การพัฒนาวิทยสถานวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย
(ธัชวิทย์ หรือ TAS)
การจัดตั้งวิทยสถานวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย (Thailand Academy of Sciences; TAS) หรือธัชวิทย์ โดยกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เพื่อเป็นศูนย์กลางในการเชื่อมโยงเครือข่ายนักวิจัยและนักวิทยาศาสตร์ทั่วประเทศในการทำงานร่วมกันเพื่อพัฒนาประเทศบนรากฐานของวิทยาศาตร์ที่ดี ได้รับการพัฒนาปรับปรุงมาอย่างต่อเนื่องจากหลายฝ่าย คอลัมน์ In Focus ฉบับนี้นำเสนอแนวทางล่าสุดในการจัดตั้งธัชวิทย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บทบาทหน้าที่ของศูนย์ความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมทางเคมี ภายใต้การกำกับของกองส่งเสริมและประสานเพื่อประโยชน์ทางวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กปว.) สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) ต่อการดำเนินการจัดตั้งธัชวิทย์ในช่วงระยะเวลาที่ต่อเนื่องจากจดหมายข่าวฉบับที่แล้ว
วิทยสถานวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยและบทบาทของ ศูนย์ความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมทางเคมี
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ได้จัดตั้งวิทยสถานวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย (Thailand Academy of Sciences; TAS) หรือธัชวิทย์ ด้วยเล็งเห็นว่าการวิจัยและพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดดจะเป็นกุณแจที่สำคัญต่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืนทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยมีรูปแบบการดำเนินงานใน 3 มิติ ได้แก่
ศูนย์ความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมทางเคมี (PERCH-CIC) ร่วมมือกับศูนย์ความเป็นเลิศด้านคณิตศาสตร์ (CEM) และศูนย์ความเป็นเลิศด้านฟิสิกส์ (THEP) ในการก่อตั้งวิทยสถานวิทยาศาสตร์พื้นฐาน (Academy of Basic Sciences) ซึ่งเป็นหนึ่งในสิบวิทยสถานเฉพาะด้านภายใต้วิทยสถานวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย โดยจะอาศัยเครือข่ายที่มีความเข้มแข็งทางวิชาการในระดับนานาชาติของศูนย์ความเป็นเลิศทั้ง 3 ศูนย์ ในการการศึกษาและวิจัยด้านองค์ความรู้พื้นฐานและเชิงประยุกต์ที่สามารถพัฒนาต่อยอดและนำไปสู่การสร้างสรรค์นวัตกรรมและผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ อย่างเป็นที่ประจักษ์ รวมถึงการผลิตบุคลากรในระดับบัณฑิตศึกษาและนักวิจัยรุ่นใหม่
การดำเนินงานของวิทยสถานด้านวิทยาศาสตร์พื้นฐาน (Academy of Basic Sciences)
ด้วยความร่วมมือกันระหว่างศูนย์ความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมทางเคมี (PERCH-CIC) ศูนย์ความเป็นเลิศด้านคณิตศาสตร์ (CEM) และศูนย์ความเป็นเลิศด้านฟิสิกส์ (THEP) จุดเน้นของวิทยสถานวิทยาศาสตร์พื้นฐานประกอบด้วย
การจำลองแบบทางคณิตศาสตร์และคอมพิวเตอร์ สถิติ ปัญญาประดิษฐ์ วิทยาศาสตร์ข้อมูล (Data Science) และวิทยาการวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analytics) เชิงประยุกต์ ที่ใช้วิจัยพัฒนาในหัวข้อที่เป็นปัญหาวิกฤติของประเทศ
เทคโนโลยีทางการวิเคราะห์เพื่อประโยชน์เชิงพาณิชย์ การพัฒนาชีวเคมีภัณฑ์จากชีวมวล ผลิตภัณฑ์ธรรมชาติที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพเพื่อการพัฒนานวัตกรรม และวัสดุสมาร์ท
ฟิสิกส์เปิดดินแดน ฟิสิกส์ประยุกต์และพัฒนาเทคโนโลยีฐานฟิสิกส์ เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจแบบองค์รวมภายใต้ Bio-Circular-Green Economic Model
แนวทางในการดำเนินงานที่สำคัญมีดังนี้ คือ
ดำเนินการวิจัยด้านคณิตศาสตร์ เคมี ฟิสิกส์ และการศึกษา เพื่อเป็นพื้นฐานการพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรม
ผลิตบุคคลากรขั้นสูงที่มีความเชี่ยวชาญด้านคณิตศาสตร์ เคมี ฟิสิกส์ และการศึกษาในเบื้องต้น ประเด็นวิจัยที่สำคัญต่อการดำเนินงานของวิทยสถานวิทยาศาสตร์พื้นฐานประกอบด้วยหัวข้อดังต่อไปนี้
สาขาเคมี
ด้านเทคโนโลยีทางการวิเคราะห์เพื่อประโยชน์เชิงพาณิชย์ (Translational Analytical Technology)
การพัฒนาชีวเคมีภัณฑ์สู่เศรษฐกิจหมุนเวียนคู่
ด้านนวัตกรรมด้านผลิตภัณฑ์ธรรมชาติที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพเพื่อการพัฒนานวัตกรรมที่ยั่งยืน (Sustainability-Driven Creative Bioactive Natural Products)
ด้านวัสดุสมาร์ทสำหรับนวัตกรรมพลิกผัน (Smart Materials for Disruptive Innovations)
สาขาคณิตศาสตร์
Mathematical and Computer Modeling
Algebra, Discrete Mathematics and Mathematical Analysis
Machine Learning, Artificial Intelligence and Computer Applications
Data Science and Data Analytics
Statistics and Probability
Mathematics Education
สาขาฟิสิกส์
Quantum Information Science and Technology
Two-Dimension Materials and Magnetic Materials
Advanced Cooling Technology and Applications
Short-Pulse Laser Science and Technology
Emerging Energy Physics: Hydrogen Energy and flexible solar cells
Surface Physics and Technology
Advanced Central Research Facilities