident in medulla" (Ref: Augustine, 2008) เราวาดไว้เฉพาะใน section นี้เพราะเป็นรูปเดียวที่พอหาที่ใส่ได้ 55 ไปดูอีกทีใน pons นะ
📌 มันเป็นไฟเบอร์ที่ออกมาจาก spinal trigeminal nuc. นำสัญญาณ facial pain + temp. + light (gross) touch (บางเล่มบอกรับความจั๊กจี้ด้วยแหละ) จากใบหน้าไปยัง ventral posteromedial nucleus ของ thalamus ด้านตรงข้าม
🟨 COCHLEAR NUCLEUS : DORSAL ❗❗ + VENTRAL ❗❗
🟨 VESTIBULOCOCHLEAR NERVE (CN VIII)
🟨 GLOSSOPHARYNGEAL NERVE (CN IX)
🟨 NUCLEUS PREPOSITUS ❗
🔍 มาอยู่ในตำแหน่งที่เคยเป็น HYPOGLOSSAL NUC. คิดว่าไม่น่าออกสอบมั้งเพราะว่าเค้าไม่ค่อยได้สอนฟังก์ชันมัน แต่ถ้าโจทย์ถามชื่อ nucleus ที่ตำแหน่งนี้ : เท่าที่เราสังเกต (1.) hypoglossal nuc. จะไม่ขึ้นมาถึงระดับของ cochlear nuclei อะ ดังนั้นลองดูทาง lateral ของ inferior cerebellar peduncle ถ้าเห็น cochlear nuc. ก็น่าจะเป็นระดับที่ควรตอบ nucleus prepositus (2.) ตำแหน่งที่เจอ nucleus prepositus จะเห็นว่า fourth ventricle จะแบะออกสุด ๆ ละ
🟨 INFERIOR SALIVATORY NUCLEUS ❗
🔍 มาอยู่ในตำแหน่งที่เคยเป็น DORSAL MOTOR NUC. of VAGUS N. (วิธีสังเกตเหมือนที่เขียนไว้ของ nucleus prepositus)
🟥 INFERIOR VESTIBULAR NUCLEUS
🔍 สังเกตว่ามันหมดไปก่อน medial vestibular nucleus
🟥 แก๊ง "INFERIOR OLIVARY"
🔍 Section ถัดไปเป็น pons แล้ว ดังนั้น structure ที่สัมพันธ์กับ INFERIOR OLIVARY NUCLEUS ก็จะหมดไป (แต่ว่าจะมี SUPERIOR OLIVARY NUCLEUS โผล่มานะ)
🟥 แก๊ง "ARCUATE"
🔍 พอขึ้น pons แล้วก็หมดไปเช่นกัน