Nhà bảo tàng Bến Tre

Mặt chính ngôi nhà hướng về phía sông Bến Tre, mặt sau hướng về đường Cách mạng tháng Tám, một trong những con đường nhộn nhịp nhất của thành phố Bến Tre, nằm ngay trung tâm thành phố với những cây cổ thụ tỏa bóng mát cùng nhiều hoa kiểng tươi tốt, quý giá và hàng rào khang trang bao bọc làm cho ngôi nhà trở nên biệt lập và sang trọng. Đây là một vị trí đẹp, thuận lợi về mọi mặt, là điểm hẹn của nhân dân trong tỉnh, sinh viên, học sinh, khách du lịch trong và ngoài tỉnh, khách nước ngoài cùng những người muốn tìm hiểu về xứ Dừa. 

Toà nhà Bảo tàng toạ lạc tại số 146 đường Hùng Vương, phường 3, thành phố Bến Tre, trong khuôn viên rộng hơn 13.000m2. Ngôi nhà được xây dựng theo lối kiến trúc Pháp với những cánh cửa hình vòm đặc trưng gồm một tầng trệt và một tầng lầu, diện tích 474 m2. Mái lợp ngói, tường 2 lớp gạch, cùng nhiều cửa sổ cũng hình vòm trên chạm hình thú, hoa lá, chim muông,… Bốn hướng đều có cổng ra vào với 3 mặt giáp với 3 con đường lớn: Hùng Vương, Cách Mạng Tháng Tám, Lê Đại Hành.

Chính vì vị trí quan trọng như vậy nên khi xâm chiếm đất Bến Tre, đầu thế kỷ XX, thực dân Pháp đã cho xây dựng ngôi nhà này để làm Dinh Tham biện. Sau hiệp định Geneve (20/07/1954), đế quốc Mỹ nhảy vào dựng lên ở miềm Nam chế độ độc tài Ngô Đình Diệm, ngôi nhà này được Mỹ Ngụy chọn làm Dinh Tỉnh trưởng. Khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước được thống nhất, ngôi nhà được Tỉnh ủy Bến Tre tiếp quản, sau đó giao lại cho Ty Văn hóa Thông tin (nay là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) để làm phòng Bảo tồn Bảo tàng vào năm 1976. Khi Bảo tàng Bến Tre được thành lập theo quyết định số 1564 ngày 26/10/1981, tỉnh đã quyết định giao lại ngôi nhà cho Bảo tàng sử dụng để trưng bày những hình ảnh và hiện vật truyền thống cách mạng của nhân dân tỉnh nhà trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược.

Tại đây từng diễn ra những sự kiện lịch sử quan trọng liên quan đến hai cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc của quân dân Bến Tre. Đây là cơ sở nội tuyến bí mật in ấn tài liệu vào năm 1938 theo sự chỉ đạo của Bí thư Tỉnh ủy Phạm Thái Bường; là nơi diễn ra lễ ký quyết định thành lập công binh giới của lãnh đạo Tỉnh ủy vào tháng 10/1945; là cơ sở hoạt động bí mật của chiến sĩ tình báo Phạm Ngọc Thảo với cương vị Đại tá Tỉnh trưởng Kiến Hòa giai đoạn 1960–1962… 

Hiện nay, nội thất đã được sửa chữa lại để phù hợp cho việc trưng bày. Toàn bộ các phòng và hành lang đều được sử dụng để trưng bày hơn ba ngàn hiện vật, hình ảnh, tư liệu gồm 03 phòng ở tầng trệt, 03 phòng ở tầng lầu và các dãy hành lang. Các phòng ở tầng trệt trưng bày những hình ảnh, hiện vật về phong trào yêu nước của nhân dân Bến Tre từ những năm đầu thế kỷ XX, việc ra đời chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh đến phong trào Đồng Khởi của nhân dân Bến Tre năm 1960. Dãy hành lang bên hông trưng bày hình ảnh, tư liệu về người chiến sĩ tình báo Phạm Ngọc Thảo và hình ảnh các vị tướng của tỉnh. Ba phòng trên lầu giới thiệu về cuộc đấu tranh của nhân dân Bến Tre phá tan các chiến lược: chiến tranh đặc biệt, chiến tranh cục bộ, Việt Nam hóa chiến tranh của Mỹ-Ngụy kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (30/04/1975). Một phòng phía sau trưng bày Di chỉ khảo cổ học Giồng Nổi (ấp Bình Thành, xã Bình Phú, TP.Bến Tre; phát hiện và đào thám sát vào năm các 2003, 2010 khai quật vào các năm 2004, 2005, 2006). Hành lang trên tầng lầu, phía trước thì được dùng để trưng bày Tranh vẽ ngược kính về Bác Hồ của tác giả Đoàn Việt Tiến. 

Ngoài những phòng trưng bày trong nhà, Bảo tàng Bến Tre còn có khu trưng bày ngoài trời rộng 288m2, trưng bày những hiện vật thuộc thể khối có kích thước lớn như xác máy bay, pháo, vỏ bom… Bằng những hiện vật, hình ảnh, mô hình, bảo tàng Bến Tre giúp người xem hệ thống lại lịch sử phát triển của tỉnh trong hơn 100 năm qua. Năm 2002, Bảo Tàng Bến Tre xây dựng thêm một cơ sơ mới theo quyết định số 2234/QĐ-UB ngày 20/06/2002 trên địa điểm cách ngôi nhà cũ khoảng 20m về phía phải (nằm phía sau Nhà khách Hùng Vương). Ngôi nhà được xây dựng gồm một tầng trệt và hai tầng lầu, được đặt tên “Nhà trưng bày thành tựu kinh tế – văn hóa – xã hội và an ninh quốc phòng tỉnh Bến Tre”.

Cùng với các di tích ở các huyện Giồng Trôm, Ba Tri như Khu lăng mộ Nguyễn Đình Chiểu, Mộ Võ Trường Toản, Mộ Phan Thanh Giản, Đền thờ Nguyễn Ngọc Thăng, Khu lưu niệm Nguyễn Thị Định, nhà Bảo tàng vẫn ngày ngày mở cửa đón khách tham quan để quảng bá và giáo dục truyền thống, lịch sử vùng đất Bến Tre với nhân dân trong nước và quốc tế. Đây là điểm tham quan du lịch hấp dẫn sau khi cầu Rạch Miễu, cầu Hàm Luông, đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Trung Lương đã được thông thương. Sắp tới, cầu Cổ Chiên hoàn thành sẽ rút ngắn thời gian từ Tp.Hồ Chí Minh đến Bến Tre, nối liền Bến Tre với các tỉnh Trà Vinh, Vĩnh Long, phá thế cô lập, tạo điều kiện cho Bến Tre phát triển về mọi mặt. Bến Tre sẽ không còn cảnh đò ngang cách trở và sự mến khách của đất, của người dân nơi đây sẽ làm đắm say du khách khi có dịp ghé thăm. Bên cạnh đó, các di tích trong tỉnh sẽ đón khách tham quan nhiều hơn, góp phần làm cho du lịch tỉnh nhà phát triển.

Trãi qua bao mùa mưa nắng, tòa nhà bảo tàng vẫn sừng sững, uy nghi đứng giữa lòng thành phố như thách thức với thời gian. Dù đã trải qua nhiều lần sửa chữa, tôn tạo nhưng nhà bảo tàng vẫn đậm nét trầm mặc, cổ kính như không hề ảnh hưởng cuộc sống ồn ào của đô thị phồn hoa. Trong không gian thoáng mát, yên tĩnh, thỉnh thoảng còn nghe được tiếng chim hót trên cây, nhà bảo tàng vẫn ngày ngày làm công việc của mình. Đó là giới thiệu với hiện tại những tư liệu, hình ảnh, hiện vật thuộc về quá khứ hào hùng của một thời ông cha ta dựng nước và giữ nước.