(28 oktober 2025)
In 1982 werd de Nederlandse serie Dubbelpion op de Nederlandse televisie uitgezonden. De Nederlandse journaliste Dorien Vreelandt ontmoet de jonge, veelbelovende Tsjecho-Slowaakse grootmeester Zdenek Slansky bij een schaaktoernooi in Amsterdam. Hun opbloeiende romance dreigt in de kiem te worden gesmoord wanneer de Tsjecho-Slowaakse autoriteiten besluiten dat Slansky niet meer in het Westen aan schaaktoernooien mag deelnemen. Slansky heeft in hun ogen iets te veel contacten met mensen in het westen. Het is van belang om te bedenken dat dit verhaal werd gemaakt in de tijd van de Koude Oorlog en het IJzeren Gordijn. Dorien bedenkt een stoutmoedig plan om haar geliefde Zdenek toch weer in het westen te krijgen.
Het verhaal, dat werd geschreven door Hugo Heinen, is ook in boekvorm uitgebracht.
Een lange zoektocht naar deze serie is nu voltooid. Tijdens het Tata Steel Chess Tournament 2025 vertelde Hans Walther me dat de delen op Youtube waren te vinden. Ik vond echter slechts een paar afleveringen. Misschien zocht ik toen niet goed of misschien waren inderdaad toen nog niet alle delen beschikbaar. Nu zijn ze dat in elk geval wel; hiernaast vindt u aflevering 1 - Simultaan en hieronder staan links naar de delen 2 t/m 13.
Aflevering 9 - Tussen Hemel en Aarde
Aflevering 10 - De Slansky Variant
Aflevering 11 - Winst of Verlies
(27 oktober 2025)
Na de lezing over schaakfilms op de Contactdag van de Motiefgroep Schaken vertelde eindspelcomponist Harold van der Heijden me dat hij ontdekt heeft dat in de Netflix-serie The Queen's Gambit een mooie eindspelcompositie van Henri Rinck is gebruikt. Zelf wist hij niet meer zeker of dat feit al ergens gepubliceerd was, maar in dit artikel op Schaaksite is Harold's ontdekking mooi toegelicht. De cruciale zet is Txh6?
(21 oktober 2025)
Op zaterdag 25 oktober geef ik een lezing over schaakfilms op de Contactdag van de Motiefgroep Schaken. Deze bijeenkomst is in
het Pleijwerk
de Vlamoven 22-24
Arnhem
De lezing begint om 11 uur en zal ongeveer een uur duren. Toegang tot de Contactdag is vrij. Meer info op www.euwe.nl
(13 oktober 2025)
In het Zuid-Duitse plaatsje Grafing (bij München) is vanaf 17 oktober 2025 een tentoonstelling over het thema Schach und Film te bezoeken. Voor de tentoonstelling in de Stadtbücherei Grafing (Grenzstrasse 5) is vooral een beroep gedaan op de verzameling van Siegfried Tschinkel. Denk aan posters, dvd's, foto's, stills, programma's, boeken etc. Behorend bij de tentoonstelling is een catalogus verschenen. Bovendien zullen er op woensdag 22 oktober, woensdag 29 oktober en maandag 24 november respectievelijk de schaakfilms Schachnovelle (de versie uit 2021), Pawn sacrifice en Fahim gratis worden vertoond in het Capitol Filmtheater Grafing. Op 30 november 2025 eindigt deze tentoonstelling.
(6 oktober 2025)
De Canadese serie Murdoch Mysteries heeft met aflevering 16 uit seizoen 11 Game of Kings een echte schaakaflevering. Bij een schaaktoernooi zijn er grote spanningen tussen de Poolse en Russische deelnemers. Een Russische deelnemer is voor aanvang van het toernooi om het leven gebracht door een gevleugelde ruiter. Op Murdoch en zijn medewerkers rust de schone taak om deze moord op te lossen. Een van hen gaat meespelen in het toernooi, in de hoop op die manier meer informatie te verkrijgen. De aflevering speelt rond het begin van de 20e eeuw. Er ontbreken schaakklokken en er wordt te veel gekletst aan en rond het bord tijdens de partijen. In de aflevering wordt verwezen naar een Joegoslavisch record voor wat betreft het gebruik van bedenktijd, maar Joegoslavië werd pas in 1917 voor het eerst gebruikt als aanduiding van een natie.
Helaas kan ik u geen link geven waar u deze aflevering kunt zien, er is wel een dvd-box van het gehele 11e seizoen, waarvan deze aflevering deel uitmaakt. Het korte filmpje hiernaast laat fragmenten zien van de schaakaflevering becommentarieerd door de hoofdrolspelers.
De tip is afkomstig van Henk Alberts.
(6 oktober 2025)
Deze aardige, korte animatiefilm werd aangeleverd door Mats Bakker.
(22 augustus 2025)
In het tweede seizoen van de serie Sister Boniface Mysteries is aflevering 5 een echte schaakaflevering. De titel van deze aflevering St. George's Defence wijst daar al op. De vader van Zr. Boniface meent op basis van volgens hem gecodeerde berichten in schaakbladen dat zich onder de deelnemers van het Britse Open NK een Russische spion bevindt. Hoewel Zr. Boniface deze gedachte van haar vader niet serieus neemt, wil ze de zaak wel onderzoeken louter om haar vader een plezier te doen. Hoe kan dat beter dan zelf deel te nemen aan het toernooi?! Tijdens het toernooi wordt een deelnemer vermoord, waarna Zr. Boniface haar speurderskwaliteiten volop kan inzetten. Haar schaakkwaliteiten kunnen daarmee wedijveren, hetgeen blijkt uit de uitdijende groep van door haar verslagen tegenstanders. Jammer dat de oplossing van de zaak vereist dat ze tijdens de beslissende partij de schaakarena moet verlaten. Hoewel de setting van de serie in lang vervlogen decennia ligt, is de aflevering voor het eerst op tv uitgezonden in 2023. Meer dan de preview kan ik u helaas niet aanbieden. De tip komt van Henk Alberts.
(10 juli 2025)
Dit docudrama gebruikt het schaakspel als rode draad. De Amsterdamse joodse Rusha correspondeert met haar broer Max die naar Nederlands-Indië is geëmigreerd. Ze beschrijft in haar brieven haar eigen leven en het leven van alledag. Nesjomme bestaat uit een commentaarstem die de brieven voorleest en het vertonen van bijpassende historische beelden uit de periode van de Eerste Wereldoorlog tot ongeveer halverwege de Tweede Wereldoorlog (om evidente redenen). Bij elke brief geeft Rusha een schaakzet door. We vernemen alleen de zetten van Rusha, spelend met wit, maar in de aftiteling openbaren de filmmakers dat ze de partij van Willem Wolthuis tegen Max Euwe uit het schaaktoernooi Maastricht 1946 hebben gebruikt. Tussen de historische beelden zien we ook beelden van het door Euwe gewonnen WK uit 1935. De schaakpartij van Rusha tegen Max staat symbool voor de beslissingen die ze in haar leven moet nemen. Of dat voldoende schaakmotieven zijn om Nesjomme een schaakfilm te noemen, moet u zelf maar beslissen.
Hiddo Zuiderweg en Henk Alberts droegen deze film aan.
(7 juli 2025)
Elke zichzelf respecterende tv-serie heeft natuurlijk een schaakaflevering. De Amerikaanse tv-serie The west wing brengt een aflevering met schaakmotief in seizoen 3 en dat is aflevering 15 met de titel Hartfield's landing. Deze aflevering werd uitgezonden in 2002 en duurt 44 minuten. De gebruikte schaakspellen zijn prachtig, maar de handen gaan niet op elkaar voor de vaststelling dat het Evans gambiet op het bord staat na alleen de zet e4... Toch een hoge waardering voor de aflevering op IMDB met een 8,5.
(24 juni 2025)
King Chess is een documentaire van Gloria Iseli over het kandidatentoernooi van 2018 en de daaropvolgende WK-match in Londen. Verreweg de meeste tijd is ingeruimd voor het verloop van het kandidatentoernooi. Van elke ronde worden de resultaten belicht en toegelicht met interviews en beelden van de persconferenties. De partijen zelf worden alleen in algemene zin geanalyseerd, dus het schaaktechnische aspect blijft vrijwel geheel buiten beschouwing. In vergelijking met de uitgebreide verslaggeving over het kandidatentoernooi gaat de documentaire in sneltreinvaart door de WK-match zelf. Tussendoor wordt aandacht besteed aan schaakboksen, onder meer met een interview met de founding father van het schaakboksen Iepe Rubingh. King Chess werd uitgebracht in 2023 en krijgt op IMDB een matige rating van 5,2.
(21 mei 2025)
ARTE heeft een gedramatiseerde serie gemaakt over de roemruchte match uit 1997 tussen Garri Kasparov en Deep Blue. In zes afleveringen van iets minder dan een uur ontvouwt zich de dramatische strijd tussen mens en machine. Rematch heet de serie en die is momenteel te zien bij streamingdienst HBO Max. U kunt een voorproefje krijgen via de trailer (zie filmpje). Op IMDB krijgt de serie een acceptabele 7,3. Schaaktechnisch ziet het er goed uit. De serie volgt het feitelijk verloop van de match, maar heeft aan de persoonlijke gebeurtenissen geheel haar eigen invulling gegeven. Het tweede filmpje toont een interview met Kasparov waarin hij zijn mening over deze serie geeft.
(9 mei 2025)
In aflevering 43, Het IJspaleis, van deze vroeger heel populaire Nederlandse kinderserie komt het schaakspel uitgebreid in beeld. Of we het daarmee een echte schaakaflevering kunnen noemen is twijfelachtig, maar het is een te leuke tip van Henk Alberts om er geen vermelding van te maken. Na circa 18 minuten treedt het schaakmotief naar voren.
(2 mei 2025)
Een 20 minuten durende documentaire uit 2015 over grootmeester Paul van der Sterren en zijn relatie tot schaken en mediteren.