၂.၁၀.၁။ ဝတ္ထုတဳလပိုဉ်ဒေဝဒတ်
409) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန် မဒှ်ဒၞါဲကဵုစၞ ကုယန်လမ္စံက်ဂမၠိုၚ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်ဂှ် ဒေဝဒတ်ပြာပ်အာဇရေၚ်ကောကာလိက ကဋမောဒကတိဿက ကောန်ဂၞကျာ်ခဏ္ဍ သမုဒ္ဒဒတ္တဂမၠိုၚ်တုဲ “ယွံကောန်တၠတအ် ဩဝ်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ကြက်သ္ပပွမပါ်ဒကးသၚ် ပွမပလီုပလာ် အာဏာစက်ခမဳဂေါတမအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုကောကာလိကကီု ကဋမောဒကတိဿက ကောန်ဂၞကျာ်ခဏ္ဍာကီု သမုဒ္ဒဒတ္တကီုရ၊ ဟီုသ္ဂးရဴဝွံမ္ဂး ကောကာလိကဂှ် “ယွံကောန်တၠ ခမဳဂေါတမဂှ်တုန် ကြဳဇှ်အာနုဘဴဇၞော်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပသာ်သ္ဂောံသ္ပပွမပါ်ဒကးသၚ် ပွမပလီုပလာ်အာဏာစက် ခမဳဂေါတမအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုဒေဝဒတ်ရ။ ယွံကောန်တၠတအ် ဩဝ်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂေါတမတုဲ “ယွံတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် မၞုံအလေံဟီုသ္ဂးတဴဂုဏ် ပွမပၟိက်အောန် ပွမအေၚ်သတှေ် (တရိုပ်စိုတ်) ပွမတှေ်တြဳထောံကိလေသ ပွမခါလယှ်ထောံကိလေသ ပွမရၚ်တၠုၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပွမဆန်ၜန်ကိလေသ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် နဝဳရိယ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဒှ်တဴတၞဟ်နပွမပၟိက်အောန် တၞဟ်နပွမအေၚ်သတှေ် (တရိုပ်စိုတ်) တၞဟ်နပွမတှေ်တြဳထောံကိလေသ တၞဟ်နပွမခါလယှ်ထောံကိလေသ တၞဟ်နပွမရၚ်တၠုၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု တၞဟ်နပွမဟွံဆန်ၜန်ကိလေသ တၞဟ်နပွမပတိတ်ဇြဟတ် နဝဳရယအိုတ်ရ၊ အာတ်ပါန်အခေါၚ်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ခမဳဂမၠိုၚ် စဵုကဵုလအိတ်လမျီုကဵုဒှ်ညးပဒတဴ ပ္ဍဲဂြိုပ်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ တၞီလုပ်ကွာန်မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဒုၚ်တဲ (ပွမကဵုပိုဉ် ပိဏ္ဍပါတ်နိမန်ကဵုဒါန်) မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပံသုကူအိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဒုၚ်တဲသ္ၚာဒကာဂမၠိုၚ်ကဵုဒါန်မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ရုက္ခမူအိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ပြာပ်အာဘာမၞုံကဵုစၟဳမ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု လ္ပကဵုစကဖျုန်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ စကဖျုန်မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ” ရဴဝွံ အာတ်တဴ ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံအိုတ်မ္ဂး၊ ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ ခမဳဂေါတမ ကြက်ဟွံကဵုအခေါၚ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် နကဵုဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ ကြက်ကဵုဂကောံမၞိဟ်တီကေတ်အိုတ်ရ၊ ယွံကောန်တၠတအ် နဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ တၞဟ်နသ္ပ ပွမပါ်ဒကးသၚ် ပွမပလီုပလာ်အာဏာစက် ခမဳဂေါတမသၟဟ်ရထဟေၚ်ရ၊ ယွံကောန်တၠတအ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ပွမအေၚ်သတှေ်တွဵုအိုတ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဒေဝဒတ်မွဲဟာန်ကေုာံပရိသတ်ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ကေတ်ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲ— ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် တဳလမၞုဴပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် မၞုံအလေံဟီုသ္ဂးတဴဂုဏ် ပွမပၟိက်အောန် ။ ပ ။ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် နဝဳရိယရ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ဒှ်တဴတၞဟ်နပွမပၟိက်အောန် ။ ပ ။ နဝဳရိယအိုတ်ရ၊ အာတ်ပါန်အခေါၚ်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ခမဳဂမၠိုၚ် စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပဒတဴ ပ္ဍဲဂြိုပ်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ တၞီလုပ်ကွာန်မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ ။ ပ ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု လ္ပကဵုစကဖျုန်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ စကဖျုန်မ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ယွံဒေဝဒတ် ဟွံဗဗွဲထေက်ကြိုက်ရ၊ ယြဴခမဳမွဲ နွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ် ညးပဒတဴ ဘာဂြိုပ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ နွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ် ညးပဒတဴဘာကွာန်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲနွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ် ညးပကၚ်ရၚ်ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ နွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ်ညးဒုၚ်တဲ နိမန္တနဘတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲနွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ် ညးပကၚ်ရၚ်ဓုတၚ်ပံသုကူညိ၊ ယြဴခမဳမွဲနွံပၟိက်မ္ဂး (ခမဳဂှ်) ဩဝ်ကဵုဒှ် ညးဒုၚ်တဲသ္ၚာ ဒကာဂမၠိုၚ်ကဵုဒါန်ညိ၊ ယွံဒေဝဒတ် လုကဴဒ္စါံဂိတုဂမၠိုၚ် အဲဂပ်ဝ်ကဵုလဝ်အခေါၚ် သၞာသတိက် သၞာဒၟံၚ်သၟဝ်တၞံဆုတုဲရ၊ ဂပ်ဝ်ကဵုလဝ်အခေါၚ် ကဖျုန်မသအးဇ္ၚး နူလအိတ်ပိမဂပ်ဝ်တွံဂး ဟဂပ်ဝ်ညာတ် ဟဂပ်ဝ်မိၚ် ဟဂပ်ဝ်သၠေဟ်ပၟာတုဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဒေဝဒတ် “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဟွံကဵုအခေါၚ် ဝတ္ထုမသုန်သာ်ဝွံရ” ရဴဝွံ မိပ်သၠောၚ်သ္ပဝ်မြဟ်တိုန်ဒှ်တုဲ မွဲဟာန်ကေုာံပရိသာတ် ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞါဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး သ္ပရှေ်သှေ်ရဴဂဴကၠာ ပါဲစ္ဍးအာရ။
410) ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဒေဝဒတ် လုပ်အာဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်တုဲ “ယွံကောန်တၠတအ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂေါတမတုဲ ‘ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ် မၞုံအလေံဟီုသ္ဂးတဴဂုဏ် ပွမပၟိက်အောန် ပွမအေၚ်သတှေ် (တရိုပ်စိုတ်) ပွမတှေ်တြဳထောံကိလေသ ပွမခါလယှ်ထောံကိလေသ ပွမရေၚ်တၠုၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိက် ပွမဟွံဆန်ၜတ်ကိလေသ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် နဝဳရိယရ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ နဟိုတ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ် ဒှ်တဴတၞဟ်နပွမပၟိက်အောန် တၞဟ်နပွမအေၚ်သတှေ် (တရိုပ်စိုတ်) တၞဟ်နပွမတှေ်တြဳထောံကိလေသ တၞဟ်နပွမခါလယှ်ထောံကိလေသ တၞဟ်နပွမရၚ်တၠုၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် တၞဟ်နပွမဟွံဆန်ၜန်ကိလေသ တၞဟ်နပွမပတိတ်ဇြဟတ် နဝဳရိယအိုတ်ရ၊ အာတ်ပါန်အခေါၚ်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ခမဳဂမၠိုၚ် စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပဒတဴ ပ္ဍဲဂြိုပ်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲတၞီလုပ်ကွာန်မ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဒုၚ်တဲ (ပွမကဵုပိုဉ်ပိဏ္ဍပါတ် နိမန်ကဵုဒါန်) မ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပံသကူအိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဒုၚ်တဲသ္ၚာဒကာဂမၠိုၚ်ကဵုဒါန်မ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ကဵုဒှ်ညးပကၚ်ရၚ်ဓုတၚ်ရုက္ခမူအိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ ပြာပ်အာဘာမၞုံကဵုစၟဳမ္ဂး ကုခမဳဂှ်ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ။ စဵုကဵုလအိတ်လမျီု လ္ပကဵုစကဖျုန်အိုတ်ညိ၊ ယြဴခမဳမွဲ စကဖျုန်မ္ဂး ကုခမဳဂှ် ကဵုအာစိုပ်ဒုဟ်ညိ” ရဴဝွံ အာတ်တဴဝတ္ထုဂမၠိုၚ် မသုန်သာ်ဝွံအိုတ်တုဲရ၊ ဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ဝွံ ခမဳဂေါတမ ဟွံကဵုအခေါၚ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဒဂိုန်ဒ္ဂေတ်နကဵုဝတ္ထုဂမၠိုၚ် မသုန်သာ်ဝွံအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ကဵုဂကောံ မၞိဟ်တီကေတ် နဝတ္ထုဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ရ။ ပၞောဝ်ဂကောံမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ယြဴမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဟွံပတှေ် (ရတ်ပိပြကာ) အိုတ်ရ၊ ဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ခါလယှ်ပတိတ်ကိလေသအိုတ်ရ၊ မၞုံကဵုပွမဂယိုၚ်လမျီု အေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂေါတမ လာဘ်သကဂၠိုၚ်ဂှ်တုန် ပတိတ်ဇြဟိတ်ပကီုလွဳပရာ တၞဟ်နဖဵုလာဘ်သကာဂၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။ ယြဴမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တုန် ပတှေ် (ရတ်ပိပြကာ) အိုတ်ရ၊ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်အိုတ်ရ၊ မၞုံကဵုပညာအိုတ်ရ၊ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်အိုတ်ရ၊ မၞုံကဵုဂမြၚ်ဉာဏ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ဒေဝဒတ် မုဟိုတ်သ္ပလွဳပရာ တၞဟ်နပွမပါ်ဒကးသၚ် တၞဟ်နပွမပလီုပလာ် အာဏာစက် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက်ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ဂှ်တုဲ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ် “ဒေဝဒတ် မုဟိုတ်သ္ပလွဳပရာ တၞဟ်နပွမပါ်ဒကးသၚ် တၞဟ်နပွမပလီုပလာ် အာဏာစက်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ဒေဝဒတ်နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ ယွံဒေဝဒတ် တၠအဲသ္ပလွဳပရာတၞဟ်နပွမပါ်ဒကးသၚ် တၞဟ်နပွမပလီုပလာ် အာဏာစက်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်တဴရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ “ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တၠအဲ မုဟိုတ်သ္ပလွဳပရာ တၞဟ်နပွမပါ်ဒကးသၚ် တၞဟ်နပွမပလီုပလာ် အာဏာစက်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။
411) ယြဴခမဳမွဲ သ္ပလွဳပရာ တၞဟ်နပွမပါ်ဒကး သၚ်မညဳသာသၟဟ်သၟဟ်မ္ဂး ဟိုတ်မလေပ်ကတဵုဗဒှ်ကဵု ပွမပါ်ဒကးလေဝ် ယိုက်ဒိုက်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်တုဲ တန်တဴမ္ဂး ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ‘တဳလပိုဉ်ဂှ် လ္ပသ္ပလွဳပရာ တၞဟ်နပွမပါ်ဒကး သၚ်မညဳညာသၟဟ်သၟန်ညိ၊ ဟိုတ်မလေပ်ကတဵုဗဒှ်ကဵု ပွမပါဒကးလေဝ် ယိုက်ဒိုက်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်တုဲ လ္ပတန်တဴညိ၊ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ညဳသာသၟဟ်သၟန်ကေုာံသင်ညိ၊ သၚ်မညဳသာသၟဟ်သၟန်ဂှ်ဟေၚ် အိုဟ်တၟိုဟ်ဗွဲမဒးရးဒှ်တုဲ ဟွံမွဲပွမကယျာန်ဒဝါတ်ဒှ်တုဲ မၞုံကဵုပွမစၞောန်ထ္ၜး ပါတိမုက်မွဲစွံဒှ်တုဲ သ္ဂောံပဒတဴဗွဲတသိုခ်ရ’ ရဴဝွံ သ္ဂးကဵု ခမဳဂှ်ရ၊ ရဴဝွံဟေၚ် ခမဳဂမၠိုၚ် သီုဂပ်ဝ်သ္ဂးတဴခမဳဂှ် တုပ်နဲကိုပ်ကၠာဟေၚ် ယိုက်ဒိုက်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ တၞဟ်နကဵုသၠးကၠေံကွေတ်ဂှ် စဵုကဵုပေၚ်ပိဝါ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂပ်ဝ်ဒၠောံဗတောန်ခမဳဂှ် ဗွဲမဒးရးရ။ စဵုကဵုပေၚ်ပိဝါ ဂပ်ဝ်ဒၠောံဗတောန်ဗွဲမဒးရးနေဝ် ယဝ်သၠးကၠေံကွေတ်ဂှ်မ္ဂး ပွမသၠးကၠေံ ရဴဝွံ ခိုဟ်သန်ရ။ ယဝ်ဟွံသၠးကၠေံမ္ဂး (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်သံဃာဒိသေသ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
