"Μνήμες του '22"




"Η μνήμη είναι ωραίο καθήκον μέσα στη ζωή. Η μνήμη δίνει θροφή στο πνεύμα και στην καρδιά"

Στρατής Δούκας , Μάρτης 1929, από τον Πρόλογο της α' έκδοσης του έργου Η Ιστορία ενός αιχμαλώτου

Ο Στρατής Δούκας ζωγραφισμένος από τον Σπύρο Παπαλουκά

Η Μικρασιατική Εκστρατεία και η καταστροφή που ακολούθησε είχε ολέθρια αποτελέσματα στην Ελλάδα αλλά και στον Ελληνισμό γενικότερα. Αρπαγές, λεηλασίες, γκρέμισμα σχολείων και ναών, καταστροφές βιομηχανικών επιχειρήσεων καθώς και ο παράλληλος ευτελισμός κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας στον οποίο περιλαμβάνονται βασανισμοί, θανατώσεις και βιασμοί συνέβαλλαν στην οδύνη και το κλίμα τρόμου και απειλής για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής .Συνεπώς, η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια τραγική στιγμή για την ιστορία μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εμείς ,οι απόγονοι των ανθρώπων που την υπέστησαν , πρέπει να ξεχάσουμε. Η μνήμη μας πρέπει να είναι κοντά στα αθώα θύματα που άφησαν την ψυχή τους στα ιερά χώματα της Μ.Ασίας . Οφείλουμε λοιπόν να μην λησμονήσουμε όλα αυτά που εκτυλίχθηκαν στη Μικρά Ασία αλλά να συνεχίσουμε να τιμάμε την μνήμη τους αποδίδοντας ι σεβασμό στους επώνυμους και ανώνυμους πρωταγωνιστές .Άλλωστε μόνο οι ηλίθιοι και οι νεκροί μπορούν να λησμονούν, μόνο αυτοί μπορούν να απορρίπτουν ένα από τα πιο ωραία καθήκοντα στην ζωή ,να θυμούνται.

Νεφέλη Ασκούνη


Οι άνθρωποι τείνουν να ξεχνούν. Από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα ξεχνάμε. Ο λόγος όμως από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλάζει. Το πρόβλημα είναι ότι μέχρι και τώρα δεν έχουμε μάθει ούτε τον λόγο ούτε έχουμε σταματήσει να ξεχνάμε ή ακόμα και να προσπερνάμε γεγονότα.

Αυτό σύμφωνα με τον Στράτη Δούκα, μας κάνει ανόητους και αφελείς. Εφόσον ζούμε οφείλουμε να θυμόμαστε. Η μνήμη είναι απαραίτητη για τους ζωντανούς καθώς είναι εκείνη που δίνει τροφή στην καρδιά και στο πνεύμα μας. Αντίθετα, η λήθη και η λησμονιά δεν μας αφήνουν να συγχωρέσουμε και να προχωρήσουμε στην ζωή. Όμως, δεν είναι δίκαιο να ξεχνάμε να τιμήσουμε τους ανθρώπους που θυσιάστηκαν για να ζήσουμε εμείς..

Δεν πρέπει να λησμονήσουμε τι συνέβη στην Μικρασιατική Καταστροφή. Μαρτυρίες και λογοτεχνικά κείμενα της εποχής που υπενθυμίζουν σε όλους τα δραματικά γεγονότα


Στεφανία Σταθάκη


Εκατό χρόνια μετα και οι μνήμες μένουν αθάνατες από ένα γεγονός που στιγμάτισε και κλόνισε στο σύνολό της την ανθρωπότητα. Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί ένα από τα τραγικότερα γεγονότα ολόκληρης της ιστορίας και είναι σίγουρα μια σελίδα γεμάτη με αίμα. Το 1922 υπήρξε μια χρονιά ορόσημο για την Ελλάδα ,μια εφιαλτική χρονιά για τους Έλληνες , που έζησαν ή βρέθηκα στην Σμύρνη, σε αυτό το λαμπρό κοσμοπολίτικο μέρος που μόνο στάχτες και αποκαΐδια έμειναν στη θέση του λαμπρού παρελθόντος. Κι όμως οι ψυχές δεν θα ξεχάσουν ποτέ. Η ανάμνηση της Σμύρνης θα μείνει ζωντανή στους αιώνες. Οι μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί θα συγκλονίζουν κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.

Όσοι έζησαν την καταστροφή πλέον δεν βρίσκονται κοντά μας. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να τους ζητήσουμε να μας περιγράψουν τις σφαγές και τις λεηλασίες, τα στυγνά και αποτρόπαια εγκλήματα. Ακόμα όμως και αν δεν ακούσουμε όλα αυτά από τα στόματα των θυμάτων, οι καταγραφές και οι μαρτυρίες που μας έχουν διασωθεί δεν υστερούν σε τραγικότητα. Ο Σεπτέμβριος του 1922 βύθισε σε έρεβος την ανθρωπότητα και δεν μπορεί να ξεχαστεί. Μονάχα οι ηλίθιοι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα να λησμονούν όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Στρατής Δούκας.

Χρυσάνθη Χουσάκου

Μονάχα οι ηλίθιοι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα να λησμονούν , όπως αναφέρει ο Στρατής Δούκας. Μα όσοι έχουν την πνοή της ζωής μέσα τους, οφείλουν ν α θ υ μ ο ύ ν τ α ι γιατί η μνήμη είναι ένα ωραίο καθήκον μέσα στη ζωή.. Ο πλήρης απολογισμός της καταστροφής αυτής είναι πράγματι τραγικός και πολύ δύσκολος. Οι αρπαγές και οι λεηλασίες σπιτιών και περιουσιών, οι γεωργικές και κτηνοτροφικές καταστροφές, το γκρέμισμα σχολείων, ναών και άλλων ιδρυμάτων, η χρεοκοπία και καταστροφή βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων με τον παράλληλο ευτελισμό κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οι μαρτυρικοί βασανισμοί αιχμαλώτων, οι βιασμοί και η ηθική οδύνη κάτω από το κλίμα του τρόμου και της απειλής του θανάτου, αλλά και οι ατέλειωτες πορείες αιχμαλώτων, οι σφαγές, οι θηριωδίες και οι εκτελέσεις δεν μπορούν και δεν πρέπει να ξεχαστούν. Και πώς να ξεχαστούν όταν συνολικά η μικρασιατική εκστρατεία είχε ως αποτέλεσμα 25.000 νεκρούς και τραυματίες στρατιώτες από ελληνικής πλευράς. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς. Οι Τούρκοι ήθελαν να εξαφανίσουν κάθε ελληνικό στοιχείο από την Μικρά Ασία, προβαίνοντας σε ανείπωτα εγκλήματα. Αμερικανοί μάρτυρες διηγούνται ιστορίες για πυρπολήσεις αρρώστων μέσα σε νοσοκομεία και παιδιών μέσα σε σχολεία. Πολλοί Χριστιανοί κάηκαν μέσα στις εκκλησίες τους, όταν αφού κατέφευγαν σε αυτές, οι Τούρκοι τούς έβαζαν φωτιά. Αποκορύφωμα η πυρπόληση της αρμενικής και της ελληνικής συνοικίας της Σμύρνης. Το κάψιμο των σπιτιών ανάγκασε τους κρυμμένους σε αυτά Χριστιανούς να βγουν έξω στους δρόμους, με αποτέλεσμα και οι τελευταίοι που είχαν γλυτώσει από τις προηγούμενες σφαγές, να πέφτουν στα χέρια των Τούρκων και να υφίστανται τρομερούς βασανισμούς πριν τον θάνατό τους. Οι σφαγές κατά Ελλήνων και Αρμενίων από τους Τούρκους έκαναν τον Αμερικανό Πρόξενο στην Σμύρνη Τζωρτζ Χόρτον να γράψει: «Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου απ’ τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι άνηκα στο ανθρώπινο γένος». Η καταστροφή αυτή αποτέλεσε την ταφόπλακα στο όνειρο της «Μεγάλης Ιδέας» που προσέβλεπε στην επανένωση όλων των εδαφών που κατοικούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων από Έλληνες και ξεριζώθηκε οριστικά η μακραίωνη ελληνική παρουσία στην περιοχή. Μετά από όλες αυτές τις καταγραφές πώς η Μικρασιατική Καταστροφή να μην θεωρείται η μεγαλύτερη συμφορά του ελληνισμού και πώς είναι δυνατόν ποτέ να λησμονηθεί;

Παναγιώτης Δρακόπουλος




Μονάχα οι ηλίθιοι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα να λησμονούν. Πράγματι, η φράση αυτή από την <<Ιστορία ενός Αιχμαλώτου>> αποτυπώνει μια ουσιαστική και μεγάλη αλήθεια. Η θύμηση και η λησμονιά είναι δύο καταστάσεις που συνδέονται με τα βιώματα του καθενός. Ειδικά η πρώτη συγκεντρώνει όλα όσα έχει ο καθένας βιώσει στην πορεία της ζωής του και τον έχουν σημαδέψει. Η Μικρασιατική Καταστροφή, ο ξεριζωμός στιγμάτισαν την ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Αυτοί μετέφεραν τις αναμνήσεις τους, στους υπόλοιπους. Τις κληροδότησαν στους μεταγενέστερους μέσω του γραπτού λόγου. Όπως ακριβώς και ο Στρατής Δούκας μέσω της <<Ιστορίας ενός Αιχμαλώτου>>.

Παναγιώτης Μπούμπαλης



Τα χρόνια της μικρασιατικής περιόδου γράφτηκαν με μαύρα γράμματα στην ελληνική ιστορία. Σφαγές, λεηλασίες, προδοσίες , βιασμοί ,και χιλιάδες θύματα. Οι μαρτυρίες εκείνων των ημερών θα έλεγε κανείς ότι είναι ανατριχιαστικές. Στιγμές, που ίσως σε κάνουν να πεις ότι μετά από αυτά δεν μπορείς να συνεχίσεις να ζεις ,σε βαραίνουν και σε παιδεύουν. Άραγε τι είναι καλύτερο να ζεις και να θυμάσαι ή να πεθάνεις και να ησυχάσεις; Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις μπορούν να νιώσουν τον πόνο αυτών των ανθρώπων, που έζησαν τον τρόμο , είδαν τον φόβο στα μάτια των παιδιών τους και τα κλάματα. Τις γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να σφαγιάζονται και τους άντρες που είδαν τους συντρόφους τους να βιάζονται. Μανές που έχασαν τα παιδιά τους μπροστά στα μάτια τους. Αυτές οι τραγικές στιγμές δεν πρέπει να λησμονηθούν. Μονάχα οι νεκροί και οι ηλίθιοι έχουν δικαίωμα να λησμονούν .

Γιάννης Φριντζήλας