Бейманаў Піліп Фёдаравіч

Баец агнямётнай пары

Піліп Фёдаравіч Бейманаў нарадзіўся ў 1916 годзе ў Чавускім раёне. Там жа, пасля заканчэння курсаў пры Магілёўскім педагагічным інстытуце, працаваў настаўнікам геаграфіі і гісторыі. У самым пачатку саракавога года яго прызвалі на службу ў Чырвоную Армію. Накіраванне атрымаў у Літву. Служыў ля самага Нёмана, што апеты многімі вядомымі паэтамі і пісьменнікамі.

Гэта было на граніцы з фашысцкай Германіяй. Некаторыя моманты таго даваеннага жыцця ветэран добра памятае і зараз. Атрымліваў ён два латы ў месяц. А штампаваны гадзіннік каштаваў тут восем. Таму складваліся салдаты і сяржанты, каб набыць па чарзе гэтую рэдкую для таго часу і даволі неабходную рэч. Таннымі былі на мясцовых базарах прадукты харчавання. А вось том Льва Талстога «Ганна Карэніна» каштаваў ажно ... 300 латаў. Так што пераважная большасць мясцовага насельніцтва была буржуазным урадам штучна пазбаўлена магчымасці чытаць рускую класіку. Бо на такую вялікую суму патрэбна было прадаць (ні мала, ні многа) пяць кароў! Але гэта – між іншым.

Напружанасць на граніцы тым часам узрастала. Нервовасць адчувалася і ў літоўскіх нацыянальных часцях, якія размяшчаліся непадалёку і таксама неслі службу. Асабліва неспакойна стала на душы ў пачатку чэрвеня сорак першага года. У суботу вечарам перад самай страшнай нядзеляй, калі пачалася жудасная вайна, ніякіх асаблівых распараджэнняў не паступала. I адбой чырвонаармейцам быў дадзены, як заўсёды, па раскладу.

Ранішні сон – асабліва моцны. I таму зразумець нейкі час Піліп нічога не мог. Балюча рэзаў вушы гром выбухаў, успыхвалі страшэнныя бліскавіцы. Са столі на галаву сыпаўся пясок, падалі дошкі. Выляталі вокны, дзверы. Падскоквалі ў казарме спальныя ложкі і табурэткі. Крычалі і мітусіліся людзі ў бялізне. Кожны шукаў паратунку...

Калі ж агнявы налёт закончыўся, камандзіры пачалі збіраць сваіх байцоў і рыхтаваць іх да бою. Усе адразу зразумелі, што гэта ваенная акцыя з боку немцаў, бо граніца – побач. А іх 9-ты танкавы полк якраз і прызначаны надзейна стаяць тут, у Літве, на ахове заходніх рубяжоў Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік. Дарэчы, на ўзбраенні ва ўсіх трох батальёнах была частка і легендарных танкаў Т-34.

Неўзабаве паказаліся сталёвыя машыны з варожымі крыжамі. Значыць, немцы захапілі ўжо адзін, або, нават, два жалезабетонныя масты, што пралягалі праз Нёман. Пачалася танкавая дуэль. Піліп Фёдаравіч бачыў, як адразу задымілі 4 ці 5 фашысцкіх танкаў. Потым яшчэ. Астатнія падаліся назад. Гарэлі на месцы бою і нашы баявыя машыны. Гітлераўцы, відаць, па рацыі выклікалі сабе дапамогу, бо зноўку наляцела авіяцыя. Затым прыцэльны агонь павяла па нашых пазіцыях артылерыя праціўніка. Пры поўным панаванні нямецкіх войск у небе, а таксама ў сувязі з адсутнасцю нашай артылерыі, якая была накіравана вышэйшым савецкім камандаваннем на нейкія манеўры, усе тры батальёны 9-га танкавага палка неўзабаве былі ў баях разбіты, частка засталася без боезапасу, паліва, а потым яшчэ і аказаліся ў поўным акрўжэнні.

I тады паступіў загад: «Прарывацца на Мінск». Каб выйсці з варожага кола, падраздзяленні сапёраў, дзе служыў малодшы сяржант П.Ф. Бейманаў, зрабілі ў лесе прасекі, па якіх уцалелыя танкі, браневікі і аўтамашыны, поўныя людзей, змаглі выйсці на лясныя дарогі, а па іх на нейкі бальшак. 3 сабою забралі і ўсіх параненых.

Хоць новыя трыццацьчацвёркі паказалі ў першых баях вялікую перавагу над варожымі танкамі, лягчэй ад гэтага на сэрцы не станавілася. Пачалося для чырвонаармейца Бейманава векапомнае адступленне 41-га года. Дабраўшыся з астаткамі нашых войск у сталіцу Савецкай Беларусі, атрымаў ён баявую задачу: «Зваліць дрэвы на адну з дарог, нарабіць перашкод на шляху варожага наступлення».

I падраздзяленне сапёраў на чале з малодшым сяржантам рушыла на двух аўтамашынах насустрач праціўніку. Даехалі да нейкага бярозавага гаёчка. За ім пачынаўся лес. Але пабыць там не давялося: фашысцкая батарэя накрыла савецкіх салдат сваім агнём. Добра, што не разгубіліся шафёры. Яны ліха развярнуліся і паімчалі назад у бярэзнічак. Назад давялося вяртацца ўжо на адной палутарцы і з новымі раненымі.

Зноўку пачаўся адыход войск. На гэты раз па Маскоўскай шашы. Піліп Фёдаравіч успамінае, што гэтая ліхая гадзіна першага года Вялікай Айчыннай вайны нядрэнна адлюстравана ў савецкіх кінафільмах.

...У дарожным пылу паўзуць ваенныя калоны. Усюды запалоханы цывільны люд з дзецьмі, падводы, тэхніка, частка якой дагарае ў кюветах. Раз-пораз налятаюць нямецкія самалёты і бамбяць, бамбяць, бамбяць ці расстрэльваюць усіх адступаючых з кулямётаў. Фашысцкія асы ніякай розніцы паміж мірнымі жыхарамі і ваеннымі не робяць...

А высока ў сінім небе, у самым зеніце гарэла пякельным агнём чэрвеньскае сонца і бязлітасна паліла сваімі промнямі байцоў і камандзіраў, што стомленыя адступалі пад націскам вермахта – узброеных сіл гітлераўскай Германіі.

Нарэшце дасягнулі горада Барысава. Тут, на Бярэзіне, і далі рэшткі былога кадравага палка свой апошні бой. А затым яны адышлі на перафарміраванне да Ельні, дзе пад мірным яшчэ небам (вайна сюды завітае крыху пазней) нацярпеліся апаленыя жорсткімі баямі камандзіры і байцы ад катаў Лаўрэнція Берыі. Суды тут і расправы былі хуткія, толькі зусім несправядлівыя. Той, хто нават не нюхаў пораху, абвінавачваў чырвонаармейцаў у баязліўстве і панікёрстве. Нямала люду, асабліва каманднага саставу, было расстраляна. За пралікі і ўпушчэнні крывавага сталінскага рэжыму суровы адказ панеслі многія нявінныя ахвяры новага вялікага тэрору, які пракаціўся ў першыя месяцы 1941 года.

Паколькі ні танкаў, ні гармат, ні грузавікоў у распараджэнпі Піліпа Фёдаравіча не было, а меліся толькі рыдлёўкі, сякеры, кіркі і вінтоўкі, то яго пакінулі жывым і накіравалі неўзабаве пад самую Маскву ў агнямётную часць. Як правіла, абарону сваю такі рэдкі род войск рыхтаваў загадзя і ў большасці выпадкаў на перакрыжаванні стратэгічных магістраляў або дарог. Струмень агнямёта на адлегласці 50 метраў паліў абсалютна ўсё. Здавалася, нават каменне гарыць. Таму немцы, як правіла, заўсёды імкнуліся агнямётныя стацыянарныя кропкі абыходзіць.

Крышку не дайшлі фашысцкія механізаваныя войскі і да рубяжа, дзе баявыя пазіцыі займаў разам з таварышамі П.Ф. Бейманаў. Наступленне ворага адбілі. Тут, на Маскоўскім кірунку, упершыню з пачатку Другой сусветнай вайны нямецкія захопнікі пацярпелі буйное паражэнне. Адагналі фашыстаў ад савецкай сталіцы контрударамі. I фронт стабілізаваўся на значнай адлегласці. Агнямётчыкі ж заставаліся ў сваіх умацаваннях ажно да лета 1943 года. Відаць, вышэйшае камандаванне лічыла, што немцы яшчэ могуць здзейсніць сюды прарыў або скінуць паветраны дэсант.

Потым былі баі на Курскай дузе. Пераправа ля Кіева праз славуты Дняпро і абарона тут плацдарма. Праўда, не зусім удалая, бо п’яныя ўласаўцы з немцамі пасля шматлікіх атак скінулі застаўшыхся ў жывых назад у раку. А вайну старшы сяржант П.Ф. Бейманаў закончыў у Берліне, куды другі механізаваны батальён Першага Украінскага фронта дайшоў, каб дабіць у логаве фашысцкага звера. Знайшлася баявая справа адважнаму агнямётчыку і ў сталіцы «тысячагадовага» рэйха. Не раз і не два струмені агнямётаў пракладвалі нашым войскам шлях наперад. I было бачна, як выбягаюць з падвалаў і лезуць на самыя дахі дамоў фашысцкія ваякі, што звар’яцелі ад страху.

За мужнасць, праяўленую ў гады ваеннага ліхалецця, ветэран узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны ІІ-й ступені, медалямі «За баявыя заслугі», «За абарону Масквы», «За ўзяцце Берліна» і інш.

Пасля вялікай Перамогі ён зноў настаўнічаў. Разам з жонкаю. На гэты раз у нашым, Асіповіцкім, раёне, у Пагарэльскай школе. Цяпер Піліп Фёдаравіч на заслужаным адпачынку. Займаецца сваёй асабістай гаспадаркай. Хатай, пабудовамі, агародам, пчоламі. Трымае ён карову, парсюкоў, другую жыўнасць. Без чаго ў вёсцы, як вядома, не пражыць.

Вельмі любіць Піліп Фёдаравіч сад, які вырасціў сваімі рукамі і дзе аўтар гэтай замалёўкі зрабіў улетку фотаздымак франтавіка. Асабліва трапяткія пачуцці выклікае ў ветэрана гэты сад вясною, калі цвітуць вялізнымі белымі букетамі яблыні, грушы, слівы. Менавіта ў такі самы час здаваліся ў палон савецкім салдатам рэшткі берлінскага гарнізона. А сэрца Піліпа Фёдаравіча поўніла тады радасць хуткай Перамогі. I хоць прайшлі ўжо цэлыя дзесяцігоддзі, гэтае святое пачуццё ніколі не пакідае былога франтавіка.

Грышановіч, М. Баец агнямётнай пары / М. Грышановіч // Запаветы Леніна. – 1991. – 14 снежня. – С. 3.