Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica w Pile

Ekspozycja „Meble i wnętrza mieszkalne od połowy XVIII do początku XX wieku - przedmioty piękne i użyteczne” prezentuje obiekty polskiego i europejskiego rzemiosła artystycznego uzupełnione przykładami malarstwa i grafiki. W gablotach umieszczone zostały przedmioty sztuki użytkowej: fajans, kamionka, porcelit, porcelana, szkło artystyczne, srebro, które pochodzą z różnych wytwórni europejskich. Kolekcję wiodącą stanowi zbiór wyrobów Fabryki Fajansów Stanisława Mańczaka w Chodzieży (k/Piły), która w latach 1924-29 należała do najlepszych w Polsce.

Ekspozycja archeologiczna „Z przeszłości Piły i regionu”. Najstarsze ślady pobytu ludzi na ziemi nadnoteckiej pochodzą z paleolitu schyłkowego, z okresu około XII/X – VIII tys. p.n.e. Ekspozycję archeologiczną rozpoczynają zabytki pochodzące z mezolitu (VIII – VI tys. p.n.e.) i końca epoki kamienia – z neolitu (VI – III/II tys. p.n.e.). Następna część wystawy poświęcona jest wczesnej epoce brązu (pierwsza połowa II tys. p.n.e.). Prezentowane tu zabytki to gliniane naczynia oraz ozdoby, narzędzia i broń, wykonywane zarówno z kości i poroża, z krzemienia i kamienia, jak i importowane – z brązu. Dalej obejrzeć można eksponaty pochodzące ze schyłku epoki brązu i z początków epoki żelaza (czasy tzw. kultury łużyckiej i kultury pomorskiej, lata około 1200 – 300 p.n.e.). Wśród nich, obok brązowego miecza czy tzw. popielnic twarzowych, uwagę zwracają dwa skarby brązowe: ponad sześćdziesiąt siekierek i forma odlewnicza odkryte nad Notecią oraz zbiór ozdób ciała i aplikacje uprzęży końskiej znalezione nad Gwdą.

Ekspozycja historyczna „Z przeszłości Piły i regionu” obrazuje dzieje od średniowiecza do XX w. Przedstawia obiekty związane z losami trzech narodów, które zamieszkiwały tereny nadnoteckie: Polaków, Niemców, Żydów. Ważną grupę eksponatów z okresu staropolskiego stanowią pamiątki z czasów „potopu szwedzkiego”, do których należą trzy miedzioryty Eryka Dahlberga, oficera wojsk szwedzkich oraz pamiątki z bitwy pod Ujściem z 1655 r. W okresie staropolskim w Pile działało kilkanaście różnych cechów. Wśród licznych pamiątek cechowych znajdują się sztandary z XIX w. oraz skrzynie cechowe tzw. lady. W latach 1807-1815 Piła znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego. Czasy napoleońskie przypominają między innymi trzy grafiki: dwie francuskie z 1817 r. przedstawiające lansjera polskiego i piechura francuskiego oraz portret Fryderyka Augusta, księcia saskiego. Część wystawy zajmuje ikonografia Piły, od najstarszej litografii Napoleona Ordy z 1880 r. do kart pocztowych z XIX i I połowy XX w. Ważną grupę eksponatów stanowią pamiątki po utworzonym w Pile w 1922 r. Konsulacie RP, który od 1934 r. do wybuchu II wojny światowej znajdował się w budynku dzisiejszego Muzeum Okręgowego. Wystawę historyczną zamyka prezentacja wybranych pamiątek po Straży Granicznej, funkcjonującej w Polsce w latach 1928-1939 oraz obiektów związanych z walkami o Piłę w 1945 roku.