หากจะพูดถึงการทอผ้าไหมแล้ว ผ้าไหมคุณภาพที่มีมูลค่าสูงมีการผลิตอย่างไร ลองตั้งคำถามถึงกำลังผู้ผลิต หากเป็นเพียงชาวบ้านในหมู่บ้านสามารถทอผ้าไหมเเละตัดเย็บได้วันละหลายร้อยผืนได้จริงหรือ หลากหลายคำถามเกิดขึ้นเมื่อเราได้มีโอกาสไปเยือนถิ่นผลิตผ้าไหม ลวดลายบรรจง งดงาม ปรากฎผ่านผ้าไหมผืนยาวทำให้นึกถึงกระบวนการทอผ้าไหมที่ให้ความรู้สึกว่า “คนทอต้องฝีมือประณีตเเละมีใจรักในงานที่ทำอย่างเเน่นอน”

คุณยาย “นางมณี น้อยบัวทิพย์” วัย 54 ปี ชาวบ้าน ต.เนินสว่าง อ.โพธิ์ประทับช้าง จ.พิจิตร หมู่บ้านที่ทอผ้าไหมขายเป็นอาชีพ เริ่มต้นเล่าให้ฟังว่า ทำอาชีพทอผ้าไหมขายตั้งแต่สมัยเป็นสาว เนื่องจากครอบครัวและคนในหมู่บ้านทำอาชีพนี้มาตั้งเเต่จำความได้ จนแต่งงานมีลูกก็สอนลูกให้ทอผ้าไหมขาย เมื่อเขาทอหมอนขายได้ ก็เป็นอีกช่องทางที่สามารถเพิ่มรายได้ให้เเก่ครอบครัว ซึ่งผ้าไหมเเต่ละผืนใช้เวลาทอประมาณ 1-2 เดือน (ขึ้นอยู่กับลายผ้าที่ลูกค้าต้องการ) ส่วนเรื่องราคาค่อนข้างสูง นางมณี น้อยบัวทิพย์ เล่าย้อนอดีตให้ฟังเพื่อฉายภาพให้เห็นอาชีพทอผ้าไหม กิจกรรมทางเศรษฐกิจชุมชนที่มีมาอย่างยาวนานว่า ในสมัยก่อนผู้คนในหมู่บ้านเเทบทุกหลังคาเรือนทอผ้าไหมขาย ด้วยเป็นอาชีพที่สืบต่อกันมาตั้งเเต่สมัยบรรพบุรุษ เวลาล่วงเลยผ่านไปผู้สืบทอดการทอผ้าไหมเริ่มลดลง เเต่ความต้องการผ้าไหมของลูกค้ายังคงมีเข้ามาเสมอทำให้อาชีพนี้ยังคงมีอยู่ ลูกค้าบางรายสั่งจองเป็นเดือน ยิ่งถ้าต้องการลายที่สวยงามและเป็นลายสมัยก่อนค่อนข้างทอยาก ต้องสั่งทำก่อนล่วงหน้าหลายเดือน ผ้าไหมในหมู่บ้านนี้มีคนมาสั่งทำตลอด ชาวบ้านก็พยายามที่จะทอผ้าไหมให้เสร็จเพื่อเป็นการจัดการกับออเดอร์ให้เเล้วเสร็จไป อาชีพทอผ้าไหมขายมีรายได้ดีมาตลอด ทำให้ยังคงอาชีพนี้และยังคงเป็นที่ต้องการของคนรุ่นหลังอยู่เสมอ

การทอผ้านับเป็นกิจกรรมอย่างหนึ่งที่ทำสืบต่อกันมาเป็นเวลานาน การทอผ้านับเป็นภูมิปัญญาที่ทรงคุณค่าเพราะช่างทอผ้าต้องออกเบบลายผ้าของตนเองขึ้นมา โดยการนำลักษณะต่าง ๆ ของธรรมชาติเช่น ดอกไม้ ดาว เดือน สัตว์ ของใช้ มาคิดประดิษฐ์ประดอยเป็นลายผ้า จนมีชื่อเรียกตามลักษณะของสิ่งเหล่านั้น การสืบทอด การถ่ายทอด ในสมัยโบราณผู้คนเรียนรู้หนังสือน้อยหรือแทบไม่ได้ศึกษาเล่าเรียนเลย โดยเฉพาะผู้หญิง ซึ่งต้องมีหน้าที่ในงานบ้านเลี้ยงลูก ทำงานทอผ้า เพื่อใช้ในการนุ่งห่มของคนในครอบครัวหลังจากเวลาว่างจากการทำไร่ทำนาอาศัยเวลากลางคืนบ้าง เวลาหยุดพักเพื่อรอคอยการเก็บเกี่ยวผลผลิตบ้างนับว่าเป็นงานหนักพอสมควรสำหรับหญิงไทย เพราะเมื่อเลิกงานประจำวันแล้วยังต้องมาประกอบอาหารดูแลลูก และสามีให้รับประทานอาหารจนอิ่มและเข้านอนแล้วตนเองก็ยังมิได้พักผ่อนหลับ นอนยังต้องนั่งเก็บฝ้าย (เก็บสิ่งเจือปนออกจากปุยฝ้าย) เข็นฝ้าย ดีดฝ้าย มัดหมี่ เพื่อเตรียมไว้เมื่อว่างเว้นจาการทำงานจริง ๆ แล้วจึงจะทำการทอผ้า การทอผ้าแต่โบราณจะใช้ไยไหม และใยฝ้ายเป็นวัตถุดิบหลักในการทอผ้าเพราะไม่มีเส้นใยสังเคราะห์อื่นใดที่จะมาแทนเส้นใยไหมและฝ้ายได้ดี บางกลุ่มบางสถานที่ได้ นำวัสดุอื่นมาใช้ เช่น ป่าน ใบสับปะรด ใบเตยหนามปอ มาทำเป็นวัสดุในการทอผ้า

ในปัจจุบันการทอผ้าพื้นบ้านพื้นเมืองหลายแห่งยังทอลวดลายสัญลักษณ์ ดั้งเดิม โดยเฉพาะในชุมชน ที่มีเชื้อสายชาติพันธุ์บางกลุ่มที่กระจายตัวกันอยู่ในภาคต่างๆ ของประเทศไทย ศิลปะการทอผ้าของกลุ่มชนเหล่านี้จึงนับว่าเป็นเอกลักษณ์เฉพาะกลุ่มอยู่จนถึงทุกวันนี้

ที่ตั้งแหล่งเรียนรู้ : บ้านเลขที่ 14 หมู่ 10 ต.เนินสว่าง อ.โพธิ์ประทับช้าง จ.พิจิตร

Facebook : มณี น้อยบัวทิพย์ เบอร์โทร 087-7228089