wiele dziesiątków lat dominuje koncepcja testów, oparta na społecznej mierze porównawczej - wybitność oznacza, że kandydat przewyższa inna osobę egzaminowaną, w grupie szkolnej nie wiadomo czego grupa się właściwie nauczyła.
powinno się pojedyńczego ucznia porównywać z zewnętrznie zdefiniowanymi kryteriami, by zidentyfikować jego mocne i słabe strony - apel Roberta Glasera do pedagogów
wybór i sformułowanie odpowiednich celów uczenia się - żądanie sformułowania zoperacjonalizowanych celów nauczania,
w literaturze pedagogicznej istnieje wiele pojęć - cel dydaktyczny, cel uczenia się, cel kształcenia, cel wychowawczy itp - wielu autorów przypisuje im subtelne różnice, wielu też używa jako synonimów,
Sformułowanie celów uczenia się różni się stopniem abstrakcyjności. Można przedstawić różne poziomy tego zróżnicowania:
Cel wiodący: główny cel pedagogiczny społeczeństwa, np. zaradność życiowa, samodzielność, dojrzałość...,
Cele kierunkowe: zdolności pożądane w określonej dziedzinie np. w naukach politycznych - zdolność do krytyki, poczucie odpowiedzialności...,
Cele wstępne: pożądane zachowanie po większej liczbie lekcji w określonej dziedzinie, np. zdolność do rozróżniania informacji od propagandy...,
Cele szczegółowe: zoperacjonalizowane cele nauczania lekcji, np. umiejętność określenia głównej wypowiedzi w artykule informacyjnym i sformułowanie jej własnymi słowami...
niezwykły sukces propagowanych celów uczenia się przez Roberta Magera (1962 r), dopiero po latach dostrzerzono słabe punkty jego koncepcji - wielu istotnych celów pedagogicznych nie da się zapisać za pomocą jego pomysłu zoperacjonalizowania celów i liczba tych celów niekiedy jest trudna do ogarnięcia.
propozycja Normana Gronlunda (1985), dająca więcej swobody nauczycielowi i zmniejszająca formułowanie wielkiej liczby zoperacjonalizowanych celów.
taksonomia celów uczenia się według Benjamina Blooma (taxis - z grec. porządek i nomos - prawo). Koncepcja hierarchii, sprawy bardziej skomplikowane nadbudowują sie nad prostszymi. W zakresie poznania Bloom i jego współpracownicy zidentyfikowali 6 kategorii głównych: znajomość, rozumienie, zastosowanie, analiza, synteza, ocena,
krytyczne spojrzenie na taksonomię Blooma: 1. nie istnieje tylko jedna taksonomia, raczej jedna dla każdej dyscypliny, w niektórych dziedzinach nauczania cele mogą układać się hierarchicznie, podczas gdy w innych będą wchodzić w relacje zupełnie innego rodzaju.
nadmierne akcentowanie poznania i jego oderwanie od afektu, np. wielu uczniów nauczyło się, że nie są uzdolnieni matematycznie, bardzo trudno wypracować taksonomię afektywnych celów uczenia się, wypracował je David Krathwol: 1. Przyswajanie (zaczyna się od zwracania uwagi), 2. Reagowanie, 3. Wartościowanie, 4. Porządkowanie, 5. Określanie (kończy tworzeniem światopoglądu)
Podział złożonych celów uczenia się za pomocą analizy zadań sformułowane przez Burrhusa Skinnera: znajomość, rozumienie, wiedza. Po każdym wyuczonym kroku dydaktycznym następuje sprawdzanie, czy uczeń potrafi go powtórzyć i przechodzi się dalej
obiektywizm testów, czy to możliwe?
jak rzetelność przejawia się w szkolnym wystawianiu ocen?
trafność testu jest definiowana przez stopień dokładności, z jaką mierzy on to, co zmierzyć powinien, ewentualnie to, co jego twórca zamierzał zmierzyć.