بررسی تصویربرداری سونوگرافی داپلر عروق مغز: روشی غیرتهاجمی برای ارزیابی عروق مغز و شناسایی بیماری‌های مرتبط
بررسی تصویربرداری سونوگرافی داپلر عروق مغز: روشی غیرتهاجمی برای ارزیابی عروق مغز و شناسایی بیماری‌های مرتبط
سونوگرافی عروق مغز یکی از تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از امواج صوتی، عروق مغز را تصویربرداری می‌کند. این تکنیک غیرتهاجمی و بدون استفاده از پرتو X-ray است که به عنوان جایگزینی برای دیگر تکنیک‌های تصویربرداری مغزی مانند CT Scan و MRI مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سونوگرافی عروق مغز برای تشخیص اختلالات عروقی مغزی مانند سکته مغزی، خونریزی مغزی و تشنج، از جمله استفاده‌های متداول آن است. این تکنیک بسیار سریع و دقیق است و نیازی به بستری شدن بیمار در بیمارستان ندارد.
در این مقاله، به بررسی اصول سونوگرافی عروق مغز و نحوه اجرای آن پرداخته، کاربردها و مزایای آن مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، به نتیجه‌گیری‌هایی که از بررسی سونوگرافی عروق مغز به دست می‌آید، پرداخته خواهد شد.
در پاسخ به سوال سونوگرافی عروق مغز چیست می‌توان گفت که سونوگرافی عروق مغز با استفاده از امواج صوتی، عروق مغز را تصویربرداری می‌کند. در این تکنیک، یک فرستنده آلتراسونیک به سر و گردن بیمار قرار داده می‌شود که امواج صوتی را به عروق مغز ارسال می‌کند. امواج صوتی پس از برخورد با بافت‌های درون بدن، به عنوان اکو نشان داده می‌شوند و یک دستگاه سونوگرافی تحلیل آن ها را انجام می‌دهد تا تصویر عروق مغز به دست آید. این فناوری، بدون استفاده از پرتو X-ray است که مزیت ایمنی و قابلیت اعمال مکرر دارد.
فناوری سونوگرافی علاوه بر این که یک تکنیک غیرتهاجمی است، نسبت به دیگر تکنیک‌های تصویربرداری با هزینه کمتری همراه است. همچنین، مانعی برای اجرای این تکنیک در بیماران بستری وجود ندارد و می‌تواند در محل پرستاری انجام شود. با استفاده از فناوری Doppler، سرعت جریان خون نیز اندازه‌گیری می‌شود که اطلاعات مفیدی در خصوص وضعیت عروق مغز و تشخیص بیماری‌های عروقی مغزی مانند رگ‌های خونی پر شده با خون (AVM) و سکته مغزی ارائه می‌دهد.
نحوه اجرای سونوگرافی عروق مغز به دو بخش تقسیم می‌شود: آماده‌سازی و انجام آزمایش.
در بخش آماده‌سازی، بیمار باید راحت دراز کشیده و سر و گردنش را به سمت چپ یا راست بچرخاند. پس از نصب فرستنده سونوگرافی بر روی سر و گردن بیمار، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت لزوم، نواحی بدنی که مانع از دیدن بخشی از عروق مغز هستند، با استفاده از ژل خاصی تمیز شده و پوشش داده می‌شوند.
در بخش انجام آزمایش، فرستنده آلتراسونیک به عروق مغز امواج صوتی ارسال می‌کند. این امواج صوتی به عنوان اکو نشان داده می‌شوند و با استفاده از دستگاه سونوگرافی، تحلیل می‌شوند تا تصویر عروق مغز به دست آید. در صورت نیاز، با استفاده از فناوری Doppler سرعت جریان خون نیز اندازه‌گیری می‌شود. سپس پزشک گزارش بررسی را تهیه می‌کند و در صورت لزوم تصمیم‌گیری درباره درمان بیماری‌های عروقی مغزی انجام می‌دهد.
سونوگرافی عروق مغز به عنوان یک تکنیک تصویربرداری غیرتهاجمی، برای تشخیص و ارزیابی اختلالات عروقی مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از موارد کاربرد سونوگرافی عروق مغز عبارتند از:
1- تشخیص سکته مغزی: با استفاده از سونوگرافی عروق مغز، می‌توان سطح خونریزی در مغز را بررسی کرد و به تشخیص سکته مغزی کمک کرد.
2- ارزیابی دردسرساز در ناحیه گردن: سونوگرافی عروق مغز می‌تواند در ارزیابی دردسرساز در ناحیه گردن که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود، مفید باشد.
3- بررسی عروق مغز پس از جراحی: سونوگرافی عروق مغز به عنوان روشی غیرتهاجمی و غیرمستقیم، برای بررسی عروق مغز پس از جراحی و همچنین برای ارزیابی پاسخ به درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4- تشخیص رگ‌های خونی پر شده با خون (AVM): سونوگرافی عروق مغز به عنوان یک روش غیرتهاجمی، برای تشخیص رگ‌های خونی پر شده با خون (AVM) که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5- بررسی اختلالات جریان خون: با استفاده از فناوری Doppler، سرعت جریان خون نیز اندازه‌گیری می‌شود که اطلاعات مفیدی در خصوص وضعیت عروق مغز و تشخیص بیماری‌های عروقی مغزی مانند سکته مغزی و خونریزی مغزی ارائه می‌دهد.
مزایای سونوگرافی عروق مغز عبارتند از:
۱- غیرتهاجمی بودن: یکی از مزایای اصلی سونوگرافی عروق مغز، عدم نیاز به بریدگی جراحی و یا ورودی های تزریقی است.
۲- ایمنی: در سونوگرافی عروق مغز از پرتو X-ray استفاده نمی‌شود و به همین دلیل برای بیماران ایمن‌تر است.
۳- آسان و سریع: سونوگرافی عروق مغز روشی سریع و آسان برای تصویربرداری مغز است که نیازی به بستری شدن بیمار در بیمارستان ندارد.
۴- قابل تکرار: بیماران می‌توانند به صورت مکرر برای بررسی‌های پیگیرانه به سونوگرافی عروق مغز مراجعه کنند.
به عنوان معایب سونوگرافی عروق مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- محدودیت در دید قسمت‌های عمیق‌تر: سونوگرافی عروق مغز، برای تصویربرداری از بخش‌های عمیق‌تر مغز مناسب نیست.
۲- وابستگی به کارکرد خوب فرد با سونوگرافی: این تکنیک نیازمند کارکرد صحیح و حرکات دقیق فردی که در حال سونوگرافی است است.
۳- موانع در راه برداری: هر چند در سونوگرافی عروق مغز مجهز به فناوری Doppler، جریان خون در عروق مغز اندازه‌گیری می‌شود، اما این تکنیک قادر به نشان دادن سطح دقیق پلاکت‌های خونی نیست.
مدت زمان انجام سونوگرافی به نوع بررسی و ناحیه مورد نظر بستگی دارد. معمولاً سونوگرافی بطور کلی تا 30 دقیقه طول می‌کشد، اما در برخی موارد ممکن است بیشتر از آن زمان برای تصویربرداری مورد نیاز باشد. به عنوان مثال، سونوگرافی قلب باعث می‌شود که این زمان به یک ساعت یا بیشتر نیز افزایش یابد. لازم به ذکر است که زمان دقیق مورد نیاز برای سونوگرافی باید توسط پزشک شما تعیین شود و این به عوامل مختلفی مانند نوع تجهیزات مورد استفاده، حجم اطلاعات برداشته شده و تجربه فنی کارشناسان بستگی دارد.
برای آمادگی قبل از انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز، بهتر است تعدادی نکته را در نظر بگیرید:
1. پرسشنامه پزشکی: پزشک شما ممکن است پرسشنامه پزشکی خاصی را برای شما تهیه کند تا در مورد تاریخچه بهداشتی شما و داروهایی که مصرف می کنید، اطلاعات بیشتری به دست آورد.
2. محدودیت مصرف مواد غذایی و مشروبات: قبل از انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز، باید محدودیت مصرف غذا و مشروبات را رعایت کنید؛ این شامل محدودیت مصرف غذاهای چرب و سنگین، محصولات لبنی، قهوه و تنقلات می‌شود.
3. برداشتن جواهرات: قبل از انجام سونوگرافی، باید همه جواهرات خود را از بدن خود بردارید، زیرا ممکن است این جواهرات باعث مزاحمت در تصویربرداری شوند.
4. لباس‌های مناسب: برای انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز، لباس راحت و کم‌تحرکی پوشیده شود، همچنین بهتر است لباسی با یقه کوتاه و جوراب‌های خنک و راحت بپوشید.
5. عدم مصرف داروهای خاص: پیش از انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز، باید به پزشک خود اعلام کنید که داروهای خاصی را مصرف می‌کنید؛ بعضی از داروها مانند آسپرین و وارفارین می‌توانند باعث افزایش خطر خونریزی شوند و باید قبل از انجام سونوگرافی متوقف شوند.
هزینه سونوگرافی عروق مغز در هر کشور و شهر ممکن است متفاوت باشد. همچنین، بستگی به نوع سونوگرافی، تجهیزات مورد استفاده، محل انجام و هزینه‌های دیگری دارد که ممکن است در قیمت نهایی تاثیرگذار باشد.
به طور کلی، هزینه سونوگرافی عروق مغز در ایران حدود ۲۰۰،۰۰۰ تا ۳۰۰،۰۰۰ تومان است. با این حال، لازم به ذکر است که این رقم بستگی به شهر و مرکز تصویربرداری دارد و ممکن است در برخی مناطق بیشتر یا کمتر از این میزان باشد. همچنین، بستگی به پوشش بیمه پزشکی و شرایط مالی فرد نیز ممکن است قیمت را تحت تاثیر قرار دهد. میتوانید برای انجام این آزمایش به مرکز درمانی tms در تهران مراجعه کنید.