Embedded Files
Portret Marii Konopnickiej (1879)
Złote pióro Marii Konopnickiej 1902 r. w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Grudzień to czas podsumowań i zbliżającego się końca roku… Patronką roku 2022 była m.in. Maria Konopnicka - poetka, nowelistka, publicystka, tłumaczka.
Kto z nas nie zna Roty, Pieśni o domu, Naszej szkapy, Co Słonko widziało, Krasnoludków czy Stefka Burczymuchy…? Utwory te nie straciły na aktualności i warte są przypomnienia podczas długich zimowych wieczorów.
Najbardziej znanymi nowelami poetki są: Mendel Gdański, Nasza szkapa, Miłosierdzie gminy. Konopnicka rolę pisarza rozumiała jako służbę społeczną. Jej utwory podejmują tematykę społeczno-polityczną. Poruszają problematykę losów chłopów, głodu, krzywdy i biedy. Zwracają uwagę na ubóstwo dzieci z nizin społecznych. Budzą wrażliwość czytelnika.
Drugie wydanie baśni O krasnoludkach i o sierotce Marysi 1904 r.
Ponadczasową wartość mają jej utwory dla dzieci (wiersze, opowiadania, baśnie).
Autorka Stefka Burczymuchy napisała:
Bo jeżeli prawdą jest, że dusza dziecka to „tabula rasa”, niemniej istotnie jest ono harfą niemą, na której dobrze, gdy poezja wcześnie rękę kładzie. Bo dziecko nie tylko potrzebuje wiedzieć i widzieć, dydaktyzm, w jaką bądź formę wcielony i pod jakim bądź ukrytym kształtem, nie wyczerpuje, nie zaspokaja delikatnych poruszeń duszy dziecka, która pożąda wzlotu, dźwięku, tonu. Może to więc dobrze, gdy do dramatu dziecięcego, do dziecięcego eposu przybędzie liryka dziecięca, poezja sama w sobie, która bez żadnych dydaktycznych celów będzie budziła w duszy dziecka pewne nastroje i poddawała harmonię pod przyrodzoną dźwięczność tej duszy.
Taki ja sobie kładę zamiar i o nim to właśnie chciałam powiedzieć… Nie przychodzę ani uczyć dzieci, ani też ich bawić. Przychodzę śpiewać z nimi.
Do najpopularniejszych utworów dla dzieci Marii Konopnickiej należą także: O krasnoludkach i sierotce Marysi, Na jagody, Stefek Burczymucha, O Janku Wędrowniczku, Co Słonko widziało.
(Maria Konopnicka. Nicea, 31 grudnia 1892 r. W: Maria Konopnicka, Przychodzę śpiewać z Nimi, Suwałki 2010)
Album od Dziatwy Polskiej z Warszawy, 1902 r. w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Kilka słów o biografii…
Poetka urodziła się 23 maja 1842 r. w Suwałkach jako Maria Stanisława Wasiłowska. Od siódmego roku życia mieszkała wraz z rodziną w Kaliszu. W wieku 12 lat straciła matkę.
W latach 1855 – 1856 uczyła się na pensji sióstr sakramentek w Warszawie (tam poznała Elizę Orzeszkowa).
W 1862 r. wyszła za mąż za Jana Jarosława Konopnickiego, z którym zamieszkała w Bronowie, a następnie w Gusinie. Debiutowała w 1870 r. wierszem pt. W zimowy poranek opublikowanym w lokalnym czasopiśmie Kaliszanin. W 1878 r. przeniosła się wraz z sześciorgiem dzieci do Warszawy i poświęciła się pracy literackiej.
W latach 1884 – 1886 była kierownikiem literackim czasopisma Świt. W 1890 r. opuściła Warszawę, przebywała m.in. w Niemczech, Włoszech, Francji i Szwajcarii. W latach 1901 – 1902 aktywnie uczestniczyła w organizowaniu protestu przeciwko prześladowaniu dzieci we Wrześni. W 1902 r. w Krakowie i we Lwowie odbyły się obchody 25 - lecia pracy literackiej Marii Konopnickiej, a rok później otrzymała ona w darze od narodu polskiego dworek z parkiem w Żarnowcu, niedaleko Krosna. Zamieszkała w nim odbywając częste podróże na południe Europy. Poetka angażowała się w działalność społeczną i polityczną (m.in. uczestniczyła w akcji pomocy dla więźniów politycznych i ich rodzin podczas rewolucji 1905 – 1907). Zmarła 8 października 1910 r. we Lwowie, pochowana jest na Cmentarzu Łyczakowskim.
Maria Konopnicka fot. A. Kartoli i M. Pusch, Warszawa 1879 r.
O Rocie słów kilka…
Rota – to najbardziej znany wiersz patriotyczny poetki, po raz pierwszy opublikowany w 1908 r. Powstał jako protest przeciw procesowi germanizacji w zaborze pruskim. Muzykę do tego utworu skomponował Feliks Nowowiejski. Rotę jako pieśń wykonano po raz pierwszy 15 lipca 1910 r. pod Pomnikiem Grunwaldzkim w Krakowie, który ufundował Ignacy Jan Paderewski – z okazji 500. rocznicy zwycięstwa nad Zakonem Krzyżackim. Rota stała się jedną z najważniejszych polskich pieśni patriotycznych. W latach 20. XX w. władze II RP rozważały ustanowienie jej hymnem narodowym.
Maria Konopnicka fot. Juliusz Mien, 1902 r.
Kałamarz z porcelanowym pojemnikiem z poł. XIX w. w Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Z okazji Jubileuszu Józefa Ignacego Kraszewskiego…
Warto podkreślić, że autorka Roty napisała i wydała własnym nakładem z okazji Jubileuszu 50 –lecia pracy literackiej Józefa Ignacego Kraszewskiego okolicznościową broszurkę pt. Czcigodnemu J. I. Kraszewskiemu.
Maria Konopnicka jest również autorką wspaniałego wiersza „Nad mogiłą” Pamięci J. I. Kraszewskiego:
Kto cię z nas nie znał? Kto cię nie miłował?
Kto duchem twoim, jako chlebem, nie żył?
Kto z wątka twego przędzy swej nie snował,
Nie płakał z tobą i z tobą nie wierzył?...
Ty, jak pelikan, upadłszy na gniazdo,
Głodne i słabe karmiłeś pisklęta,
A pierś twa była miłośnie rozcięta
I krwi świecąca rubinem, jak gwiazdą.
A zaś pojrzawszy na rzesze te ludu,
Co szły za tobą łaknące, ażeby
Słowo twe słyszeć, zdobyłeś moc cudu —
I rozmnożyłeś duchowe swe chleby.
I nikt nie odszedł głodny, kto tę białą
Hostję twych myśli wziął z rąk twych na dobie;
Jeszcze się złomków na przyszłość zostało
Dla tych, co rzesze powiodą po tobie.
O miłujące serce! O ty bratnie!
Krzywdzonym słodkie, krzywdzicielom twarde.
Ty miałeś różne bronie: łzy i wzgardę,
Lecz przebaczenie wszem było ostatnie.
[…]
I jak czarodziej, budziłeś po drodze
Wieniec mar smętnych, co groby oplata,
Sadzałeś na koń rycerze i wodze,
A chłopa brałeś w ramiona — jak brata.
Tyś nas nie rzucił w sieć pustych mamideł,
Ale żyć uczył i strzec swojej ziemi.
I byłeś wzlotem dla wielu tu skrzydeł,
Ty — najsilniejszy pomiędzy silnemi!
Stroskane oczy i niepocieszone
Będą się teraz obracać w błękity,
Gdy wyjdą pługi na łany zroszone
I nie obaczą, gdzie lemiesz twój wbity...
A tak zostanie między żyjącemi
Miejsce po tobie - umarłym — nie wzięte
I pokoleniom co przejdą po ziemi,
Jak po ojcowskie — tak drogie i święte.
A teraz, Panie, modlić się nie mogę
Dla tego ducha o wieczne spocznienie…
Daj mu ruch raczej wieczny! A wskaż drogę
Przez serce ludu, przez ludu sumienie!
Na zakończenie Złote myśli – cytaty z utworów autorki Naszej szkapy:
A gdy serce twe przytłoczy myśl, że żyć nie warto, z łez ocieraj cudze oczy, chociaż twoich nie otarto.
Tylko miłość jest siłą, co złagodzić może ból świata.
Choćbyś poznał ziemię całą
Milion gwiazd jeszcze zostało!
Choćbyś gwiazdy znał na niebie,
Jeszcze musisz znać…
Sam siebie…
Łzy nie są oznaką słabości, lecz dowodem, że nasze serce nie wyschło i nie stało się pustynią.
Muzea...
W Polsce znajdują się dwie placówki poświęcone życiu i twórczości poetki: Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach i Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Dzięki uprzejmości Pana Pawła Bukowskiego - dyrektora muzeum w Żarnowcu udostępniamy link do zwiedzania znajdującej się tam ekspozycji stałej, prezentującej zachowaną kolekcję pamiątek.
Page updated
Google Sites
Report abuse