ตำบลทรายทอง
นางผ่องศรี นิระพันธ์
ประวัติและผลงานครูภูมิปัญญาท้องถิ่น ตำบลทรายทอง
ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม สาขาการทำไม้กวาดดอกหญ้า
ประวัติและผลงาน
นางผ่องศรี นิระพันธ์เป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชน บ้านดอนข่า หมู่ที่ 5 ตำบลทรายทอง อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดหนองบัวลำภู เมื่อปี พ.ศ.2552 ได้มีการรวมกลุ่มภายในหมู่บ้านทำตะกร้าโครงเหล็กได้ประมาณ 1ปี แต่ไม่ประสบผลสำเร็จเนื่องจากมีต้นทุนการผลิตที่สูงและไม่มีตลาดรองรับ สมาชิกในกลุ่มจึงคิดหาวิธีที่จะทำให้กลุ่มคงอยู่ต่อไปจึงระดมความคิดกันภายในกลุ่มว่าจะผลิตอะไรออกจำหน่าย ต่อมาจึงได้พบกับกลุ่มทำไม้กวาดอ่อน ซึ่งเป็นกลุ่มของแม่บ้านในอำเภอนากลาง จังหวัดหนองบัวลำภู และได้เกิดความสนใจจึงตัดสินใจนำสมาชิกในกลุ่มไปเรียนทำไม้กวาดอ่อนจากกลุ่มแม่บ้านในอำเภอนากลาง เมื่อสมาชิกทุกคนทำเป็นแล้วทางประธานกลุ่มจึงได้รวบรวมเงินภายในกลุ่มเพื่อนำไปซื้ออุปกรณ์ในการทำไม้กวาดอ่อน ซึ่งเมื่อนำออกจำหน่ายปรากฏว่ามีรายได้เข้ากลุ่มเป็นทีน่าพอใจและสามารถนำไปจุนเจือครอบครัวได้
2. องค์ความรู้และความเชี่ยวชาญ
วิธีการ/ขั้นตอน
1. นำดอกหญ้า (หรือที่เรียกกันว่าดอกแขม)ไปตากแดดประมาณ 1 แดดในวันที่มีแดดจัดและตาก 2-3 แดดในวันที่ไม่ค่อยมีแดด
2.นำดอกหญ้ามาตีหรือฟาดกับพื้นเพื่อให้ดอกหญ้าดอกเล็กๆหลุดออกให้เหลือแต่ก้านเล็กๆเพื่อที่ดอกหญ้าจะได้ไม่ร่วงเวลานำไม้กวาดไปใช้งาน
3. แกะก้านดอกหญ้าที่ติดกันออกจากนั้นนำมามัดรวมกันประมาณ 1 กำมือ หรือ 2 ขีด
4.ใช้เชือกไนลอนเย็บมัดดอกหญ้าเข้าด้วยกันให้แน่น แล้วถักสลับฝันปลาประมาณ 3-4 ชั้นพร้อมทั้งจัดมัดดอกหญ้าให้แบนราบ ใช้มีดตัดโคนรัดดอกหญ้าที่ถักแล้วให้เสมอเป็นระเบียบสวยงาม
5.เตรียมด้ามไม้ที่มีความยาวประมาณ 80 เซนติเมตร(นิยมนำต้นปอมาทำด้าม)
6. ใช้ด้ามไม้เสียบตรงกลางแล้วตอกตะปูขนาด 1 นิ้ว 2 ตัว เพื่อยึดดอกหญ้ากับด้ามให้มีความแข็งแรง
7. ทาน้ำมันกันชื้นบริเวณโคนที่มีเชือกรัดเพื่อเพิ่มความแข็งแรงและไม่ให้ก้านดอกหญ้าหลุดออกจากเชือก
8. นำไม้กวาดไปวางในที่โล่งเพื่อให้สีทากันชื้นแห้ง
วัสดุ/อุปกรณ์
- ดอกแขม (หรือที่เรียกว่า ดอกหญ้า)
- ด้ามไม้(ซึ่งทำมาจากต้นปอ)
- ตะปู
- สีทากันชื้น
- เชือกไนลอน
- เข็มเย็บกระสอบ
3. การถ่ายทอดความรู้และความเชี่ยวชาญ
เรียนรู้แบบการสอนปฏิบัติ และทดลองทำ
4. ลักษณะของเครือข่ายและการสร้างเครือข่าย
สาธิตแก่นักเรียนและชาวบ้านที่สนใจ
5. ผลงานที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชนและสังคม
บ้านดอนข่า นอกจากจะมีชื่อเสียงด้านการทำไม้กวาดหญ้าแล้วยังมีชื่อเสียงด้านการสานกระติบข้าวที่ทำการจากคล้าขนาดต่าง ๆ กระเป๋าถือสตรี กระจาด ตะกร้า ชะลอมใส่ผลไม้
ถาดรองแก้วน้ำ ผอบลายขิด กระเป๋าสะพาย กระเช้า ในรูปแบบต่าง ๆ
6. รางวัลหรือเกียรติคุณที่ได้รับ
ได้รับใบรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนจากสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดหนองบัวลำภู ในปีพ.ศ. 2547 ปัจจุบันมีเงินทุนหมุนเวียน 150,000 บาท