Канавалаў Павел Міхайлавіч

Храналогія падзей, што адбыліся на нашай зямлі падчас Вялікай Айчыннай вайны, устаноўлена даволі падрабязна. Многае вядома і аб асіпаўчанах, якія змагаліся з ворагам. Аднак казаць, што ў памяці аб земляках-героях не засталося белых плям, на жаль, нельга. Пра многіх з іх звестак ужо не знайсці, але ў шэрагу выпадкаў яшчэ застаецца надзея вярнуць гісторыі забытую нашчадкамі асобу.

… Яго імя часта сустракаецца ў мемуарнай літаратуры, прысвечанай партызанскаму руху на Беларусі. А як інакш: камандзір партызанскай брыгады – асоба дастаткова значная і ўплывовая. Вось толькі падрабязнасцей біяграфіі аўтары не прыводзяць, так што скласці больш-менш поўнае ўражанне пра гэтага чалавека і яго ролю ў агульнай барацьбе з захопнікамі можна толькі па адным дакуменце. Яго аўтабіяграфіі, датуемай 11 красавіка 1967 года.

Павел Міхайлавіч Канавалаў, 1906 года нараджэння, рускі, родам з Валагодчыны, беспартыйны, сярэдняя адукацыя. З 1928 года – у арміі, напярэдадні вайны – афіцэр-танкіст.

У канцы 1941-сярэдзіне 1942 года ён быў намеснікам камандзіра атрада генерал-палкоўніка М.П. Канстанцінава – адной з першых буйных партызанскіх груп на Беларусі, пазней стаў начальнікам штаба партызанскага злучэння Мінскай вобласці, а са снежня 1943 года ўзначальваў 37 партызанскую брыгаду імя А.Я. Пархоменкі, якая менавіта ў гэты час прымала ўдзел у шэрагу буйных аперацый, накіраваных на ліквідацыю стратэгічна важных нямецкіх гарнізонаў.

На жаль, кар’ера здольнага партызанскага камандзіра была нядоўгай: улетку 1943 года адкрыліся атрыманыя напачатку вайны старыя раны, і кіраўніка брыгады народных мсціўцаў пераправілі ў Маскву на лячэнне.

Толькі ў маі 1944 года ён змог зноў стаць у шэраг змагароў за Радзіму – быў прызначаны намеснікам камандзіра 30-й Гвардзейскай цяжкай Выбаргскай танкавай брыгады. З ёй і скончыў вайну.

Ваяваў Павел Канавалаў і ў партызанах, і на фронце адважна, аб чым сведчаць баявыя ўзнагароды: ордэны Чырвонага Сцяга (1943), Айчыннай вайны 1 ступені (1945), медалі «За баявыя заслугі» (1945), «Партызану Айчыннай вайны» 1 ступені (1943), «За ўзяцце Берліна», «За ўзяцце Кёнігсберга», «За перамогу над Германіяй» (1945). Ды і ў мірны час сябе праявіў: па заканчэнні працоўнай біяграфіі атрымаў персанальную пенсію – быў у савецкі час такі знак пашаны за вялікія дасягненні ў рабоце.

Усё пасляваеннае жыццё П.М. Канавалава было цесна звязана з Асіповіччынай. Пасяліўся ён у вёсцы Ляхава Града, працаваў механікам на тутэйшым торфапрадпрыемстве «Свабода». Жыў адзін – сям’ёй так і не абзавёўся. Памёр напрыканцы 60-х гадоў і быў пахаваны недзе ў Карытнянскім сельсавеце (уласных могілак у Ляхавай Градзе не было). Крыху пазней торфапрадпрыемства было ліквідавана, а ў сярэдзіне 70-х гадоў знікла і Ляхава Града. Вёска, дзе жыў герой вайны, была прызнана неперспектыўнай, і яе жыхары перасяліліся ў іншыя мясціны...

Сёння ніхто не ведае, дзе знаходзіцца магіла былога партызанскага камбрыга, але магчыма сярод асіповіцкіх краязнаўцаў знойдуцца тыя, хто напярэдадні 60-годдзя вызвалення нашай краіны пажадае заняцца пошукам дадатковых звестак пра Пятра Міхайлавіча Канавалава. Магчыма, з іх дапамогай будзе знойдзена яго месца пахавання.

Малаковіч, М. Ёсць толькі імя / Міхаіл Малаковіч // Асіповіцкі край. – 2004. – № 33. – 27 красавіка. – С. 2.