Auteursrechten
Auteursrechten
Veelgestelde vragen over auteursrechten in het hoger onderwijs.
Moet ik kopieën van tv en internet altijd van een legale bron maken?
Ja, sinds 10 april 2014 is het up- en downloaden van filmbestanden zonder toestemming van de rechthebbende verboden.
Mag ik een foto, audio-opname of een ander werk van internet downloaden en gebruiken in het onderwijs?
Ten behoeve van het onderwijs mag je foto’s en (delen van) audio-opnamen en andere werken kopiëren en vertonen, onder de voorwaarden van de drie uitzonderingen* die in uitzonderingen voor het onderwijs zijn beschreven. Wanneer een downloadmogelijkheid wordt aangeboden, mag je een werk in zijn geheel downloaden voor eigen gebruik. Downloaden uit illegale bron is niet toegestaan, ook niet voor eigen gebruik.
Moet er toestemming gevraagd worden voor gebruik van auteursrechtelijk beschermde audiovisuele
werken in het onderwijs?
Het afspelen of vertonen van een (compleet) audiovisueel werk mag zonder toestemming mits aan de volgende voorwaarden is voldaan:
Het afspelen / vertonen dient een educatief doel tijdens een les / werkgroep / hoorcollege en maakt deel uit van het onderwijsprogramma;
Het afspelen / vertonen moet fysiek in de onderwijsinstelling zelf plaatsvinden;
Het afspelen / vertonen vindt plaats in het kader van onderwijs zonder winstoogmerk.
Mag ik een in de winkel gekochte film in het onderwijs vertonen in een leslokaal?
Op koopvideo’s, DVD’s en Blu-ray’s staat vaak een uitdrukkelijk verbod om de film in het onderwijs te vertonen. Hiervoor moet dan dus apart toestemming aan de filmproducent worden gevraagd.
Wanneer de koopvideo, DVD of Blu-ray bijvoorbeeld een uitzending van SchoolTV of een documentaire bevat, dan is het toegestaan om zonder toestemming deze videobeelden te vertonen.
Mag ik fragmenten uit bestaande programma's of opnamen in mijn video gebruiken?
Voor het opnemen van delen uit bestaande videofilms in uw video, is in beginsel de toestemming van de rechthebbenden vereist. U kunt hiervoor de producent benaderen. De naam van de producent is op de aftiteling terug te vinden.
Ben ik verantwoordelijk voor het regelen van de rechten op beeldmateriaal dat een ander mij
aanbiedt?
Als u door een ander aangeboden beeldmateriaal wilt hergebruiken, dient u zich ervan te vergewissen dat de aanbieder alle rechten op het werk bezit.
Ben je verplicht aan bronvermelding te doen?
Antwoord: Ja, wanneer je werk overneemt van een ander, zal de bron vermeld moeten worden indien dit redelijkerwijs mogelijk is. Dit is wettelijk vastgelegd in de Auteurswet (artikel 16).
Volgens de Auteurswet bevat een goede bronvermelding op zijn minst de naam van de maker (Auteur). Is deze niet te achterhalen, dan volstaat de naam van de Producent of Uitgever.
Mag ik video's bewerken of door mijn studenten laten bewerken?
Het bewerken van een video kan op verschillende manieren gebeuren.
1. Een vorm is het annoteren. In een fragment van een programma worden dan met zogenaamde grafische overlays pijlen geplaatst of andere visuele aanwijzingen toegevoegd. Men verandert het werk zelf dan niet; de docent of de student maakt de beschouwer alleen op bepaalde specifieke zaken opmerkzaam. Het is te verdedigen dat dit in het kader van het onderwijs is toegestaan.
2. Anders wordt het wanneer van bestaand materiaal een hermontage of bewerking wordt gemaakt. Dan verandert het oorspronkelijke werk wél en daarmee is de intentie van de maker in het geding en dus zijn persoonlijkheidsrechten. Voor bewerking is dus meestal toestemming van de maker nodig. Voor MyMedia-materiaal geldt echter dat digitaal bewerken van bestaand materiaal met de speciale virtuele snijmachine tool ‘create clip’, toegestaan is. Dit geldt uitdrukkelijk niet voor de ‘trim’ tool!
Mag ik delen van een video gebruiken in een werkstuk, Powerpoint-presentatie of digitale
leeromgeving?
Ja, mits het gaat om delen van een werk, mogen deze gebruikt worden voor onderwijsdoeleinden.
Mogen docenten video’s uit de collectie van de bibliotheek/mediatheek uploaden naar een server?
Het uploaden van video’s naar een server betekent dat ze worden gekopieerd en als digitaal bestand worden opgeslagen en openbaar gemaakt. Zijn de video’s legaal aangeschaft voor de collectie van de bibliotheek/mediatheek, dan mogen ze op een intranet binnen de muren van de bibliotheek beschikbaar worden gesteld voor het publiek.
Van wie is het onderwijsmateriaal dat ik als docent gemaakt heb?
Iedere docent met een arbeidsoverkomst met een hbo instelling volgt de regels zoals vastgelegd in de auteurswet en in de cao-hbo. Artikel 7 van de Auteurswet en artikel E-7 van de cao-hbo zijn duidelijk: De rechten komen toe aan de werkgever indien dit materiaal is gemaakt bij de uitoefening van de onderwijstaken, tenzij tussen partijen anders is overeengekomen.
Wie heeft het auteursrecht als de maker van video-, audio-opnamen of foto's in dienst is van een
onderwijsinstelling?
Het auteursrecht op werken (of bijdragen daaraan) die door werknemers zijn gemaakt als onderdeel van hun taken binnen een dienstverband, komt volgens de Auteurswet toe aan hun werkgever. Dit geldt alleen voor de exploitatierechten; de persoonlijkheidsrechten blijven bij de werknemer zelf.
Moet ik meewerkenden aan een video vragen om hun rechten aan mij over te dragen ?
In beginsel komen de exploitatierechten van meewerkenden aan een video al automatisch toe aan de producent, dan wel (als de meewerkenden in dienst zijn) aan de werkgever. Overdracht vragen is dus niet nodig.
Mijn onderwijsinstelling wil door studenten gemaakte video's opnemen in een databank, waaruit ik
als docent dan voorbeelden kan gebruiken. Mag dat zomaar?
De opleiding mag video’s van studenten opnemen in een databank mits hierover afspraken met hen zijn gemaakt.
Moet ik opnamen die ik als student maak in het kader van mijn studie, aan de onderwijsinstelling
afstaan?
Nee, afstaan hoeft niet, tenzij dat (tijdelijk) nodig is voor beoordeling. Ook houd je zelf eventueel auteursrechten op je zelfgemaakte opnamen (dat is alleen anders als je het in een door jou ondertekende verklaring aan de instelling overdraagt).
Met wiens auteursrechten krijg ik te maken als ik zelf een video maak?
Als je zelf een originele video maakt, krijgt je als maker het auteursrecht daarop. Dit recht hangt samen met de creativiteit die je daarbij aanwendt, denk aan het bedenken en schrijven van een scenario, het regisseren van de video en/of het als cameraman maken van de opnamen.
Moet ik iedereen die in beeld komt om toestemming vragen?
Iedereen die gevraagd wordt mee te werken aan een video, bijvoorbeeld om er een (hoofd)rol in te spelen, en daarmee instemt, geeft daarmee toestemming dat zijn beeltenis (portret) in de video wordt gebruikt. Wel is het verstandig om deze toestemming ook schriftelijk vast te leggen voor alle beoogde gebruiksvormen van de video; zo kan protest achteraf, bijvoorbeeld op basis van het portretrecht of de Wet bescherming persoonsgegevens die de persoonlijke levenssfeer beschermt,worden voorkomen.
Mag ik opnamen van een klas maken?
Bij klassenopnamen komen de docent en de studenten (bewegend dan wel stilstaand) in beeld. Op het moment van het maken van deze opnamen heeft u (al dan niet stilzwijgend) toestemming nodig.
Mensen kunnen ervoor kiezen niet in beeld te komen. Zodra de opname eenmaal gemaakt is, kunnen degenen die in beeld zijn gebracht, zich alleen tegen openbaarmaking van de opnamen verzetten als zij daarbij een redelijk belang hebben.
Mag ik een gesprek met een patiënt opnemen (en dit in het onderwijs gebruiken)?
Dit mag alleen als de patiënt uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven voor opname en gebruik daarvan in het onderwijs. Deze toestemming is altijd nodig. Een patiënt gaat immers uit van een vertrouwelijke omgeving en de behandelend medicus heeft zich in de meeste gevallen aan een medisch beroepsgeheim te houden.
Ik wil een video vertonen op een open dag van de onderwijsinstelling. Mag dat?
Ja, dat mag dankzij een overeenkomst van de Vereniging Hogescholen en Videma.
* Uitzonderingen auteursrecht in het onderwijs.
Lesboeken, krantenknipsels, muziek, documentaires, ook de makers daarvan kunnen geld eisen wanneer hun werk wordt verspreid of gekopieerd. Maar, wanneer dit werk wordt gebruikt voor
1)onderwijsdoeleinden, 2)zonder winstoogmerk en 3)het van belang voor het leerplan is, dan mag dit onderwijsmateriaal gebruikt worden zonder auteursrechtelijke toestemming. De maker behoudt wel het recht om er billijke vergoeding voor te vragen. In het onderwijs is deze vergoeding vaak vooraf geregeld via de thuiskopieheffing, het vertoningsrecht, het leenrecht en het reprorecht. Het bedrag wat de auteur krijgt, wordt dan vooraf bepaald en daardoor is het onderwijs vrij om het materiaal te gebruiken.