KINH TẾ BIỂN XANH
CƠ HỘI LỚN SONG HÀNH CÙNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
KỲ II: CƠ HỘI, TIỀM NĂNG LỚN CHO DOANH NGHIỆP ĐẦU TƯ
- LÊ TẤT -
KINH TẾ BIỂN XANH
CƠ HỘI LỚN SONG HÀNH CÙNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
KỲ II: CƠ HỘI, TIỀM NĂNG LỚN CHO DOANH NGHIỆP ĐẦU TƯ
- LÊ TẤT -
Đi liền với những lợi thế và nguồn lực của biển là hàng loạt cơ hội tiềm năng cho các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực kinh tế biển. Xin điểm một số ngành, nghề.
Ngành hàng hải và cảng biển
Biển Đông nằm trên tuyến đường biển huyết mạch nối từ Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương, kết nối châu Âu và châu Á, Trung Đông và châu Á. Theo thống kê của Hội nghị liên hiệp quốc tế về thương mại và phát triển (UNCTAD), hơn 80% khối lượng hàng hóa và 70% giá trị thương mại luân chuyển toàn cầu được thực hiện bằng hình thức vận tải biển. Trong đó 60% đi qua khu vực châu Á còn Biển Đông chiếm hơn 30% khối lượng vận tải biển thế giới. Việt Nam hiện có 32 tuyến vận tải biển trong đó có 25 tuyến quốc tế.
Tính bình quân, cứ khoảng 100 km2 đất liền, Việt Nam lại có 1 km bờ biển, chỉ số này cao gấp 6 lần trung bình của thế giới. Đồng thời biển Việt Nam mở rộng theo 3 hướng Đông, Nam và Tây Nam, vô cùng thuận lợi cho việc đi ra mọi nẻo đường biển. Tại Việt Nam có hơn 100 địa điểm có thể xây dựng cảng biển bao gồm cả các cảng biển nước sâu, cảng trung chuyển quốc tế như Cái Lân, Nghi Sơn, Đà Nẵng, Dung Quất, Vân Phong…
Ngày 22/09/2021, Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển của Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tạo ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư tham gia vào các dự án hàng hải và cảng biển. Theo tính toán, nhu cầu vốn đầu tư hệ thống cảng biển đến năm 2030 là 313 nghìn tỷ đồng và chủ yếu huy động từ các nguồn ngoài ngân sách. Quy hoạch đã xác định rõ việc ưu tiên quỹ đất, quỹ mặt nước cho phát triển cảng biển và hạ tầng, đồng thời hoàn thiện các chính sách về giá, phí để nâng cao hiệu quả đầu tư cảng biển góp phần thu hút các nhà đầu tư.
Riêng bản thân lĩnh vực vận tải biển cũng là một ngành tiềm năng để đầu tư với nhiều ưu đãi và chính sách hấp dẫn. Để thúc đẩy phát triển đội tàu Việt, Cục Hàng hải Việt Nam đã đưa ra nhiều đề xuất thuận lợi như giảm thuế VAT nhập khẩu tàu biển, giảm thuế nhập khẩu, giảm thuế thu nhập cá nhân cho thuyền viên đội tàu Việt Nam…
Ngành thủy sản
Theo tổng hợp của Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hải sản của Việt Nam đạt 2 tỷ USD tăng 26% so với cùng kỳ. Con số này thể hiện sự tăng trưởng trở lại mạnh mẽ của ngành thủy sản Việt Nam sau cơn bão Covid-19. Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc là những quốc gia đứng đầu về nhập khẩu hải sản Việt Nam. Việc kinh tế mở cửa trở lại sau đại dịch sẽ thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu hải sản của nhiều nước trên thế giới. Theo các chuyên gia, nhu cầu này sẽ ổn định và là động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho ngành thủy sản. Theo Ngân hàng thế giới, sản lượng tiêu thụ sản phẩm cá bình quân đầu người hàng năm giai đoạn 2010-2030 sẽ đạt hơn 18 kg.
Năm 2021, Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển ngành công nghiệp thủy sản trong 10 năm tới với nhiều chú trọng đặc biệt. Ngoài ra, các Hiệp định thương mại tự do hiện có và việc Chính phủ tăng cường mở rộng các FTA mới sẽ tạo ra nhiều thị trường tiêu thụ mới nhưng nhu cầu rất lớn cho ngành thủy sản Việt Nam, đồng thời tạo nên một sức hút lớn cho các nhà đầu tư.
Du lịch biển
Du lịch và dịch vụ được xác định là ưu tiên hàng đầu, mũi nhọn của chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam và là cơ hội đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp. Mở cửa trở lại sau đại dịch, Việt Nam nhanh chóng triển khai các kế hoạch tạo điều kiện cho phát triển du lịch như nối lại các đường bay quốc tế và nới lỏng quy định kiểm tra Covid-19 khi nhập cảnh quốc tế.
Theo số liệu từ Tổng cục thống kê, trong 2 quý đầu của năm 2022, lượng du khách quốc tế đến Việt Nam đạt hơn 600 nghìn người, tăng gần 6 lần so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên con số này vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm 2019 trước khi đại dịch bùng nổ. Điều đó chứng tỏ sự tăng trưởng của ngành du lịch sẽ còn tiếp tục tăng mạnh trong giai đoạn tới.
Song hành cùng với các dịch vụ lữ hành, các doanh nghiệp có nhiều cơ hội đầu tư phát triển các dự án bất động sản nghỉ dưỡng biển, tận dụng tối đa các lợi thế vị trí địa lý lý tưởng. Các dự án bất động sản nghỉ dưỡng biển nằm dọc theo các bãi biển từ Bắc vào Nam như Đồ Sơn – Hải Phòng, Sầm Sơn – Thanh Hóa, Phú Quốc, Hội An, Quảng Bình… liên tục được triển khai mở bán với quy mô lớn phục vụ ngành du lịch.
Mô hình du lịch đa tiện tích “all in one” với đa dạng dịch vụ từ lưu trú, ẩm thực, vui chơi giải trí, mua sắm, tham quan, nghỉ dưỡng… nằm trong cùng một khu du lịch đang nhận được sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực du lịch.
Ngành công nghiệp
Với những thế mạnh của tài nguyên và vị trí địa lý, các ngành công nghiệp biển và ven biển của Việt Nam tương đối đa dạng, điển hình như đóng tàu, lọc hóa dầu, năng lượng, cơ khí chế tạo, công nghiệp chế biến, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp công nghệ cao…
Các tỉnh thành ven biển sẽ chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các hệ thống khu công nghiệp ven biển được đầu tư quy mô từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Khu công nghiệp tiến sát ra biển là tận dụng lợi thế để phát triển hạ tầng giao thông đường biển, hệ thống cảng biển nhộn nhịp, giúp các doanh nghiệp giảm thiểu chi phí logistics, gia tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh đáng kể.
Một ngành công nghiệp mới có tiềm năng lớn cho các nhà đầu tư là công nghiệp điện gió ngoài khơi. Theo khảo sát của Ngân hàng thế giới, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng gió lớn nhất khu vực Đông Nam Á. Theo đó, Việt Nam có thể tạo ra hơn 510 MW điện gió, lớn gấp 200 lần công suất nhà máy thủy điện Sơn La. Theo Bộ Công thương, có khoảng 157 dự án điện gió trên biển đang được khảo sát phát triển.
Kinh tế biển xanh và Quy định thúc đẩy phát triển kinh tế biển xanh
Kinh tế biển xanh là một thuật ngữ tương đối mới nhưng đang dần được sử dụng phổ biến tại Việt Nam. Ngày 12/05/2022, Tổng Cục Biển và Hải đảo - Bộ Tài nguyên Môi trường công bố báo cáo “Kinh tế biển xanh – Hướng đến kịch bản phát triển bền vững kinh tế biển” trong đó đưa ra các kịch bản bám sát với khái niệm kinh tế xanh và kinh tế biển xanh.
Kinh tế biển xanh có thể hiểu là các hoạt động kinh tế liên quan đến biển và đại dương gắn liền với bảo tồn sức khỏe của hệ sinh thái biển và cải thiện sinh kế biển nhằm giải quyết các vấn đề môi trường, khí thải và khai thác tài nguyên biển.
Kinh tế biển xanh (trong tiếng Anh: Blue Economy) là sự tương hỗ cho cho Tăng trưởng xanh và Kinh tế tuần hoàn. Đây là những viên gạch nền móng vững chắc để từ đó xây dựng và phát triển Kinh tế xanh trong bối cảnh tài nguyên dần cạn, rác thải tăng lên nhưng các cơ hội và tiềm năng vẫn tiếp tục mở rộng.
Là quốc gia biển, nền kinh tế biển xanh là trọng tâm giúp Việt Nam đạt các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 với môi trường là một trong những trụ cột quan trọng. Để thực hiện phát triển kinh tế biển xanh, Việt Nam đã triển khai nhiều chiến lược và chính sách giúp chuyển đổi nền kinh tế từ “nâu” sang “xanh” như:
- Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển và bảo vệ môi trường biển đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030;
- Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050;
- Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045;
- Cam kết của Việt Nam đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26;
- Các Luật Biển Việt Nam, Luật Tài Nguyên Môi trường biển và hải đảo.
Cụ thể trong “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Việt Nam nêu rõ thứ tự ưu tiên các ngành kinh tế biển trong đó du lịch biển và dịch vụ được ưu tiên thứ nhất. Đây là ngành kinh tế sử dụng tương đối tiết kiệm tài nguyên biển. Các ngành sử dụng nhiều tài nguyên hơn như hàng hải, dầu khí, khai khoáng, thủy sản, công nghiệp… được xếp ưu tiên thấp hơn. Bên cạnh đó việc nuôi trồng và tái tạo tài nguyên biển song song với khai thác được chú trọng.
Để tiến hành phát triển bền vững kinh tế biển, các cơ quan trung ương và các địa phương ven biển đã từng bước đưa ra các giải pháp trọng tâm, trọng điểm nhưng có tầm nhìn dài hạn để phát triển kinh tế biển gắn liền với bảo tồn nguồn vốn biển tự nhiên. Nuôi biển, sử dụng năng lượng vô tận như gió, đẩy mạnh du lịch sinh thái… được xem là những giải pháp căn cơ và lâu dài.
Có nhà khoa học lịch sử Việt Nam cho rằng “Đôi khi chúng ta nhầm khi nói nhìn ra biển hay hướng ra biển vì thực chất người Việt sống trên biển, nhìn từ biển”. Biển đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành quốc gia và văn hóa người Việt và cũng rất quan trọng trong phát triển kinh tế hiện đại.
Với những tiềm năng vô cùng lớn của biển và sự đồng hành hỗ trợ trong hoạch định chính sách của chính phủ, nền kinh tế biển xanh là cơ hội lớn cho các nhà đầu tư tham gia vào hoạt động kinh tế mang lại hiệu quả cao nhưng đảm bảo bền vững và hội nhập.
- LÊ TẤT -
Đăng tải trên Báo An ninh Hải Phòng ngày 12-08-2022 và Báo An ninh Hải Phòng điện tử.