Раманюк Іван Мікітавіч Раманюк (Назаровіч) Зінаіда

Не, на дарогах вайны лёсы гэтых людзей не перасякаліся, аднак тое, што ў час ваеннага ліхалецця будучая сям’я Раманюкоў паўстала на абарону Айчыны, змагаючыся з гітлераўцамі, – факт адназначны: ён – на фронце, яна – у партызанах...

Упершыню арменскую шынель Іван апрануў 19 лістапада 1940 года, калі ўкраінскага хлопца прызвалі ў Чырвоную Армію. Служыў у Фінляндыі, у горадзе Сартавала. Пах вайны тады адчуваўся ўжо добра, таму да будучых цяжкіх выпрабаванняў рыхтавацца пачалі загадзя. Калолі штыкамі чучалы, стралялі, капалі акопы-траншэі і г.д. У гэтым плане ніхто не крыўдзіўся, кожны разумеў, што ўсё гэта можа хутка спатрэбіцца, а вось страявыя заняткі многіх салдат абуралі, хаця ўслых пра гэта ніхто і не казаў.

Да 22 чэрвеня 1941 года заставаўся тыдзень, калі іх часць перавялі пад Ленінград, на станцыю Пагосцье. 3 нападзеннем фашыстаў практычна адразу пачаліся і моцныя бамбардзіроўкі паўночнай сталіцы краіны, у час адной з якіх радавы Раманюк быў паранены ў руку. 63 гады мінула зтой пары, а пры змене надвор’я і сёння рана ные, не дае спаць Івану Мікітавічу…

Тады праз тры дні яго і яшчэ колькі дзесяткаў чалавек спешна накіравалі ў Палтаўскае танкавае вучылішча, якое было эвакуіравана ў г.Мары. Вучыліся па скарочанай праграме, бо бязлітасныя жорны вайны перамолвалі тысячы салдат і афіцэраў. Выкладчыкі, канечне, стараліся ўзброіць курсантаў тэорыяй у поўным аб’ёме, а ўжо практыку ўсе засвойвалі непасрэдна на фронце. Дагэтуль Іван скончыў 7 класаў, вучыўся на трактарыста ў родным сяле Чарняўка ў Вінніцкай вобласці і колькі часу самастойна рабіў на трактары, так што ў вучобе праблем не было.

Выпуск адбыўся ў сорак трэцім: маладыя лейтэнанты праз Маскву рушылі ў Ніжні Тагіл за танкамі Т-34. Даставілі эшалон з баявой тэхнікай, разгрузіліся, і малады афіцэр думаў, што на адным з іх і пойдзе ў бой, але яго з таварышамі зноў камандзіравалі за такім жа грузам, так што на фронце ў складзе 78-й танкавай брыгады Раманюк апынуўся толькі пасля гэтай паездкі.

Баявое хрышчэнне камандзір танкавага ўзвода атрымаў у Прыбалтыцы. Тады ўзвод амаль цалкам знішчыў артбатарэю праціўніка: немцы так захапіліся стральбой па наступаючых танках брыгады, што «прамаргалі» баявыя машыны Івана Раманюка, якія нечакана зайшлі на пазіцыю праціўніка з тылу. За той бой афіцэра ўзнагародзілі ордэнам Айчыннай вайны II ступені. А колькі потым было яшчэ баёў – і не злічыць...

Калі ўрэшце вайна скончылася, то атрымалі загад рухацца ў Баранавічы, а прыбылі ... у Асіповічы. Дзе ён і служыў у паўднёвым ваенным гарадку да звальнення ў запас.

Нарадзілася Зіна Назаровіч у Брыцалавічах у 1926 годзе. Да акупацыі паспела скончыць 5 класаў. Немцаў упершыню ўбачыла, калі яны на матацыклах і веласіпедах прыехалі ў вёску і заняліся кожны сваёй справай: адны задаволена рагаталі, мыючыся ля калодзежаў, а другія – гаспадары ж! – адчынялі дзверы ў хлявах і выганялі адтуль парсюкоў ды лавілі курэй, гусей.

У сорак першым партызан у акрузе было мала, але паступова ўдары народных мсціўцаў станавіліся для ворага ўсё адчувальней, з чым гітлераўцы мірыцца не збіраліся. Прычым, вораг не абмяжоўваўся толькі рэйдамі з аблавамі, ладзіў і маштабныя карныя аперацыі. Аднойчы ў час аблавы на мінах у лесе падарвалася 11 салдат – і гэтым самым Брыцалавічы (а вёска ў той час ужо была цесна звязана з партызанамі) падпісала сабе смяротны прыгавор. У ноч з 13 на 14 студзеня 1943 года яе акружылі карнікі, і ўсіх жыхароў выгналі з хат на вуліцу. Зіне з братам Сашам і бацькам Іванам Пракопавічам пашчасціла, яны паспелі схавацца, а маці Еўдакія Антонаўна і сястра Марыя былі забіты. У той дзень вёска наогул была сцерта з твару зямлі: яе спалілі, а амаль тысячу чалавек расстралялі...

Бацька, брат і Зіна апынуліся ў партызанах, у атрадзе Рыгора Нічыпаравіча Баразны. Хадзілі ў разведку, нападалі на варожыя гарнізоны, знішчалі паліцаяў, пускалі пад адхон варожыя эшалоны, узрывалі аўтамабільныя і чыгуначныя масты, удзельнічалі ў «рэйкавай вайне» і г.д. І 17-гадовая дзяўчына нараўне з мужчынамі дзяліла ўсе нягоды паходнага жыцця.

У адным з баёў быў цяжка паранены бацька, які памёр на руках сына і дачкі 23 лютага 1943 года. Пагаравалі, паплакалі, застаўшыся адны на свеце, Зінаіда з Аляксандрам – і зноў на баявое заданне: да канца вайны было яшчэ далёка, а вораг, якому так хацелася адпомсціць за ўсё, – побач...

Калі Асіповіччыну вызвалілі, то партызанская брыгада была расфарміравана, прызыўны ўзрост забралі ў армію, а моладзь рушыла па дамах. Збіралася напачатку пайсці на фронт і Зіна, але не рызыкнула пакінуць аднаго 14-гадовага брата...

У пераможны год лёс звёў маладых Івана Раманюка і Зінаіду Назаровіч разам.

Цывільнае жыццё мужа пачалося з вучобы ў Бабруйску на вадзіцеля: калі атрымаў правы, то ён 46 гадоў аддаў кансерваваму заводу, прычым, адрабіў без аварый, без дарожна-транспартных здарэнняў. Жонка ж скончыла курсы кройкі і шыцця, 12 гадоў прарабіла на кансервавым заводзе, 13 – краўчыхай жаночага адзення ў камбінаце бытавога абслугоўвання.

У 1985 годзе яны абодва атрымалі ордэны Айчыннай вайны, маюць шмат іншых узнагарод, падзяк і заахвочванняў. Канечне, гады бяруць сваё, здароўе ўжо не тое, але ветэраны не журацца: радуюць і тры дочкі, якім далі вышэйшую адукацыю, і чатыры ўнучкі з унукам і праўнукам. I па-ранейшаму яны вераць-спадзяюцца, што жыць усе мы будзем лепей, заможней.

Алейнікаў, Г. На ворага – разам / Г. Алейнікаў // Асіповіцкі край. – 2004. – № 34. – 30 красавіка. – С. 2.