Myśl antyku dziś:

seminarium w IFiS PAN

Nasza misja

"Albowiem właśnie tu, u zarania myśli greckiej, określono dokładnie podstawę odróżniającą filozofię od nie-filozofii, mądrość od niewiedzy. […] Uznano prawdę za wartość nadrzędną filozofii i jedyną jej rację istnienia. Tym sposobem filozofia już od początku określiła samą siebie raz na zawsze jako bezinteresowną służbę prawdzie, dla której jedyną miarą jest to, jak odnosi się ona do prawdy. […] Nie oczekujemy więc nowej, zaskakującej odpowiedzi na pytanie, czym filozofia jest lub powinna być, na tle jej dwu i półtysiącletniej tradycji, przyjmując, iż chcemy pozostać w greckim paradygmacie filozofowania. Pytamy: czym filozofia źródłowo była? Co wreszcie z owego historycznego przekazu winniśmy zachować".

Źródło

Seweryn Blandzi, Wiedza i prawda u źródeł filozofii poznania, w: Wiedza a prawda, red. Alina Motycka, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 29.

Serdecznie zapraszamy 24 maja 2018 o godz. 16:00 do sali 154 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym dr Szymon Modzelewski wygłosi referat pt. „Sakiewka starożytnych filozofów”.

Od Prelegenta

Studiując myśl i dzieła starożytnych greckich filozofów i pisarzy nieczęsto badamy warunki, w jakich przyszło im działać. Tymczasem na ich myśl, działalność i wybory życiowe miały ogromny wpływ starożytne realia ekonomiczne i konstelacje polityczne, które warto poznać. Aby zrozumieć, skąd brały się pomysły, trzeba także spróbować odpowiedzieć na pytanie, skąd brały się pieniądze. Działalność filozofów i literatów musi być osadzona w szerokim kontekście rozwoju greckiej gospodarki, począwszy od okresu archaicznego, a skończywszy na okresie hellenistycznym. Myśliciele prowadzili działalność gospodarczą i angażowali się w politykę. Dzięki zrozumieniu kontekstu ich działalności mogą się stać dla nas bardziej wyrazistymi, realnymi postaciami.

O Prelegencie

W latach 2005-2010 studiował w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, które zwieńczył pracą magisterską pt. „Między obrazem a retoryką. Medaliony z okresu dynastii Konstantynów jako medium propagandowe”.

Studia doktoranckie odbył w ramach studium Wydziału Historycznego UW, które w marcu 2016 roku zakończył obroną pracy doktorskiej pt. „Noryckie zagłębie metalurgii żelaza”.

W czasie studiów licencjackich, magisterskich i doktoranckich uczestniczył w badaniach archeologicznych w Polsce i w innych krajach (Bułgaria, Ukraina, Liban), prowadzonych przez IA UW. Uczestniczył także w licznych badaniach komercyjnych pracując w firmie Pracownia Archeologii Terenowej. Był wiceprezesem Koła Naukowego Archeologii Wojny Okresu Rzymskiego. Prowadził zajęcia dla studentów z archeologii śródziemnomorskiej.

Autor artykułów popularnonaukowych (m.in. w „Mówią Wieki”) i publicysta.

Serdecznie zapraszamy 26 kwietnia 2018 o godz. 16:00 do sali 154 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym prof. Kazimierz Napiórkowski wygłosi referat pt. Schrödinger, przyroda i Grecy.

Od Prelegenta

Referat obejmie garść uwag na temat książki Erwina Schrödingera pt. „Przyroda i Grecy. Nauki przyrodnicze i humanistyczne”. Centralną kwestią będzie to, jak jeden z największych fizyków pierwszej połowy dwudziestego wieku analizuje pewne wątki obecne w myśli starożytnych Greków, nadal aktualne lub kontynuowane we współczesnej nauce.

O Prelegencie

Magisterium z fizyki teoretycznej, doktorat i habilitacja z matematyki. Najważniejsze przekłady:

- duża część książki C.F. v. Weizsäckera „Jedność przyrody”;

- książka W. Heisenberga „Część i całość”;

- pisma filozoficzne A. Einsteina;

- pisma M. Plancka zawarte w książce „Nowe drogi poznania fizycznego a filozofia”.

Od organizatorów

Książkę Schrödingera pt. „Przyroda i Grecy” będzie można kupić po seminarium w cenie promocyjnej.

Serdecznie zapraszamy 15 marca 2018 o godz. 14:00 do sali 154 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym prof. Marek Piechowiak wygłosi referat pt. Odwaga wobec kobiet według Platona.

Od Prelegenta

Prelekcja dotyczy zasadniczej funkcji, której służy opowieść o wspólnych kobietach w Platońskim modelu państwa. Argumentacja zmierza do uzasadnienia tezy, że opowieść ta jest przede wszystkim elementem testu odwagi słuchaczy Platońskiego Sokratesa i czytelników dialogu „Państwo”. Szczególna uwaga będzie poświęcona wprowadzeniu do tej opowieści (w tym wzmiance o delfinie Ariona), zawartemu na początku księgi V „Państwa”. Ponieważ opowieść ta jest częścią opisu modelu państwa, dla określenia jej funkcji wykorzystana zostanie analiza fragmentów zakończenia księgi IV, w których sprawiedliwość odkryta w modelu państwa określona jest jako widziadło sprawiedliwości i zaproponowane jest określenie tego, czym ona naprawdę jest (443 b – 443 e). Analizy zmierzają także do uwyraźnienia specyfiki Platońskiego ujęcia odwagi.

O Prelegencie

Marek Piechowiak jest doktorem habilitowanym w zakresie filozofii i profesorem nauk prawnych. Kieruje Katedrą filozofii, teorii i historii prawa na Uniwersytecie SWPS w Instytucie Prawa w Poznaniu.

Zainteresowania badawcze koncentrują się na aksjologicznych podstawach prawa (zwłaszcza na problematyce godności i sprawiedliwości), konstytucyjnej i międzynarodowej ochronie praw człowieka. Badania nad ujęciami historycznymi (przede wszystkim nad filozofią Platona i Tomasza z Akwinu) prowadzone są z „perspektywy użytkownika”; szereg dawnych propozycji rozumienia podstaw prawa włączanych jest do dyskursu nad współcześnie podejmowanymi zagadnieniami.

Publikacje

Monografie: Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012; Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999; W poszukiwaniu ontologicznych podstaw prawa. Arthura Kaufmanna teoria sprawiedliwości, Poznań-Warszawa 1992.

Na temat filozofii Platona:

- Plato’s Conception of Punitive Justice, w: Universality of Punishment, red. A. Incampo i W. Żełaniec, Bari 2015, s. 73-96;

- Plato and the Universality of Dignity, „Themis Polska Nova” 2015, nr 2 (9), s. 5-25;

- Sokrates sam ze sobą rozmawia o sprawiedliwości, w: Kolokwia Platońskie – Gorgias, red. A. Pacewicz, Wrocław 2009, s. 71-92;

- Przemowa Demiurga w Platońskim „Timajosie” a współczesne pojęcie godności, w: Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD, red. A. Dębiński i in., Lublin 2013, s. 655-665;

- Kallikles i geometria. Przyczynek do Platońskiej koncepcji sprawiedliwości, w: Księga życia i twórczości. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Romanowi A. Tokarczykowi, red. Z. Władek, vol. 5: Prawo, Lublin 2013, s. 281-291;

- Do Platona po naukę o prawach człowieka, w: Księga jubileuszowa profesora Tadeusza Jasudowicza, red. J. Białocerkiewicz, M. Balcerzak i A. Czeczko-Durlak, Toruń 2004, s. 333-352.

W najbliższych miesiącach ukaże się monografia: Plato’s Conception of Justice and the Question of Human Dignity (Peter Lang International Academic Publishers).

Więcej tu: https://www.researchgate.net/profile/Marek_Piechowiak

Serdecznie zapraszamy 31 stycznia 2018 o godz. 15:30 do sali 158 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym dr Leszek Skowroński wygłosi referat pt. O nierozłączności etyki i polityki u Arystotelesa

Od Prelegenta

Na seminarium będą poruszone m.in. takie kwestie:

  • Dlaczego Etyka nikomachejska i Polityka Arystotelesa powinny być czytane razem jako jeden, niepodzielny traktat?
  • Jaki sens ma twierdzenie, że „człowiek jest z natury zwierzęciem politycznym”?
  • Dlaczego pszczoły, osy, mrówki i żurawie są również nazywane przez Arystotelesa „zwierzętami politycznymi”?
  • Co dla Stagiryty wynika z takiego rozumienia człowieka?
  • Czy Arystoteles był egalitarystą?

O Prelegencie

Dr Leszek Skowroński ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim; doktorat z filozofii – w IFiS PAN (Warszawa); mieszka w Hastings (Wielka Brytania).

Zainteresowania badawcze: etyka i polityka w starożytnej Grecji (zwłaszcza u Arystotelesa), współczesna teoria moralna i filozofia polityczna, historiografia filozofii.

Publikacje: Arystoteles o celu ludzkiego życia, 2014; On the Different Understandings of the History of Philosophy, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2014, 59; Etyka nikomachejska i Polityka Arystotelesa: ich wspólna dziedzina badań i wspólny czytelnik, „Peitho. Examina Antiqua” 2016, 7; Polemika z prof. Danilo Facca, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2017, 62; Arystotelesowska πόλις, czyli wspólnota polityczna jako wspólne przedsięwzięcie, „Peitho. Examina Antiqua” 2017, 8.

Serdecznie zapraszamy 9 stycznia 2018 o godz. 14:15 do sali 161 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym dr Tomasz Mojsik wygłosi referat pt. Mouseion: tradycje pitagorejskie, kult intelektualistów i początki Platońskiej Akademii

Od Prelegenta

Większość badaczy myśli Platona oraz innych filozofów V-III w. p.n.e. nie interesuje się zbytnio ani miejscami, w których ich poglądy były głoszone, ani formami – poczynając od najprostszych, a na instytucjonalnych kończąc – w których intelektualne dyskusje mogły kwitnąć. Interesuje mnie pytanie o kontekst kulturowy, w którym filozofia rozwijała się w IV w. między tradycją a innowacją. Punktem wyjścia jest pytanie o to, jakiego rodzaju tworem miała być (w zamyśle Platona) i czym stała się ostatecznie Akademia w IV-III w. Czy pierwotnie był to thiasos, jak chciał Wilamowitz? Czy szkoła filozoficzna, jak zazwyczaj twierdzi się dzisiaj? Jak dużą rolę w jej powstaniu odegrały wzorce pitagorejskie i co to wszystko ma wspólnego z Muzami?

O Prelegencie

Dr Tomasz Mojsik, historyk i filolog klasyczny, badacz kultury antycznej (Muzy w kulturze antycznej, kult poetów/filozofów, pojawienie się intelektualistów jako grupy, edukacja antyczna, przestrzeń i pamięć w kulturze antycznej). Autor książki pt. Antropologia metapoetyki. Muzy w kulturze greckiej od Homera do końca V w. p.n.e., Warszawa 2011, a także artykułów: Arist. Rhet. 2.23.1398b and the cult of Pythagoras, „Classica Cracoviensia” 2015, 18: 293-310; Adventus regis: wejście jako praktyka komunikacyjna w perspektywie historyczno-antropologicznej, „Przegląd Historyczny” 2015, 106 (2): 249-285; Hermippus FGrH 1026 F84: Dionysius I, the theatre and the cult of the Muses in Syracuse, „Klio” 2017, 99 (2); Dicearchus (fr. 41 Mirhady) on Pythagoras’ death, „Eos” 2017, 104: 47-69; Alexandria as “Pi(m)pleian Thebes”? A Commentary on Posidippus 118 A.–B. (P. Berol. 14283), „Zeitschrift fuer Papyrologie und Epigraphik” 2018.

Więcej tu: http://historia.uwb.edu.pl/pracownicy/dr-tomasz-mojsik/

Serdecznie zapraszamy 14 grudnia 2017 o godz. 16:00 do sali 161 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym dr Maria Chodyko wygłosi referat pt. Dlaczego lekturę Platona polecał Erazm z Rotterdamu, a św. Jan od Krzyża go posłuchał?

Od Prelegentki

Recepcja myśli Erazma z Rotterdamu w literaturze katolickiej czasów potrydenckich pozostaje - mimo upływu ponad czterech stuleci - zagadnieniem nieprzebadanym. Jednakże lektura klasyków duchowości chrześcijańskiej w kontekście najpopularniejszych dzieł Rotterdamczyka, takich jak Pochwała głupoty czy Podręcznik żołnierza Chrystusowego skłania do postawienia interesujących i możliwych do utrzymania hipotez na temat inspiracji utworów katolickich myślą erazmiańską. Przykładem takiego zestawienia może być czytanie pism św. Jana od Krzyża w kontekście dzieł Erazma, prowadzące do zaskakujących wręcz swą dosłownością wniosków o realizacji ideałów największego z humanistów przez jednego z największych mistyków chrześcijaństwa.

O Prelegentce

Maria Chodyko, absolwentka historii sztuki UW. W 2012 obroniła w IFiS PAN pracę doktorską na temat związków teologii św. Franciszka Salezego z filozofią humanizmu renesansowego. Interesuje się recepcją filozofii antycznej w literaturze, teologii i sztuce XVI-XVIII wieku. Ostatnio opublikowała artykuły: Jansenizm w Polsce XVII wieku oraz Glosa do kartezjanizmu w Polsce XVII wieku (w: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2016). Pracuje jako kustosz Archiwum Towarzystwa Jezusowego i nauczyciel akademicki na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW.

Serdecznie zapraszamy 16 listopada 2017 o godzinie 16:00 do sali 154 w Pałacu Staszica na kolejne seminarium, na którym dr hab. Tomasz Mróz wygosi referat pt. Platon w Polsce 1800-1950.

Od Prelegenta

Tematem wykładu będzie polska recepcja filozofii Platona w wieku XIX i pierwszej połowie wieku XX. Omówione będą różne typy recepcji i najważniejsi autorzy, którzy podejmowali badania nad Platonem. Skrótowo zostaną także przedstawione dzieje przekładów dialogów na język polski.

O Prelegencie

Dr hab. Tomasz Mróz pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego. W ostatnich latach opublikował następujące książki: Selected Issues in the History of Polish Philosophy (Vilnius University Press, 2016); Platon w Polsce 1800-1950. Typy recepcji - autorzy - problemy (Marek Derewiecki, 2012); Wincenty Lutosławski (1863-1954) - Jestem obywatelem utopii (Polska Akademia Umiejętności, 2008).